(VietNamNet) - Ngày 30/1, đại diện cho các nạn nhân có cùng loại bệnh do chất độc da cam/dioxin và Hội nạn nhân chất độc da cam/dioxin VN đã đưa đơn kiện tới tòa án Liên bang Mỹ ở quận Brooklyn, bang New York yêu cầu các công ty hóa chất của Mỹ bồi thường thiệt hại về sức khỏe do chất độc hóa học của các công ty này sản xuất đã sử dụng trong cuộc chiến tranh của Mỹ ở Việt Nam.

Ông Nguyễn Trọng Nhân.

Để hiểu rõ hơn về sự kiện này, VietNamNet đã có cuộc trao đổi với GS.TS Nguyễn Trọng Nhân, Phó chủ tịch Hội nạn nhân chất độc da cam/dioxin.

- Thưa GS, đây có phải là vụ kiện đầu tiên về vấn đề chất độc da cam/dioxin tại Việt Nam?

- Đúng vậy, đây là vụ kiện dân sự đầu tiên của các nạn nhân chất độc da cam/dioxin ở VN kiện khoảng 10 công ty sản xuất chất độc hóa học của Mỹ. Vụ kiện dựa theo Điều luật của Liên bang về đền bù thiệt hại cho người nước ngoài vì các vi phạm luật quốc tế và theo Luật chung về nghĩa vụ pháp lý của sản phẩm làm ra. Hiện nay, vấn đề này mới chỉ được giải quyết trên tinh thần tự nguyện, cùng với sự đóng góp kinh phí của cá tổ chức nhân đạo trong và ngoài nước. Hội nạn nhân chất độc da cam/dioxin VN đang được một nhóm luật sư người Mỹ giúp đỡ để trở thành đại diện pháp lý cho các nạn nhân tham gia vào vụ kiện này. 

- Chiến tranh ở VN đã đi qua gần 30 năm, những di chứng về hậu quả của chất độc da cam/dioxin do Mỹ để lại VN rất lớn. Tại sao đến thời điểm này, chúng ta mới bắt đầu công việc mà lẽ ra phải làm từ lâu?

Đến thời điểm hiện nay, quan hệ nhiều mặt giữa Việt Nam và Mỹ đã trở lại bình thường, việc giao lưu hàng hóa giữa Việt Nam và Mỹ đã trở thành bình thường. Nông sản của Việt Nam đã được nhiều thị trường lớn trên thế giới, trong đó có Mỹ, chấp nhận thông qua những kiểm soát chặt chẽ về chất lượng. Cũng đã có những nghiên cứu của các nhà khoa học Ý chứng minh rằng sản phẩm nông nghiệp trồng trên những vùng đất bị ảnh hưởng không hề bị tác động tới chất lượng của sản phẩm. Do đó, việc giao thương giữa Việt Nam và Mỹ đã phát triển mạnh, có lợi cho cả hai nước…

Thứ hai, theo tôi ở Mỹ có một điều luật quy định rằng: Trong quan hệ giữa hai nước kể từ ngày thiết lập quan hệ ngoại giao, những việc gì liên quan đến Mỹ sẽ được đặt ra trong giới hạn 10 năm. Việc Mỹ rải chất độc da cam trong thời gian từ năm 1961 đến năm 1971 lên đến 76 triệu lít do các công ty hóa chất của Mỹ sản xuất cung cấp cho quân đội Mỹ rải xuống miền Nam Việt Nam, gây những tác hại nghiêm trọng đến sức khỏe và để lại hậu họa cho 4 triệu con người Việt Nam là một vấn đề hết sức lớn, cần được tiếp tục giải quyết. Thời điểm hiện nay, vấn đề này được đặt ra là đúng lúc, không thể chậm hơn.

 - Theo đánh giá của GS, vụ kiện này sẽ đi đến đâu?

- Những việc Mỹ đã làm trong chiến tranh là vi phạm những điều mà chính Mỹ đã đưa ra: chống vũ khí hủy diệt hàng loạt. Sau chiến tranh, những cựu chiến binh của Mỹ tham gia chiến tranh ở VN đã tiến hành kiện đòi Mỹ bồi thường. Từ trước đến nay, Mỹ chịu bồi thường cho cựu chiến bình Mỹ còn những người Việt Nam bị Mỹ đem chất hóa học đến rải tại sao lại không được bồi thường?

Trước đây, tôi đã gặp nguyên Tổng thống Mỹ Bill Clinton, tôi đã đề cập đến việc này. Ông Bill đã nhất trí việc giải quyết vấn đề chất độc da cam ở Việt Nam. Thứ nhất, giúp đỡ nạn nhân chất độc da cam. Thứ hai là tẩy độc những nơi còn tồn tại chất hóa học ở VN… và nghiên cứu khoa học.

Theo nghiên cứu của Bộ Cựu chiến binh Mỹ, có khoảng 9% cựu chiến binh Mỹ tham chiến ở VN nhiễm độc dioxin. Như vậy, với 2,5 triệu binh lính Mỹ từng tham gia chiến tranh ở VN, sẽ có khoảng 200.000 người nhiễm.  Ở Việt Nam, như tôi đã nói số người nhiễm chất độc và nhận di hại của chất độc da cam là 4 triệu người và hậu họa của nó sẽ kéo dài trong nhiều chục năm. Đây là một vấn đề lớn đòi hỏi cả cơ quan sản xuất và sử dụng nó phải có trách nhiệm bồi thường. Đó là vấn đề phải được tiếp tục giải quyết trên cơ sở pháp lý và đạo lý giữa hai nhà nước.

- Xin cám ơn GS!

·    Lệ Hà - Trường Giang (thực hiện)