- Gần 10% tổ chức sử dụng đất sai mục đích sẽ bị thu hồi mà không xét cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng (GCNQSD). Kiến nghị trên được Bộ TN-MT trình Thủ tướng trong báo cáo kết quả kiểm kê tình hình sử dụng đất công năm 2008 của các tổ chức được Nhà nước giao đất, cho thuê đất.

Gần 10% quỹ đất sử dụng sai mục đích

Kết quả kiểm kê quỹ đất của các tổ chức được Nhà nước giao đất, cho thuê đất năm 2008 được tiến hành trên 144.485 tổ chức với tổng diện tích hơn 7,8 triệu ha, chiếm 23,65% tổng diện tích tự nhiên cả nước vừa được công khai.

Những "đất vàng" để hoang sẽ được thắt chặt quản lý.  Ảnh: Kiên Trung

Gần 10% tổng diện tích đất còn lại bị sử dụng sai mục đích. Các tổ chức chính trị là khối có tỷ lệ sử dụng đất sai mục đích cao nhất (24,7%).

Cụ thể, tổ chức sử dụng đất cho thuê trái phép là 1.205 tổ chức với diện tích 2.918,65ha. Trong đó, ĐBSCL với 271 tổ chức trên diện tích 1.756,59ha (chủ yếu UBND cấp xã với 170 tổ chức); vùng Đông Bắc: 75 tổ chức trên diện tích 626,65ha (chủ yếu các tổ chức kinh tế với 53 tổ chức trên diện tích 318,17ha); vùng Đông Nam Bộ với 368 tổ chức trên 200,52ha. Tình trạng cho thuê đất trái phép xảy ra ít nhất tại vùng Tây Bắc và Tây Nguyên.

Diên tích đất cho thuê trái pháp luật đối với khối tổ chức, cơ quan nhà nước là 1.894,50ha, chiếm 64,91% tổng diện tích cho thuê trái pháp luật; diện tích cho thuê trái pháp luật của khối cơ quan Nhà nước tập trung chủ yếu ở các UBND cấp xã (78,13%); cơ quan Nhà nước 8,35%; tổ chức chính trị: 8,24%.

Những dự án xây dựng KĐT mới chậm triển khai sẽ xem xét để gia hạn hoặc thu hồi đối với từng dự án cụ thể. Ảnh: Trọng Tuyến

Diện tích đất bị lấn, bị chiếm chủ yếu do tình trạng sử dụng không hiệu quả, sử dụng chưa hết diện tích được giao, quản lý lỏng lẻo ở hầu hết các loại hình tổ chức. Một lý do khác là do các tổ chức đầu tư xây dựng, công trình hoàn thành đưa vào sử dụng nhưng sau một thời gian, vì nhiều lý do phải dời đi nơi khác nhưng tổ chức và chính quyền địa phương không báo cáo để cơ quan Nhà nước có thẩm quyền thu hồi và quản lý.

Tình trạng sử dụng đất không đúng mục đích được giao, được thuê xảy ra ở hầu hết các loại hình tổ chức. Cả nước có 3.311 tổ chức sử dụng không đúng mục đích được giao, được thuê với diện tích 25.587,82ha; chủ yếu là các tổ chức sử dụng vào mục đích sản xuất kinh doanh phi nông nghiệp (84,02%) và xây dựng nhà ở cho cán bộ công nhân viên của các tổ chức kinh tế (57,98%).

Diện tích đất của tổ chức đang có tranh chấp, lấn chiếm là 313.969,03ha với 5.099 tổ chức.  Đất chưa đưa vào sử dụng là 299.719,46ha, chiếm 3,83% tổng diện tích đất của các tổ chức đang quản lý do 4.120 tổ chức quản lý, trong đó đưa vào sử dụng nhưng còn để hoang hóa là 250.862,79ha (tập trung chủ yếu là các trường học và những dự án phát triển khu đô thị mới, dự án xây dựng các khu công nghiệp…). 

