(VietNamNet) - Mặc dù có "Thượng phương bảo kiếm" của Chính phủ trao cho từ giữa năm 2003 là chỉ định thầu, cho phép hàng loạt công trình thuỷ điện được đầu tư theo cơ chế đặc biệt, bỏ qua một số các thủ tục về đầu tư, xây dựng để đẩy nhanh tiến độ thi công. Nhưng nhiều dự án nguồn điện của EVN vẫn có nguy cơ chậm tiến độ.

>>Thiếu điện chỉ còn biết cắt điện

Chỉ định thầu - cơ chế đặc biệt cho ngành điện

Để đảm bảo đủ điện cho nền kinh tế, theo Quyết định 40 của Chính phủ về Quy hoạch phát triển Điện lực Việt Nam thì từ năm 2003-2010 Tổng công ty Điện lực Việt Nam (EVN) cần xây dựng và đưa vào vận hành 32 nhà máy điện, trong đó có 20 nhà máy thuỷ điện. Tổng khối lượng cần thực hiện của 20 dự án thuỷ điện này bao gồm: đào đất đá khoảng 95 triệu m3, đắp đất đá 75 triệu m3, bê tông khoảng 7 triệu m3, khoảng 200 nghìn tấn kết cấu thép các loại và có trên 90 km đường hầm ...

Đây là khối lượng đầu tư xây dựng lớn và phải thi công trong thời gian ngắn, nếu không hoàn thành sẽ thiếu điện nghiêm trọng. Với khối lượng các nhà máy điện lớn như vậy mà thực hiện trong thời gian ngắn nên cần có cơ chế đặc biệt mới có khả năng đưa các nhà máy vào vận hành đúng yêu cầu.

Một góc công trình thủy điện Buôn Kuốp (ảnh minh họa: CAVICO)

Nếu cứ theo  tiến độ chuẩn bị chuẩn bị hồ sơ dự án và triển khai xây dựng như trước đây thì nhiều công trình sẽ bị chậm. EVN đã đề nghị Chính phủ xin khởi công các công trình thuỷ điện trong năm 2003 theo cơ chế đặc biệt. Và ngày 17/6/2003 Chính phủ đã có văn bản số 797/CP-CN về việc các dự án điện khởi công năm 2003 - 2004.

Tại văn bản số 797/CP-CN, Thủ tướng Chính phủ giao các bộ, ngành, UBND các địa phương và EVN 21 nhiệm vụ (trong đó EVN có 10 nhiệm vụ). Theo đó, cho phép EVN không phải tổ chức đấu thầu mà được chỉ định thầu đối với các công ty tư vấn trong nước. Một số hạng mục phức tạp, áp dụng công nghệ mới EVN thuê tư vấn nước ngoài làm tư vấn phụ. Các đơn vị tư vấn triển khai lập thiết kế kỹ thuật  giai đoạn 1 gần như đồng thời với lập báo cáo nghiên cứu khả thi, nhất là công tác khảo sát địa chất, môi trường, di dân...

Văn bản 797/CP-CN cũng cho phép EVN căn cứ yêu cầu của việc thi công các nhà máy để chọn ra một tổ hợp nhà thầu chuyên sâu từng loại công việc như đào đắp, vận chuyển, đổ bê-tông, lắp thiết bị... để giao việc. Tổ hợp này được chỉ định thầu do một đơn vị đảm nhiệm chức năng nhà thầu chính.

Các dự án nhà máy thuỷ điện được áp dụng  cơ chế này ban đầu gồm:  A Vương, Quảng Trị, PleiKrong, Buôn Kuốp, Bản Lả  khởi công trong năm 2003-2004.

Sau một thời gian thực hiện, ngày 16/2/2004, EVN đã có báo cáo số 519/CV-EVN-KH gửi Thủ tướng Chính phủ báo cáo tình hình thực hiện các công trình trọng điểm theo văn bản 797/CP-CN. EVN cho biết, do được thực hiện cơ chế đặc biệt này, năm 2003, EVN và các tổ hợp nhà thầu đã khởi công 4 nhà máy thủy điện, đó là: dự án thủy lợi, thủy điện Quảng Trị công suất  64 MW, dự án thủy điện A Vương công suất 170MW; dự án thủy điện PleiKrong công suất 110MW và dự án thủy điện Buôn Kuốp công suất 280MW.

"Thượng phương bảo kiếm" trong tay vẫn chậm tiến độ?

