Mở màn trong liveshow tháng 6 Bài hát Việt, giọng ca rung động truyền cảm của ca sĩ Thái Thuỳ Linh và ca từ trong ca khúc Trở về của Xuân Nghĩa đã làm khán giả thực sự xúc động.  

Nhận xét của anh với phần diễn xuất của Thái Thuỳ Linh trong Trở về?

Xuân Nghĩa: - Thái Thùy Linh thực sự diễn rất đúng ý tôi, cô ấy là người làm việc có trách nhiệm. Bạn biết rằng bài Trở về  lời rất dài, khó nhớ. Nhưng cô ấy đã làm được. Hát không sai một chữ, giọng rất tình cảm.

Trong lĩnh vực sáng tác của chúng tôi, để hình thành một tác phẩm gồm có 3 giai đọan sáng tác: giai đoạn 1: sáng tác; giai đoạn 2: thể hiện; giai đoạn 3: thưởng thức. Vậy Thái Thùy Linh đã thực hiện được giai đoạn 2, bằng chất giọng của mình, có thêm những sáng tạo trên 2 đoạn nhạc cùng 1 giai điệu bằng cách thay đổi trường độ một số nốt nhạc, không ảnh hưởng đến âm hình chủ đạo, khiến cho người nghe không cảm thấy chán vì giai điệu lặp lại. Ngay sau khi Thái Thùy Linh kết thúc bài hát Trở về, tôi đã nhận được rất nhiều tin nhắn và điện thoại của bạn bè chúc mừng vì họ cảm thấy quá xúc động khi nghe Thái Thùy Linh hát. Đặc biệt có những người bạn học đã nghe tôi hát khi còn là bản thảo những năm 1998, lâu ngày mất tích bỗng nhớ chiến hữu cũ, đã gọi lại nói chuyện… thế kỷ trước!

Trở về nói về nỗi lòng của người mẹ, gây được cảm xúc tới người nghe và giới chuyên môn, anh có thể nêu hoàn cảnh sáng tác của ca khúc này?

Xuân Nghĩa: - Khoảng năm 1996, tôi tình cờ xem được bộ phim Việt Nam Cỏ Lồng Vực do VTV3 chiếu. Bộ phim nói về nhân vật thanh niên Bình, với ước mộng làm giàu nhanh chóng, không thích sống nghèo, đã bỏ học lên Hà Nội kiếm ăn. Nhưng anh ta không làm được bất kỳ gì từ việc chơi cho một ban nhạc, phụ sửa nhà… Cuối cùng anh ta bị bắt vì tội buôn lậu. Sau vài năm đi tù, được trở về, anh ta bắt gặp… bàn thờ mẹ, khi mở cánh cửa căn nhà cũ của mình…

Quay trở về việc sáng tác, trong một lần tôi ngâm nga các giai điệu mình tìm thấy, tình cờ một câu nhạc gợi lên cho tôi hình ảnh của nhân vật Bình trong bộ phim khi mở cánh cửa căn nhà đó: "bước chân qua bao tháng ngày phiêu lãng, đường về con phố xưa nay đây rồi". Từ hình ảnh đó, tôi quyết định phát triển các câu nhạc tiếp theo, bám sát câu nhạc chủ đạo, và dần dần trở thành một bài hát hoàn chỉnh. Toàn bộ nội dung bài hát là cảm xúc của một đứa con (nhân vật Bình trong phim) khi đứng trước bàn thờ mẹ.

Chất liệu bản nhạc mà anh sử dụng trong Trở về?

Xuân Nghĩa: - Bài hát này phát triển trên hình thức Rock Ballad.

Cấu trúc: đoạn A- đoạn B; A’-B; B’-B’’-B’’’

Bạn thấy giai điệu đoạn A và đoạn B lặp đi lặp lại, người ta ví như "tình cảm tình mẫu tử không hề thay đổi". Còn nội dung (ca từ) thì thay đổi phong phú liên tục, nhất là B-B’-B’’-B’’’, để diễn tả cảm xúc "không thể nào nói hết với mẹ".

