(VietNamNet) - Chuyện thật như đùa tại khu dân cư 178 Tây Sơn, Hà Nội. Để lấy sổ đỏ, 217 hộ dân bị lừa ký giấy thuê... ngôi nhà mình bỏ tiền túi xây dựng khang trang và ở bình yên, không tranh chấp từ hàng thập kỷ nay. Để rồi phải chi 70 - 200 triệu đồng/hộ "chuộc" tài sản này...

Ban đại diện khu dân cư 178 Tây Sơn

Kỳ 1: Nhà "đòi" hộ khẩu bi hài ký

Sự hình thành của một khu dân cư

Khu dân cư 178 Tây Sơn (thuộc phường Trung Liệt, Đống Đa, Hà Nội) có 217 hộ là gia đình cán bộ nhân viên Học viện Chính trị khu vực I (trước đây là Phân viện Hà Nội, thuộc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh). Khu dân cư này được hình thành từ những năm 60 của thế kỷ trước trên một phần đất ấp Thái Hà của Hoàng Cao Khải, đã qua nhiều cơ quan sử dụng: Trường Đại học Nhân dân (1954), Trường Tuyên huấn Trung ương (1959), Trường Nguyễn Ái Quốc II (1973), trường Nguyễn Ái Quốc khu vực I (sau đổi thành Phân viện Hà Nội) (1983). Nhà trường đã phân cho cán bộ, nhân viên từng nhà cấp 4 (liền dãy) làm nơi ăn chốn ở, người sử dụng phải nộp tiền khấu hao nhà bằng cách trừ vào lương tháng.

Đầu năm 1993, do nhà đã quá cũ nát (tuổi thọ 20 - 40 năm), Phân viện Hà Nội (cơ quan chủ quản, lẽ ra có trách nhiệm bỏ tiền ra tu sửa) báo cáo lên Ban quản trị tài chính Trung ương (cơ quan cao nhất quản lý tài sản của Đảng) xin không thu tiền khấu hao nhà.

Được sự đồng ý của cấp trên, Phân viện Hà Nội động viên cán bộ nhân viên thông cảm với tình hình khó khăn chung, tự bỏ tiền túi ra sửa chữa, nâng cấp nhà ở của mình. Các hộ được Phân viện Hà Nội xác nhận nhà cấp 4 đã hư hỏng nặng, đồng thời được chính quyền sở tại cho phép đã lần lượt sửa chữa, nâng cấp nhà.

10 năm sau (2003), toàn khu dân cư 178 Tây Sơn không còn nhà cấp 4 phân phối cũ, thay vào đó là các ngôi nhà khang trang bề thế do dân tự bỏ kinh phí xây dựng.

Muốn làm sổ đỏ nhanh, phải... ký giấy thuê nhà!

Tháng 6/2003, Phân viện Hà Nội bàn giao lại quỹ nhà tại khu dân cư 178 Tây Sơn cho UBND TP.Hà Nội. Lúc này mỗi hộ bỗng nhận được một “hợp đồng thuê nhà ở” của Phân viện Hà Nội.

Ngỡ ngàng vì đã 10 năm (1993-2003) không phải nộp tiền khấu hao nhà và cũng chừng ấy năm ở trong chính ngôi nhà mình bỏ tiền ra xây, người dân thắc mắc, được cán bộ của Phân viện Hà Nội và cán bộ của Ban 61 (thuộc Sở TN-MT&NĐ) giải thích: “Đây chỉ là thủ tục để xin cấp sổ đỏ”.

“Khát” sổ đỏ đã lâu, nay nghe cơ quan chủ quản giải thích như vậy, các hộ đều phấn khởi và lần lượt ký tên. Các bản hợp đồng này sau đó được bàn giao lại cho công ty Kinh doanh nhà số I (thuộc Sở TNMTNĐ HN).

Sau một thời gian chờ đợi, các hộ  khu dân cư 178 Tây Sơn lên Công ty Kinh doanh nhà số I để hỏi sổ đỏ thì té ngửa khi nghe công ty này tuyên bố: Chủ hộ nào muốn được cấp sổ đỏ thì phải… nộp tiền thuê nhà từ tháng 8/2003, tiền mua nhà cấp 4(?) và nộp tiền sử dụng đất.

Lý do để thu số tiền này là các hộ đều đã ký hợp đồng thuê nhà và do năm 1993 Phân viện Hà Nội chưa làm thủ tục thanh lý, hóa giá nhà cho dân. Theo tính toán, tùy diện tích mà tổng số tiền này sẽ từ khoảng 70 - 200 triệu đồng/ hộ, một số tiền quá lớn đối với phần lớn các cán bộ, nhân viên đã nghỉ hưu tại khu nhà này. Một chủ hộ nghẹn ngào nói với chúng tôi: “Cứ ngỡ có sổ đỏ để thế chấp vay tiền ngân hàng, trả món nợ xây nhà, nào ngờ giờ lại thành mắc thêm món nợ mới. Cả đời chúng tôi cống hiến cho cách mạng, trải nhiều cương vị công tác mà chưa bao giờ bị lừa đau như thế này!”.

Dân nói gì?

Trước tình thế này, khu dân cư 178 Tây Sơn đã cử ra một Ban đại diện, gồm toàn các cán bộ cũ của của Phân viên Hà Nội là các ông: Vũ Hoàng Phương (trưởng ban, nhà số 5), Lương Thành Nhân (phó ban, nhà số 59), Lê Văn Bàng ( nhà số 175/5), Nguyễn Hữu Lệ (nhà số 170) và ông Nguyễn Văn San (nhà số 7) để gõ cửa các cơ quan chức năng, kêu oan.

