- “Lao động dư thừa và phát triển không đồng đều, đặc biệt quan hệ cung - cầu lao động giữa các vùng, khu vực, ngành nghề đang diễn ra tình trạng mất cân đối nghiêm trọng”. Đây là một trong những nội dung của báo cáo về thực trạng cung - cầu lao động mới được Bộ LĐTB&XH trình Chính phủ.
Lao động thừa mà thiếu
Báo cáo của Bộ LĐTB&XH cho biết, hiện nay cả nước có hơn 4 triệu cơ sở kinh tế. Nhìn chung, các cơ sở kinh tế, loại hình doanh nghiệp tăng nhanh ở tất cả các lĩnh vực, đặc biệt là bất động sản, truyền thông, năng lượng và ngân hàng... Hàng năm, các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất thu hút khoảng từ 1,2 đến 1,5 triệu người vào làm việc.
Tuy nhiên, Bộ LĐTB&XH cũng nêu ra thực trạng lao động hiện nay là phân bố không đồng đều, bất hợp lý, lực lượng lao động tập trung phần lớn ở nông thôn, chiếm 73,5%. Trong số lao động có việc làm thì 70% làm việc không ổn định, dễ bị tổn thương, dễ rơi vào hoàn cảnh nghèo đói.
 |
| Báo cáo của các địa phương cho thấy, dù nhu cầu tuyển dụng lao động ở nước ta lớn nhưng tình trạng lao động không có việc làm vẫn ở mức cao. |
Lao động làm việc trong các khu vực cũng có sự chênh lệch lớn: Chỉ có 4 triệu người kiếm được việc làm tại khu vực nhà nước; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài là 1,67 triệu người, trong khi ở khu vực kinh tế ngoài nhà nước thì có tới 40 triệu người.
Chiếm tỷ lệ lao động lớn nhất nhưng khối kinh tế ngoài nhà nước chỉ đóng góp 47% GDP và 35% giá trị sản lượng công nghiệp. Trong khi đó, khối khu vực có vốn đầu tư nước ngoài với số lượng lao động ít ỏi lại đóng góp gần 19% GDP và gần 45% giá trị sản lượng công nghiệp.
Theo báo cáo của các địa phương, dù nhu cầu tuyển dụng lớn nhưng tình trạng lao động không có việc làm vẫn ở mức cao. Cụ thể: Tại Đồng Nai, hàng năm địa phương này thiếu hụt 20.000 lao động (5.000 lao động đã qua đào tạo và 15.000 lao động phổ thông). Trong khi đó, ở TP.HCM, từ đầu năm đến nay có trên 23.000 lao động mất việc, nhưng nhu cầu tuyển dụng lên đến trên 61.000 người.
Không phân biệt các loại hình doanh nghiệp
Nhìn nhận những nguyên nhân dẫn đến tình trạng mất cân đối cung cầu lao động, báo cáo cho biết: Mặc dù hệ thống thông tin thị trường lao động đã được hình thành nhưng chưa có độ bao phủ rộng khắp, thông tin chưa đa dạng, chưa hấp dẫn người lao động, cũng như chưa tạo niềm tin cho chủ sử dụng.
Ngoài ra, vấn đề quản lý Nhà nước cũng là một trong những nguyên nhân. Theo báo cáo cho biết thì hiện sự giám sát, kiểm soát thị trường lao động vẫn chưa được chặt chẽ.
Để giải bài toán mất cân đối cung - cầu lao động, Bộ LĐTB&XH đã đề xuất với Chính phủ nhiều giải pháp, trong đó nhấn mạnh đến hệ thống thông tin, dự báo về thị trường lao động.
Trước tiên, cần rà soát, quy hoạch hệ thống các trung tâm giới thiệu việc làm, nâng cao tính chuyên nghiệp, phát triển mạng lưới giới thiệu việc làm xuống tận thôn bản, có thể áp dụng theo 4 cấp hành chính từ Trung ương đến phường, xã.
Đồng thời, cần hoàn thiện các quy định của pháp luật để các doanh nghiệp, nhất là các tập đoàn, tổng công ty lớn khi đầu tư các dự án lớn phải báo cáo, dự kiến nhu cầu nhân lực và có kế hoạch chuẩn bị.
Cùng với việc mở rộng, thu hút các nhà đầu tư nước ngoài, Nhà nước cũng cần có chính sách giảm dần quy mô doanh nghiệp siêu nhỏ (dưới 5 tỷ đồng vốn và dưới 10 lao động) để nâng cao tính chuyên nghiệp, tăng dần mức đầu tư trang thiết bị và kiến thức cho người lao động.
Đặc biệt, theo Bộ LĐTB&XH, cần phải chú trọng đến cải cách tiền lương, tiền công theo định hướng thị trường, gắn với năng suất lao động, không đối xử, phân biệt giữa các loại hình doanh nghiệp.
Kết quả tổng hợp của các trung tâm giới thiệu việc làm và sàn giao dịch việc làm trên cả nước, năm 2009 có tới trên 100.000 chỗ việc làm còn trống. Tuy nhiên, số người đến đăng ký tuyển dụng chỉ bằng 17% so với nhu cầu của các nhà tuyển dụng. Trong đó, số đáp ứng yêu cầu của các nhà tuyển dụng chỉ chiếm khoảng 6 %.Trong số vị trí tuyển, có đến 80% là nhu cầu lao động phổ thông, chủ yếu là các doanh nghiệp may mặc, giầy da, chế biến nông, lâm sản.