Đặc biệt có một câu nhạc dành cho đàn guitar, dùng để liên kết các đọan nhạc với nhau. Câu guitar này cũng là ý tưởng diễn tả không gian "tịch lặng" nơi mái nhà hoang sơ. Đoạn nhạc giảng tấu không đơn thuần là nhạc chờ, mà là ý tưởng cách điệu của lời ru à ơi, sử dụng quãng 6 thăng (6#) trong dân ca Việt Nam nhưng không định hình một điệu thức của vùng miền nào. Khác với những ca khúc thông thường của tôi, A-B - giảng tấu - A-B - kết thúc. Thì trong bài Trở về, nó nằm sau phần A-B; A’-B với ý tưởng thể hiện bóng dáng mẹ như còn đâu đó quanh nhà.

Đoạn kết thúc, được tái hiện lại hình ảnh người mẹ trong đoạn giảng tấu, nhưng cảm xúc mãnh liệt hơn, diễn tả sự bất lực của đứa con trước vong linh của mẹ đang khuất dần.

Bài hát nghe có vẻ đơn giản, nhưng cái khó nhất là tạo rung động cho người nghe, từ sự kết hợp giữa ca từ và giai điệu theo ý mình. Mỗi cách đặt câu, nhả chữ khác nhau cũng tạo cảm xúc khác nhau cho người nghe. Nên qua hàng trăm sự "chắt lọc, cân đo đong đếm", bài hát viết từ 1997 đến đầu năm 2005 mới thực sự hoàn tất.

Với tư cách là người nghe nhạc, anh sẽ bình chọn cho bài hát nào trong liveshow tháng 6?

Xuân Nghĩa: - Tôi thích ca khúc Chợ tình Sapa của NS Phan Long. Vì anh ấy thể hiện được chất nhạc Việt, cụ thể là Tây Bắc trong bài hát mình.

Anh có thể nêu một số tác phẩm tiêu biểu của mình?

Xuân Nghĩa: - Ca khúc thành công đầu tiên của tôi là Chúc ngủ ngon (Bye goodnight), đọan giải nhất trong cuộc thi sáng tác ca khúc bằng tiếng Anh vào năm 1996 của trường ĐH Tổng Hợp cũ (nay là ĐH XH Nhân Văn & ĐH Khoa học Tự nhiên. Sau này ca sĩ Đức Tuấn và Thu Minh đã thực hiện lại rất thành công…

Thành công thứ hai là ca khúc Đến với con người Việt Nam tôi, được chọn sử dụng trong nhiều cuộc thi quần chúng, thanh niên. Đặc biệt, được biểu diễn trong chương trình khai mạc SEA Games 22 tại TPHCM…

Ca khúc Cùng dưới nắng phương đông, một ca khúc phát triển từ hình ảnh "Nắng phương đông" trong ca khúc Vì một thế giới ngày mai của NS Quang Vinh, được sử dụng rộng rãi trong kỳ SEA Games 22 tại TPHCM, sau khi ca sĩ Hồ Bích Ngọc đọan giải nhất cuộc thi tiếng hát truyền hình TP.HCM năm 2003.

Ngoài ra, còn một số ca khúc khác như Những nụ cười trở lại (đề tài về thăm mái trường xưa của những cựu sinh viên), Mẹ ơi con đã yêu (hình ảnh người mẹ trong chuyện tình yêu của đứa con), Romeo một mình…

Ai là người anh có thể chia sẻ mọi cảm xúc trong cuộc sống?

Xuân Nghĩa: - Mẹ tôi, bố tôi, vợ tôi, em trai tôi, bạn bè tôi, chiến hữu sau giờ làm việc của tôi, tương lai là con gái tôi. Còn hiện giờ là chính các bạn!

Bạn tri kỉ trong âm nhạc của anh?

Xuân Nghĩa: - Tôi là hội viên hội âm nhạc TP.HCM, chủ nhiệm CLB Sáng tác trẻ Thành đoàn NVH Thanh Niên, nên bạn bè anh em đông lắm. Nói chung ở đâu tôi cũng có thể "tá túc nương thân" ít hôm…

Quan niệm của anh về tình yêu?

Xuân Nghĩa: - Còn về tình yêu thì tôi may mắn được lấy vợ trước những người chưa chịu lấy vợ.

Qua đây, tôi gửi lời cảm ơn đến tất cả khán giả khắp nơi đã lắng nghe và góp ý chân thành đến đứa con tinh thần của tôi. Ngoài ra, chương trình Bài hát Việt theo tôi là một bến xe khách cho những kẻ lang thang trong thế giới âm nhạc như tôi có nơi dừng chân, gặp gỡ nhau, và tiếp tục những hành trình riêng của mình.

 (TheoVTV)