- Văn kiện ĐH XI sẽ cho thấy tổng kết toàn diện kết quả vượt qua “những chướng ngại của chính mình”, thành tựu vượt qua “những chướng ngại trước mặt” đưa đất nước tiến lên.
K.Marx đã viết giai cấp nào vừa giành được chính quyền "cũng đều dựng lên những chướng ngại của chính mình trước khi kịp vượt qua những chướng ngại trước mặt mình" (Mác-Ăng ghen toàn tập, tập 1, NXB Sự thật).
Điều kiện tiên quyết
"Những chướng ngại của chính mình" rất dễ làm cho mỗi người - bất kể người đó là ai - bị dừng bước, thậm chí thất bại trước "những chướng ngại trước mặt", và do đó, làm cho "mỗi lĩnh vực của xã hội công dân cũng đều nếm mùi thất bại trước khi kịp ăn mừng thắng lợi của mình".
Nghĩa trang Karl Marx ở Anh. Ảnh: geograph
Điều này đã được Nghị quyết Đại hội VI của Đảng CSVN minh chứng bằng việc tổng kết, nhận ra sai lầm, khuyết điểm sau khi nước nhà giành được thắng lợi vĩ đại, giải phóng miền Nam thống nhất Tổ quốc, nhưng đất nước lại rơi vào khủng hoảng kinh tế - xã hội do mắc bệnh duy ý chí và không nắm vững quy luật.
"Chướng ngại của chính mình" đó là do sai lầm trong việc xác định mục tiêu và bước đi về xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật, cải tạo XHCN và quản lý kinh tế... và do tư tưởng chỉ đạo chủ quan, nóng vội, muốn bỏ qua những bước đi cần thiết.
Trong thời gian 10 năm, từ kế hoạch 5 năm (1976 - 1980), trên thực tế "chúng ta đã chủ trương đẩy mạnh công nghiệp hóa khi chưa đủ tiền đề cần thiết, chậm đổi mới cơ chế quản lý kinh tế đã lỗi thời" đến kế hoạch 5 năm tiếp theo (1980 - 1985) cũng vẫn "chưa kiên quyết khắc phục, nóng vội bảo thủ thể hiện chủ yếu trong các chủ trương về cơ cấu kinh tế, cải tạo XHCN và cơ chế quản lý kinh tế" (Văn kiện Đại hội VI).
Chính vì thế, hiện tượng tiêu cực trong xã hội phát triển. "Công bằng xã hội bị vi phạm, pháp luật kỷ cương không nghiêm. Những hành vi lộng quyền, tham nhũng của một số cán bộ và nhân viên nhà nước, những hoạt động của bọn làm ăn phi pháp chưa bị trừng trị nghiêm khắc và kịp thời... làm giảm lòng tin của quần chúng đối với sự lãnh đạo của Đảng và sự điều hành của Nhà nước".
Nhờ sát dân mà đổi mới tư duy, nhìn thẳng vào sự thật, thấy rõ những "chướng ngại của chính mình", kiên trì tìm cách khắc phục nên hơn 20 năm đổi mới vừa qua, rất nhiều "chướng ngại trước mặt mình" đã được vượt qua, thành tựu đạt được thật là to lớn.
Bài học rút ra được từ K.Marx và từ thực tiễn của Đảng ta là: Sau một chặng đường đấu tranh, giành được thắng lợi, dù vĩ đại đến đâu, thì chủ thể của những thành tựu ấy bao giờ cũng lại đứng trước những "chướng ngại mới trước mặt" nhiều khi to lớn hơn.
Sự thách đố của lịch sử đối với chủ thể lãnh đạo, quản lý là có biết thắng không kiêu, bại không nản, có biết nhận ra sai lầm đã mắc phải và có dũng cảm vượt qua được những "chướng ngại của chính mình" hay không.
Vượt qua "chướng ngại của chính mình" là điều kiện tiên quyết để vượt qua "chướng ngại trước mặt". Lịch sử phát triển theo đường xoáy ốc, nó sẽ lặp lại ở trình độ cao hơn. Những chướng ngại mới lại xuất hiện trên suốt đường đời muôn dặm.
Sau 20 năm đổi mới, đến Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng, những chướng ngại mới đã được chỉ ra: "...tư duy của Đảng trên một số lĩnh vực chậm đổi mới; một số vấn đề ở tầm quan điểm, chủ trương lớn chậm làm rõ nên chưa đạt đạt được sự thống nhất cao về nhận thức và thiếu dứt khoát trong hoạch định chính sách, chỉ đạo điều hành. Sự chỉ đạo tổ chức thực hiện chưa tốt, nhất là trong ba lĩnh vực: xây dựng đồng bộ thể chế kinh tế thị trường XHCN; tạo bước chuyển mạnh về phát triển nguồn nhân lực; đổi mới tổ chức và phương thức hoạt động của hệ thống chính trị" (Văn kiện Đại hội X).
Càng chứng tỏ khả năng nhận rõ chướng ngại của chính mình hơn khi Nghị quyết Đại hội X đã nghiêm khắc chỉ ra rằng: "Tình trạng suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, bệnh cơ hội, chủ nghĩa cá nhân và tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí trong một bộ phận cá nhân công chức diễn ra nghiêm trọng. Nhiều tổ chức cơ sở thiếu sức chiến đấu và không đủ năng lực giải quyết những vấn đề phức tạp nảy sinh".
Chính cơ quan lãnh đạo cao nhất của Đảng đã nhất trí ghi nhận những chướng ngại đó và chính những người có trách nhiệm cao nhất đã công khai thừa nhận: "Trước hết thuộc về trách nhiệm lãnh đạo, chỉ đạo của BCH TƯ, trực tiếp là Bộ Chính trị".
Không chỉ vậy, những chướng ngại đó đã được nghiêm khắc đề ra chương trình khắc phục. Sắp tới đây, các văn kiện chuẩn bị Đại hội XI sẽ cho ta thấy rõ những đánh giá, tổng kết toàn diện về kết quả sự vượt qua "những chướng ngại của chính mình" và thành tựu vượt qua "những chướng ngại trước mặt" để đưa đất nước tiến lên trong nhiệm kỳ 5 năm vừa qua của Đảng.
Tự trọng và xấu hổ
Tự trọng và xấu hổ là hai khái niệm gần như đồng nghĩa. Nó đều là loại tự ý thức về nhân cách, về danh dự, phẩm giá của mỗi người. Nó là cái tiềm ẩn ở trong mỗi con người cũng như mỗi dân tộc.
Tự trọng làm cho người ta biết giữ gìn, trân trọng và tự biết những giá trị tốt đẹp đích thực của chính mình. Tự trọng bao giờ cũng đi liền với khiêm nhường, có chừng mực, biết đánh giá đúng mình và đúng người, biết tự nhận ra cái lố bịch, xấu xa, kém cỏi của mình. Chính vì thế mà từ sâu thẳm trong tâm hồn toát ra một sức mạnh, một ý chí vươn lên.
Tự trọng khác tự hào. Tự hào thể hiện sự hãnh diện, mãn nguyện về cái mình đã làm được, cái mình đang có. Tự hào đúng mực đòi hỏi phải biết tự trọng. Nếu tự hào quá mức hoặc không đúng thì lại là hợm hĩnh phô trương, kiêu ngạo và lố bịch, là sự hạ thấp mình mà không biết xấu hổ.
K.Marx viết: "Tính tự cao, tự đại của tư duy... bao giờ cũng đi song song với sự phiến diện và tính hạ thấp mình của hiện thực". Một con người, cũng như một dân tộc, cần phải biết tự hào và biết tự trọng; lại càng cần đề phòng hiện tượng "thừa lòng tự hào" và "thiếu lòng tự trọng" vì cả hai đều kệch cỡm, đáng xấu hổ.
Theo K.Marx, người yêu nước phải biết tự hào, tự trọng và xấu hổ. Trong thư gửi cho một người bạn, ông đã viết về tình trạng nước Đức năm 1843: "...Nước Đức đã lún sâu hơn. Bạn hãy tin rằng kẻ ít cảm thấy tự hào dân tộc nhất cũng không thể không lấy làm quốc sỉ... Đây là một sự thật ít ra cũng phơi trần trước mắt chúng ta sự trống rỗng của chủ nghĩa yêu nước của chúng ta, cái thân hình quái dị của chế độ nhà nước chúng ta và buộc chúng ta phải che mặt lại vì xấu hổ".
Đảng CSVN đang dẫn dắt nhân dân làm cuộc cách mạng XHCN. K.Marx đã viết: Cuộc cách mạng làm đảo lộn xã hội thì là cuộc cách mạng xã hội. Cuộc cách mạng lật đổ chính quyền thì là cuộc cách mạng chính trị. Cuộc cách mạng chính trị do Đảng cộng sản lãnh đạo dù rất quan trọng nhưng cũng mới chỉ là bước đầu tiên trên con đường vạn dặm để chống lại cuộc sống mất nhân tính, mà khó khăn nhất là chống lại cuộc sống mất nhân tính ở trong mỗi con người.
Chính vì vậy, "muốn cách mạng, mạng phải cách" (Hồ Chí Minh). Nghĩa là muốn làm cách mạng thì trước hết phải cải tạo tâm tính của bản thân mình, phải chống lại tệ quan liêu, tham nhũng, mất đoàn kết…
Tổ quốc ta, nhân dân ta vì có lòng tự hào dân tộc, tự trọng về danh dự và phẩm giá của mình và biết xấu hổ vì bị mất nước, bị làm nô lệ, bị nghèo nàn lạc hậu mà vùng đứng lên làm cách mạng giành độc lập, tự do.
Đúng như K.Marx đã viết: "...xấu hổ là một loại cách mạng... Xấu hổ là một loại nổi giận nhưng chỉ hướng vào bên trong. Và nếu như cả một dân tộc thực sự cảm thấy xấu hổ thì nó giống như một con sư tử thu mình lại để chuẩn bị nhảy".
Trên tinh thần ấy, chúng ta hy vọng rằng dân tộc ta, nhân dân ta sẽ có những bước nhảy ngoạn mục để thực sự là một đất nước tự chủ, toàn vẹn cõi bờ, giàu mạnh, nhân dân ngày càng được sống trong một xã hội dân chủ, công bằng, tự do, hạnh phúc.
