Con người có bộ não lớn và nền văn hoá phức tạp là do đột biến gien xảy ra cách đây chừng 2,4 triệu năm. Đột biến đã làm suy yếu cơ hàm, giảm độ bám đối với hộp sọ, giúp não có chỗ để phát triển. Trong khi đó, các loài linh trưởng vẫn còn những cơ hàm mạnh, kẹp não giống một chiếc mỏ cặp.
 |
| Não người. |
Phát hiện này đã gây sửng sốt trong giới khoa học. Peter Currie, chuyên gia nghiên cứu sự phát triển cơ xương tại Viện Nghiên cứu Tim Victor Chang, Australia, cho biết: ''Những thay đổi về giải phẫu cơ đã làm biến đổi xương mà cơ bám vào''. Trong 2,5 triệu năm qua, não người đã phát triển mạnh so với não của các động vật linh trưởng. Não người hiện có kích cỡ gần gấp ba lần so với não tinh tinh hoặc gorilla.
Một trong các nguyên nhân là sự thay đổi về môi trường đã buộc người nguyên thuỷ phát minh ra các công cụ và những người có não lớn hơn là người khéo tay nhất, dẫn tới việc sử dụng công cụ phức tạp hơn. Sự chọn lọc có lẽ đã thiên về những bộ não lớn hơn, bởi chúng tạo ra những nền văn hoá phức tạp hơn. Tuy nhiên, tạo sao tiến trình này lại chỉ xảy ra đối với con người chứ không phải các động vật linh trưởng khác?
Theo Hansell Stedman, chuyên gia rối loạn cơ thuộc ĐH Pennsylvania (Mỹ), nguyên nhân là có một đột biến gien được tìm thấy trong các cơ hàm của chúng ta. Trong khi nghiên cứu chứng loạn dưỡng cơ, ông và đông nghiệp đã tìm hiểu một gien đóng vai trò co cơ bằng cách sử dụng mẫu từ khỉ. Ông nói: ''Chúng tôi nhanh chóng phát hiện rằng gien này chỉ hoạt động ở cơ cắn. Cơ cắn là mạnh nhất trong số các cơ hàm và bao trùm hộp sọ ở mọi động vật linh trưởng không phải là người".
Nhóm nghiên cứu còn phát hiện gien trên cũng hoạt động trong mẫu cơ cắn của người song có một sự khác biệt quan trọng. So với gien ở khỉ, gien người bị khuyết hai cặp cơ sở trong một vùng quan trọng. Sau đó, nhóm của Stedman đã kiểm tra gien này ở nhiều người trên khắp thế giới, bao gồm người bản địa ở châu Phi, Nam Mỹ, Tây Âu, Iceland, Nhật Bản và Nga. Họ cũng nghiên cứu bảy loài động vật linh trưởng, trong đó có gorilla và tinh tinh. Kết quả cho thấy mọi người đều có dạng đột biến trên, trong khi không một động vật linh trưởng nào có dấu hiệu đột biến.
 |
| Cây phát sinh các giống người (người hiện đại là Homo sapiens). |
Để làm rõ hơn tác động của đột biến ấy, nhóm của Stedman đã nghiên cứu kỹ cấu trúc mô cơ cắn nơi gien này hoạt động. Họ phát hiện các sợi cơ ở người nhỏ hơn nhiều so với các động vật linh trưởng khác. Điều đó cho thấy đột biến đã làm giảm khối lượng cơ ở người. Các cơ yếu hơn có lẽ tác động ít lực hơn tới não, cho phép não phát triển và mở rộng. Phân tích di truyền chi tiết chỉ ra rằng đột biến này xảy ra ở người cách đây chừng 2,4 triệu năm. Ngay sau đó, các thành viên cổ xưa nhất của con người xuất hiện. Họ có hàm nhỏ hơn và não lớn hơn.
Paul Pettitt, một chuyên gia về nguồn gốc loài người tại ĐH Sheffield cho rằng đột biến gien ở cơ cắn có lẽ giải thích sự xuất hiện cổ nhất của những bộ não lớn hơn 500cm3 ở giống người Homo habilis và giống người Homo rudolfensis cách đây chừng hai triệu năm. Cả hai giống người trên có cơ hàm nhỏ hơn nhiều so với tổ tiên của họ - người vượn Phương Nam (Australopithecus). Pettitt nhận xét: ''Đây là một khám phá tuyệt vời, có tiềm năng làm sáng tỏ nguồn gốc của con người. Chắc chắn đột biến gien ở cơ cắn là lý do giải thích sự xuất hiện của bộ não có kích cỡ lớn hơn não vượn''.
| 
