Tết Bắc rất lạnh mà thật đầm ấm!

Blog Việt - Tết quê xứ Bắc

Ảnh minh họa: Bùi Vinh

Mùng một Tết xứ Bắc bao giờ cũng lất phất chút mưa Xuân, đường không chút bụi và trời thì rất lạnh. Sáng dậy khỏi giường là phải quàng ngay cái khăn len và mặc một đống áo rét, chả còn thấy người đâu nữa. Khí trời quyện với hương trầm toả ngát khắp mọi nhà, khắp ngõ xóm.

Hình như cái duy nhất còn nguyên vẹn của Tết từ khi mình còn bé tí, từ thời còn chờ bố mẹ đi đụng thịt lợn về gói bánh chưng, từ thời còn háo hức chờ mong Tết đến (để được mặc áo mới vào đúng sáng mùng Một) cho đến tận bây giờ và mãi về sau nữa, không bao giờ thay đổi, đó là Hương trầm. Một mùi hương mà ai được hưởng cũng sẽ nao nao: Sắp Tết rồi đấy.

… Nhưng chỉ ở những góc chợ quê, trong tiết trời se lạnh, thậm chí là rất lạnh của miền Bắc vào những ngày giáp Tết, bên cạnh những tấm nilon trải trên mặt đất, bày đầy rau quả, măng khô, miến, rồi thì nhấp nhô những lồng gà xen lẫn hoa, những phản thịt lợn đầy ăm ắp… Giữa không gian ấy chợt ngan ngát mùi hương trầm, mới khiến người ta cảm nhận hết được cái hồn Việt, cái chất quê và tinh tuý của nó.

… Những bà, những mẹ xách làn nhựa đi chợ Tết, dắt theo đứa cháu háo hức xem hoa, xem áo... Những ông cụ mặc áo đại cán xanh màu lá, đạp chiếc xe cà tàng trên đường làng đất nâu thấm ướt, trên ghi đông lủng lẳng cái chân giò lợn xiên một cái lạt giang mềm oặt, đứa cháu đích tôn ngồi sau, mặt tươi rói ôm cành đào phai mà hai ông cháu vừa xin được ở làng bên, những cái bắp cải xanh xanh tròn trịa luồn lạt giang treo lủng lẳng…

Với bao nhiêu người dân xứ Bắc, sắm Tết có nghĩa là được cùng Mẹ đi chợ mua măng khô, miến, lá dong, lạt giang, gạo nếp, đỗ xanh, hành củ (để muối chua), rồi thì đi vào trại của người quen để chọn những con gà ngon nhất, rồi mua thực phẩm, rau quả... Không thể thiếu là nồi măng khô ninh chân giò và nồi bánh chưng, rồi canh bóng thập cẩm, dưa hành...

Thích nhất là đến một góc chợ quê - nơi người ta bán rất nhiều hương trầm và hạt tiêu. Mùi hương trầm quyện lấy cái rét của xứ Bắc, quyện lấy cái tiết trời mưa lất phất - thứ mưa chỉ vừa đủ để nhuốm ẩm nền đất nâu... Trong cái rét ngọt, mùi hạt tiêu xay cay nồng, thơm nức bỗng khiến cả góc chợ như ấm hẳn lên. Ở xứ Bắc, người ta ít dùng hạt tiêu hơn. Thế nên, những người bán hạt tiêu và rang xay tại chỗ thì chỉ có ở những phiên chợ giáp Tết...

SẮM TẾT - với người xứ Bắc, đó là một sự chuẩn bị khá công phu, đặc biệt là BẾP của mỗi nhà. Các Mẹ, các chị cứ rộn ràng với món hầm, món ninh, món luộc, món nấu... Rồi Gà cúng, rồi bánh chưng, giò xào... Rồi đủ thứ thực phẩm từ tươi đến khô để phục vụ cho 3 ngày tết...

Đồ cúng thì không được nếm, không được cho hành tỏi vào... Đĩa muối phải là muối trắng tinh. Rồi thì con cái, cháu chắt, đứa nào "đến ngày" là cấm có được đụng tay vào bất cứ cái gì để thờ cúng...

TẾT- với người Bắc, đó là khi cậu cả vác về hai cây mía lực lưỡng, còn nguyên cả gốc, cả lá, dựng hai bên ban thờ- để trừ tà đấy! Là khi các cụ cao niên lau dọn ban thờ, dán lại đôi câu đối đỏ, là khi ngôi nhà và các gốc cây được quét vôi mới, thơm nồng và trắng xóa...