Ban đại diện phản ánh: Thứ nhất, ngoài việc dân bị “lừa”, ký vào hợp đồng thuê nhà ở thì hiện cả 3 bản hợp đồng thuê nhà đều bị công ty kinh doanh nhà số I giữ, các hộ không được giao lại một bản như pháp luật quy định. Thứ 2, việc Ban quản trị Tài chính Trung ương đồng ý không thu tiền khấu hao nhà ở và cho phép cán bộ, nhân viên được sửa chữa và nâng cấp nhà ở thực chất là đã thanh lý, còn việc không có các thủ tục hợp pháp là thuộc về trách nhiệm của cơ quan quản lý. Đáng lý ra, khi làm sổ đỏ các hộ dân ở đây phải được miễn tiền sử dụng đất đối với nhà tập thể đã được phân, ở ổn định lâu dài (trước ngày 15/10/1993) thì đằng này lại phải trả tiền với giá cao. Riêng tiền đất, nếu bình quân mỗi nhà phải nộp 50 triệu thì tổng số tiền của cả khu đã lên đến gần 11 tỷ đồng.

Ngay cả việc xác định tỷ lệ chất lượng nhà cấp 4 cũ còn lại bao nhiêu để công ty Kinh doanh nhà số I cho thuê và bán vào tháng 6/2003, theo các hộ dân cũng là nguỵ tạo: Không hề có một hội đồng thẩm định đứng ra đánh giá mà chỉ là một vài cán bộ của Công ty Kinh doanh nhà số I đến xem xét một vài nhà đang sử dụng (mà chủ nhà đã phải đầu tư sửa chữa) trong tổng số 217 nhà để làm căn cứ rồi đưa ra tỷ lệ giá trị nhà ở cấp 4 còn 30% (đồng nghĩa với việc vẫn cho thuê và bán được).

Trong khi, theo các hộ dân khu dân cư 178 Tây Sơn, ngay từ năm 1993 một dãy nhà cấp 4 ven chiếc hồ trong đã sập chỉ sau một đêm mưa. Và nếu thêm 10 năm sau, không có sự đầu tư sửa chữa của dân thì những dãy nhà cấp 4 này chắc chắn không còn tồn tại, không thể còn giá trị 0,01% chứ đừng nói đến 30%.

Khu dân cư 178 Tây Sơn kiến nghị: Việc cơ quan có thẩm quyền không thu tiền khấu hao nhà, cho phép và động viên cán bộ nhân viên tự bỏ tiền để giải quyết nhà ở của mình xảy ra từ đầu năm 1993, trước khi Chính phủ ban hành nghị định 61/CP ngày 5/7/1994. Vì vậy khi nghị định 61 có hiệu lực thì ở đây không còn nhà cấp 4 để cho thuê và bán. Đất ở do nhân dân sử dụng ổn định từ nửa thế kỷ trước ngày 15/10/1993 nên nhân dân phải được cấp sổ đỏ theo nghị định 60/CP ngày 5/7/1994 hoặc khoản 1, khoản 4 điều 50 luật đất đai năm 2003.

Đỏ mắt chờ “quan vi hành”

Về vụ sổ đỏ tại khu dân cư 178 Tây Sơn, Bộ Tài nguyên-Môi trường đã có 2 công văn giục UBND TP.Hà Nội giải quyết sớm. Một đại biểu Quốc hội là ông Nguyễn Minh Thuyết cũng lên tiếng về vấn đề này. Trên cơ sở đó, UBND TP.Hà Nội ra 2 công văn thúc giục Sở Tài nguyên - Môi trường và nhà đất khiến cả khu dân cư 178 Tây Sơn thấp thỏm vui mừng. Một là ý kiến của ông Lê Quý Đôn (Công văn số 1158/UB-NNĐC): “UBND thành phố giao Sở Tài nguyên-môi trường và nhà đất tổ chức thanh tra việc bàn giao, quỹ nhà nói trên báo cáo kết quả về UBND thành phố trước ngày 30/4/2005”. Công văn thứ hai là ý kiến của ông Nguyễn Quốc Triệu (Công văn số 414/VP-NNĐC): “Giao Sở Tài nguyên- môi trường và nhà đất phối hợp UBND quận Đống Đa kiểm tra hướng dẫn khu dân cư làm thủ tục lập hồ sơ, phân loại hồ sơ và tổ chức xét cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo quy định; Báo cáo kết quả cho UBND thành phố và đại biểu Quốc hội Nguyễn Minh Thuyết”.

Những tưởng có 2 công văn trên thì cán bộ của Sở, quận sẽ về, những khúc mắc sẽ được tháo gỡ, nhưng dân đợi mãi đến tận…giờ vẫn chẳng thấy Sở về giải quyết. Ông Phương chua chát: “Có lẽ phải là quyết định thì họ mới thi hành, còn công văn chỉ là đề nghị nên họ không sợ? Tại sao Sở không về thanh tra theo yêu cầu cấp trên, nghe dân bày tỏ quan điểm, đối chất mà cứ khăng khăng dựa vào các hợp đồng khống không đúng sự thật và tỷ lệ 30% chất lượng nhà đã nguỵ tạo ra kia để thu tiền?”.