Trong cuộc chạy đua vào Toà Bạch ốc, Barack Obama nêu một khẩu hiệu xuyên suốt cho đường lối của mình là Thay đổi, là Cải cách, là “Change we need”. Trong lĩnh vực khoa học, ông đã đổi thay gì trong nửa năm chèo lại con thuyền nước Mỹ?
Khi tuyên thệ nhậm chức, Tổng thống thứ 44 của nước Mỹ - Barack Obama đã định hướng chiến lược: “Chúng ta sẽ khôi phục khoa học đúng như vị trí của nó, và sử dụng điều kỳ diệu kỹ thuật để tăng chất lượng chăm sóc y tế và hạ giá thành của sản phẩm”.
Ông cũng đề ra mục tiêu cụ thể: "Chúng ta sẽ tận dụng khai thác năng lượng mặt trời, năng lượng gió và năng lượng điạ nhiệt để cung cấp nhiên liệu cho xe cộ và vận hành các nhà máy của chúng ta. Và chúng ta sẽ chuyển hoá các trường học, các đại học để đáp ứng nhu cầu của một thời đại mới. Tất cả điều này chúng ta có thể làm. Tất cả những điều này, chúng ta sẽ làm”.
Trong nửa năm qua, tuy thời gian còn ngắn ngủi, người ta cũng nhận thấy những thay đổi về chính sách của ông.
Trả nhân loại "món nợ môi trường"
Khác với cựu Tổng thống George Bush, “ngoan cố” đứng ngoài nghị định thư Kyoto về giảm khí thải gây hiệu ứng nhà kính và không chấp nhận các mục tiêu giảm khí thải trong những cuộc đàm phán về một thoả thuận mới thay thế nghị định thư Kyoto hết hạn vào năm 2012. Điều này đã làm xấu đi hình ảnh của nước Mỹ trước mắt nhân dân thế giới.
Vì vậy, giờ đây, biến đổi khí hậu là một trong những vấn đề được Tổng thống Mỹ Barack Obama quan tâm đặc biệt. Ông hiểu được trách nhiệm của nước Mỹ - một cường quốc công nghiệp với bộ máy sản xuất khổng lố, với “đội xe” hàng trăm triệu chiếc hàng ngày lưu thông trên các xa lộ suốt ngày đêm - là nước lớn nhất xả ra khí quyển các khí thải gây ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu. Thấy được trách nhiệm ấy, ông dám “dấn thân” vào cuộc chiến đầy thách thức này.
 |
| Nước Mỹ mắc nợ với nhân loại một món nợ về môi trường (Ảnh minh họa) |
Về đối ngoại, ngay khi bước chân vào Nhà Trắng, ông Obama đã tuyên bố sẽ trở lại các cuộc đàm phán nhằm đạt được một thoả thuận quốc tế cuối cùng về khí hậu. Ông đã cử đại diện cấp cao mang theo thông điệp "chúng tôi sẽ trở lại" tới tham dự cuộc đàm phán giữa các “cường quốc khí thải” của LHQ, diễn ra tại Bonn (CHLB Đức) từ ngày 29/3. Đó là vòng đàm phán mới nhất trong nỗ lực đưa ra một thỏa thuận cuối cùng về kiểm soát khí thải cacbonic (CO2) và các khí khác nguyên nhân làm Trái Đất ấm lên.
TT Obama cũng đã mời đại diện 16 quốc gia và Mỹ cùng tham gia "Diễn đàn Kinh tế lớn về Năng lượng", tổ chức tại Washington (Mỹ) 4/2009, để thảo luận một chương trình nghị sự, chuẩn bị cho Hội nghị thượng đỉnh của 17 nước trên, diễn ra tại Italia trong tháng 7 này.
Các hoạt động đối ngoại nói trên sẽ góp phần tích cực chuẩn bị cho một Hội nghị thượng đỉnh của LHQ được tổ chức tại thành phố Copenhagen, Đan Mạch vào tháng 12/2009, ở đây một Nghị định thư mới sẽ thay thế Nghị định thư Kyoto.
Về đối nội, TT Obama chủ động đưa ra một loạt biện pháp mạnh mẽ.
TT Obama dự định đầu tư 80 tỷ đôla cho các chương trình sản xuất năng lượng tái tạo nhằm cứu vãn nền kinh tế vốn phụ thuộc nặng nề vào nhiên liệu chứa cacbon (dầu, khí, cồn) của Mỹ. Ông yêu cầu các Công ty kinh doanh điện lực đang dựa vào nguồn nguyên liệu hoá thạch phải thay thế 1/4 sản lượng điện của họ đi từ nguồn nguyên liệu tái tạo để cứu vãn môi trường đang suy thoái.
Phát biểu tại Quốc hội ông Obama cho biết việc thiết lập các khuyến khích về tài chính để đối phó với sự nóng lên toàn cầu sẽ là cách khôi phục nền kinh tế gắn liền với sử dụng nguồn năng lượng xanh.
Ông phát biểu với các nhà lập pháp: "Để phát triển kinh tế, bảo vệ an ninh, bảo vệ hành tinh khỏi tác hại của biến đổi khí hậu, chúng ta cần phải biến nguồn năng lượng sạch và tái tạo trở thành nguồn năng lượng có lợi”. Kế hoạch năng lượng của Obama sẽ làm giảm khí thải nhà kính xuống 20% vào năm 2020 và 83% vào giữa thế kỷ này.
Để hạn chế sự xả khí thải khí từ “đội xe” khổng lồ, TT Obama buộc các công ty sản xuất ô tô chuyển sang các xe kết hợp vừa chạy điện vừa chạy xăng, song song với việc cải tiến các động cơ để tiết kiệm nhiên liệu, từ 9,4 lít xăng/100 km hiện nay xuống còn 6,6 lít/100 km và nhờ vậy sẽ giảm được 30% khí thải xả ra môi trường, đồng thời tiết kiệm được mỗi năm 2 tỉ thùng dầu. Đây là một mũi tên trúng cả vào 2 đích: vừa tiết kiệm năng lượng vừa hạn chế ô nhiễm khí quyển.
Điều đáng ngạc nhiên là việc “ép buộc” này lại được các nhà sản xuất ô tô hoan nghênh bởi họ đã có sự chuẩn bị để đổi mới công nghệ. Trong Ngày Trái đất, chính quyền Obama thông báo sẽ dành 300 triệu USD trong khoản kích thích liên bang để giúp cho các thành phố và thị trấn mua thêm các phương tiện giao thông tiết kiệm nhiên liệu. Một biện pháp khác mà chính quyền của ông Obama dùng để khuyến khích người tiêu dùng chuyển hướng sử dụng xe mang tên “Cash for Clunkers” là ai giao nộp chiếc xe “uống xăng như uống nước” của mình cho chính phủ thì sẽ được hỗ trợ 4.000 USD để mua xe mới tiết kiệm nhiên liêụ hơn.
 |
| Obama: Thay đổi? Vâng. Chúng ta có thể làm được! |
Rõ ràng, hàng loạt chính sách của TT Mỹ, B. Obama, đưa ra trong sáu tháng qua về các lĩnh vực năng lượng xanh, nghiên cứu cơ bản (như "tế bào gốc"...), trả "món nợ môi trường" v.v... cho thấy quyết tâm của ông muốn thay diện mạo nền khoa học của nước Mỹ theo chiều hướng tích cực. Một số vấn đề khác liên quan đến khoa học - công nghệ như quan điểm về hợp tác với các nước đang phát triển, về giáo dục khoa học công nghệ... tuy ông có đề cập đến, nhưng chưa thể hiện rõ qua các hoạt động cụ thể, chúng tôi hy vọng sẽ có dịp trình bày sau này.
Tóm lại, nếu khẩu hiệu ông Obama nêu trong thời gian tranh cử là “Thay đổi (những gì) chúng ta cần”, thì nay, khi quyền hành đã ở trong tay, qua những bước đi khởi đầu và với những lời nói khẳng định: “Thay đổi ư? Vâng. Chúng ta có thể (Change? Yes. We can)”, người ta có thể tin ông, chờ đợi những hứa hẹn của nước Mỹ sẽ trở thành hiện thực. Dù biết rằng, không ít những khó khăn đang ở phía trước.
Nguyễn Quốc Tín (tổng hợp)