Là khi Bố ngồi chẻ lạt giang để gói bánh, Mẹ đồ đậu xanh, mâm lá dong thì đã được lũ trẻ con rửa sạch, hong khô từ chiều, xếp ngay ngắn... Lá dong xanh, nếp trắng nõn, đậu đồ chín vàng, thịt lợn hồng, chiếc lạt giang màu ngà, mềm oặt... Rồi khắp làng cứ gặp nhau là ơi ới từ xa: Năm nay nhà ông/bà gói mấy đồng bánh? Các cháu về ăn Tết đủ cả chứ?... Rộn lắm... Dù Bố có gói muộn đến mấy, đứa nào cũng ngồi chờ để được ăn chút đậu xanh còn thừa... (mà dù có thiếu thì thế nào bố cũng vẫn để lại một chút)...

Là khi các cụ bà hoặc các Mẹ đã sắm đủ lễ vàng hương, trầu cau, rượu thắp hương cho 3 ngày Tết... Rồi mâm ngũ quả với nải chuối xanh mượt, trái bưởi vàng ươm còn nguyên lá- bà đem rửa sạch rồi phết một lượt rượu quanh vỏ- mùi thơm không thể tả, vài chùm quất nho nhỏ, vài trái trứng gà vàng xuộm, một cành táo lúc lỉu quả màu xanh cốm nõn nà gài quanh... Giờ có khác hơn, nhiều trái ngon và đẹp, và đắt hơn... Nhưng hình như vẫn không bằng mâm ngũ quả xưa của bà...

Chúc Quý độc giả ĐỦ! Ảnh minh họa: Bùi Vinh

Là khi cả nhà đi tảo mộ và mời ông bà, tổ tiên về ăn Tết với con cháu. Những nấm mộ được quét vôi tươi mới, nổi bật trên nền cỏ xanh nơi nghĩa trang... Nghi ngút khói hương chiều 30 và rất đông cháu con trầm mặc bên người đã khuất...

Mưa xuân phớt nhẹ trên má lũ trẻ con đang háo hức khoe quần áo mới (chỉ là kể chứ chưa được mặc nha, phải sáng mùng 1 mới được Mẹ diện cho và đi chúc Tết ông bà, họ hàng)...

Là khi đám trẻ con hò nhau ra quét dọn đường làng, ngõ xóm, tất cả sạch bong như trong sân, trong nhà vậy… Một cái lá tre cũng không còn... Và các Mẹ đã cắm xong bình hoa thật to với lay dơn, thược dược, violet... Toàn hoa cắt từ vườn nhà... Tết đã vào đến ngõ...

Và trong cái rộn ràng của nửa cuối tháng Chạp, mọi người tranh thủ đi sắm cho mình một vài món đồ - gọi là đồ diện Tết. Có khi chỉ là cái khăn lông, cái mũ len... Cầm chút tiền mà cứ quanh quẩn: mua gì biếu ông bà, tặng Bố Mẹ, mua cho con cái, cháu chắt những gì, mua cho anh trai, em gái cái gì... Mãi rồi mới đến lượt mình thì có khi đã hết tiền...

Giờ thì Tết đã khác xưa ít nhiều. Mặc dù, Tết xưa tôi chỉ cảm nhận được đến thế. Nhưng dẫu thế nào, Tết xứ Bắc rất LẠNH mà vẫn rất ẤM!

Gửi từ Blog Quỳnh Nga

Về tác giả Blog Quỳnh Nga: Càng già càng khó tính!

Tết Việt Online cùng cư dân mạng

Blog Radio 63: Nỗi nhớ bên kia đại dương

Viết bên thềm năm mới, tất tả và xôn xao

Cho tôi về quê nội ăn Tết thuở xưa…

Tết này chị là con nhà khác…

Năm mới gửi mẹ hiền nơi miền quê xa!

Ký ức buồn của ngày Tết tuổi thơ

Tết và bố

Trồng cây nêu, dựng lều đón Tết

Tết này con sẽ về!

Chùm ảnh: Những góc phố chưa vội đón Tết

Ngõ có treo đèn lồng đỏ

Blog Radio 62: Đời phiếm!

Bạn đang sống xa quê hương, Tổ Quốc trong thời khắc cận kề đón Xuân mới? Mời bạn tham gia chia sẻ cảm xúc và không khí Tết Online cùng Blog Việt theo mẫu sau hoặc gửi bài viết, đường link blog muốn chia sẻ về địa chỉ blogviet@vietnamnet.vn (vui lòng gõ Tiếng Việt có dấu để phản hồi của bạn sớm được đăng)