Các dự án này đã được cơ quan có thẩm quyền quyết định đầu tư nhưng không triển khai được hoặc chậm triển khai do khó khăn, vướng mắc về công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, tái định cư…

Diện tích đất chưa sử dụng tập trung chủ yếu tại các vùng Bắc Trung Bộ, Tây Nguyên, duyên hải Nam Trung Bộ.

Không cấp “sổ đỏ” cho tổ chức sử dụng sai quỹ đất

Tính đến thời điểm ngày 1/4/2008, cả nước đã có hơn 52.000 tổ chức được cấp GCNQSDĐ. Phần lớn diện tích được cấp GCNQSDĐ là của các tổ chức nông - lâm trường, tổ chức kinh tế, quốc phòng an ninh, tổ chức sự nghiệp công và đất của UBND cấp xã. 

Tuy nhiên, con số này mới chỉ dừng ở mức gần 40% tổng diện tích đất công.

Kiểm kê quỹ đất của các tổ chức năm 2008 cho thấy, nhiều trường hợp các tổ chức được cấp GCNQSDĐ nhưng hiện đang có sự chênh lệch diện tích giữa quyết định được giao, GCNQSDĐ và hiện trạng đang sử dụng đất.

Bộ TN-MT đã có báo cáo kiến nghị lên Thủ tướng Chính phủ cho phép Bộ Xây dựng cơ sở dữ liệu quản lý, sử dụng đất của các tổ chức thống nhất trên toàn quốc đến năm 2010. Cơ sở dữ liệu này sẽ được chuyển giao, sử dụng thống nhất trên phạm vi cả nước và ở từng địa phương và các bộ, ngành, đặc biệt là ngành thuế để các bộ, ngành sử dụng trong công tác quản lý Nhà nước của mình.

Gần 10% các tổ chức được nhà nước giao đất, cho thuê đất sử dụng sai mục đích. the báo cáo kiểm kê quỹ đất 2008. (Khu đô thị An Khánh - Ảnh: Trọng Tuyến).

Các dự án đầu tư chậm tiến độ do khó khăn trong công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng đề nghị UBND các tỉnh giao trách nhiệm cho Sở Kế hoạch và Đầu tư xem xét nguyên nhân, đề xuất việc gia hạn thời gian thực hiện hoặc chấm dứt thực hiện đối với từng dự án cụ thể.

Đối với những tổ chức đang sử dụng đất đúng mục đích, có hiệu quả, không có tranh chấp, lấn chiếm, phù hợp với quy hoạch, UBND tỉnh chỉ đạo các Sở TN-MT thông báo cho tổ chức tới hạn phải đến làm thủ tục đăng ký, xin cấp GCNQADĐ. Nếu quá thời hạn quy định sẽ làm thủ tục thu hồi.

Đối với phần diện tích đất của tổ chức không sử dụng, sử dụng không đúng mục đích, sử dụng không hiệu quả để tình trạng bị lấn, bị chiếm, lấn chiếm, Nhà nước thu hồi mà không xét để cấp GCNQSDĐ. 

Ông Đào Trung Chính, Vụ trưởng Vụ Chính sách và Pháp chế (Tổng Cục Đất đai) cho rằng: "Đối với những tổ chức sử dụng đất sai mục đích như cho mượn, chuyển nhượng trái pháp luật không chỉ bị thu hồi không xem xét cấp GCNQSDĐ mà nên thu hồi cả những tài sản có được từ việc chuyển nhượng trái pháp luật như thế".

Về vấn đề diện tích đất thực tế mà các tổ chức đang sử dụng có sự chênh lệch với diện tích ghi trong bản đồ địa chính của các tổ chức đã được cấp GCNQSDĐ, ông Chính cho hay, các cơ quan chức sẽ phải tiến hành đo đạc, xác minh lại.

Bộ TN-MT cũng kiến nghị về việc quy định cụ thể về trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan nhà nước, tổ chức sự nghiệp công của Nhà nước nếu để xảy ra tình trạng đất đai bị lấn chiếm, sử dụng trái phép, sử dụng không có hiệu quả hoặc lấn, chiếm đất. 

• Kiên Trung