Theo EVN, các công trình thuỷ điện nếu thực hiện theo cơ chế bình thường thì thời gian thiết kế kỹ thuật thường kéo dài 1-2 năm mới tiến hành khởi công. Do Chính phủ cho phép chia thiết kế làm 2 bước, nên nhà máy thuỷ điện Quảng Trị đã khởi công ngày 29/8/2003 đã rút ngắn được 7 tháng so với tiến độ thông thường. Theo trình tự thông thường sẽ khởi công vào tháng 4/2003 và vận hành vào năm 2009, nhưng nhờ cơ chế 797 nên đã rút ngắn được 1,5 năm.

Với nhà máy Thuỷ điện A Vương mặc dù báo cáo khả thi được phê duyệt ngày 21/3/2003 nhưng sau hơn 5 tháng vào ngày 31/8/2003 đã khởi công được công trình. Theo trình tự phải đến tháng 1/2005 mới khởi công  và đưa vào vận hành 2010, rút ngắn được thời gian 1,5 năm.

Nhà máy Thuỷ điện Buôn Kuốp theo trình tự thông thường sẽ khởi công vào cuối quý I hoặc đầu quý II/ 2005 nay áp dụng cơ chế 797 đã khởi công vào tháng 12/2003 tiến độ sớm được 1,5 năm.

Thuỷ điện Pleikrông theo trình tự khởi công vào quý II năm 2005 và đưa vào vận hành năm 2010 do được khởi công sớm ( 11/2003), tiến độ sớm được 1,5 năm.

Theo báo cáo này thì tính từ khi khởi công đến khi hoàn thành các nhà máy thuỷ điện dù không áp dụng hay áp dụng các cơ chế đặc biệt sẽ mất khoảng thời gian là 5 năm.

Nhưng theo ý kiến của một số cán bộ đã từng thi công các công trình thuỷ điện, nếu khâu chuẩn bị hoàn tất thì từ khi khởi công đến khi đưa vào vận hành mỗi nhà máy này chỉ mất khoảng từ 3,5 đến 4 năm. Nếu đúng vậy, thì các nhà máy này liệu có bị chậm tiến độ?

Còn theo  Phụ lục 1 "Các dự án do ngành điện làm chủ đầu tư" trong Quyết định số 40/QĐ-TTg ban hành ngày 21/3/2003 trước khi có văn bản 797 (17/6/2003) gần 3 tháng, thì 4 nhà máy điện kể trên theo kế hoạch sẽ được đưa vào vận hành các năm 2007 (thuỷ điện A Vương, thuỷ điện Quảng Trị), năm 2008 (thuỷ điện PleiKrông), 2008-2009 (thuỷ điện Buôn Kuốp).

Nếu lấy thời điểm ghi trong Quyết định 40/QĐ-TTg làm căn cứ tính thì khi có thêm cơ chế đặc biệt (797), các nhà máy thuỷ điện trên sẽ rút ngắn được 1,5 năm như vậy đến nay, ít ra phải có 3 trong số 4 nhà máy đi vào  hoạt động.

Nhưng theo thông tin từ EVN về tiến độ nguồn điện mới đi vào vận hành trong năm 2007 thì đến tháng 4/2007 tổ máy số I nhà máy thuỷ điện Quảng Trị mới đi vào vận hành, tổ máy II đến tháng 6/2007 mới đi vào vận hành, còn nhà máy thuỷ điện A Vương khởi công cùng thời điểm (8/2003) với thuỷ điện Quảng Trị chưa thấy đâu. Và thuỷ điện PleiKrông khởi công 11/2003 dự kiến sẽ hoàn thành vào năm 2007 (Theo "Báo cáo Tình hình thực hiện kế hoạch năm 2005, dự kiến kế hoạch năm 2006 và Đánh giá hiệu quả bước đầu của cơ chế 797 đối với các dự án thuỷ điện tại Tây Nguyên của EVN đầu năm 2006) thì nay cũng chưa thấy đâu.

Không biết các công trình thuỷ điện được thực hiện theo văn bản 797 đến nay có tiến hành đúng tiến độ và có rút ngắn được thời gian như EVN đã tính toán và báo cáo? Bởi vì từ việc triển khai làm thử có hiệu quả như EVN báo cáo, ngày 26/3/2004, Thủ tướng Chính phủ đã có Công văn số 400/CP-CN tiếp tục cho phép áp dụng cơ chế đặc biệt đối với các hàng loạt công trình thủy điện nữa khởi công trong năm 2004-2005.

Nếu các nguồn điện này đi vào hoạt động đúng tiến độ thì tình trạng thiếu điện mùa khô hiện nay cũng như các năm tới liệu có quá căng thẳng?

• Trần Thuỷ

Ý kiến của bạn đọc: