- Bên cạnh biểu hiện dậy thì sớm về mặt tâm lý, về những hành vi già dặn trước tuổi, trẻ em còn có nguy cơ mắc chứng dậy thì sớm thực thể với những biểu hiện có ngực, có râu, có lông, vỡ giọng từ trước 8, 9 tuổi.

>> ’Thủ dâm’ tuổi lên 5: Nỗi ám ảnh của sự cô đơn

Hai tuổi đã... dậy thì

BS Bùi Phương Thảo, Phó trưởng khoa Nội tiết - Chuyển hoá - Di truyền Bệnh viện Nhi TW cho biết, trường hợp dậy thì sớm nhất mà bác sĩ gặp là một bé nam mới 2 tuổi đã có dương vật to lên.

3 đến 5 tuổi cơ bắp của đứa trẻ phát triển vạm vỡ, da đen, có ria mép. Khi trẻ đến 7, 8 tuổi, bé đã phát triển cao lớn hơn so với bạn bè cùng lứa, xuất hiện lông mu và tuổi xương phát triển cao, tương đương với tuổi xương của trẻ lên 15 tuổi. Đứa trẻ này khi trưởng thành lùn hơn những bạn khác.

Ở những đứa trẻ khác, như con gái, khi mới lên 8 tuổi đã có ngực, có lông mu và có kinh... khiến bố mẹ rất lo lắng. Nhiều người ở các tỉnh khác quá hốt hoảng khi thấy trẻ chảy máu vì tưởng bệnh tật khác chứ không nghĩ con mình dậy thì quá sớm như vậy. Nhưng đến lúc đó thì rất khó chữa trị cho đứa trẻ vì đã quá muộn.

Cha mẹ nên cẩn thận hơn với trường hợp con cái dậy thì sớm - (Ảnh minh hoạ)

Vì sao trẻ dậy thì sớm? Đến nay, một số trường hợp có nguyên nhân cụ thể, nhưng cũng có những trường hợp các bác sĩ không tìm ra nguyên nhân chính xác. Theo BS Thảo, dậy thì sớm được chia làm 2 loại: Dậy thì sớm giả và dậy thì sớm thật.

Với dậy thì sớm giả, chủ yếu là do bệnh tật gây ra. Lúc này, trẻ có sự phát triển của tuyến sinh dục nhưng không có sự kích thích của não, chưa có sự hoạt động của trục dưới đồi, tuyến yên và tuyến sinh dục. 

Làm các xét nghiệm lâm sàng cho thấy hormon nam, nữ của trẻ tăng nhưng FSH, LH thấp (đây là các loại hormon kích thích tuyến SH của tuyến yên). Với những trường hợp này, trẻ thường bị u buồng trứng, u tuyến thượng thận. Khối u là nguyên nhân gây tăng tiết ra hormon giới tính.

Với trường hợp này, việc tăng sản thượng thận bẩm sinh sẽ khiến trẻ nam nay nữ đều bị nam hoá. Trẻ nam sẽ có cơ bắp, ria mép, rậm lông, tuổi xương cao, dương vật to. Trẻ nữ cũng bị nam hoá, âm vật phì đại, mọc ria mép, vỡ giọng...

Với dậy thì sớm thực, BS Thảo cho biết: "Ở những đứa trẻ này, có các hoạt động của trục tuyến yên, có sự kích thích của vùng đồi thị, tuyến yên. Các xét nghiệm cho thấy hormon giới tính tăng cao, FSH, LH tăng và tuổi xương cũng tăng cao".

Dậy thì sớm thực cũng có những biểu hiện như dậy thì sớm giả, chỉ khác nhau ở sự phát triển của tinh hoàn. Nếu thể tích thực của tinh hoàn lớn hơn 4ml, trẻ đã bị dậy thì sớm thực và ngược lại.

Ở những đứa trẻ này, nếu không có tổn thương ở não, thì rất khó tìm ra nguyên nhân vì sao. Trẻ thường chỉ có những biểu hiện bên ngoài, về thể xác là già dặn, còn lời nói, suy nghĩ hoàn toàn như trẻ em.

BS Thảo cho biết, hiện nay, tại Bệnh viện Nhi TW, có khoảng gần 500 cháu điều trị căn bệnh dậy thì sớm, trong đó chủ yếu trẻ mắc bệnh tăng sản thượng thận bẩm sinh. Nguy cơ trẻ bị lạm dụng tình dục là rất dễ xảy ra, vì trẻ sớm có cảm xúc tình dục, ham muốn sớm hơn. Do đó các bố mẹ cần quản lý chặt khi con mình có biểu hiện dậy thì sớm.

Chưa tìm ra nguyên nhân dậy thì sớm thực

Có nhiều ý kiến lo ngại trẻ dậy thì sớm là do được ăn nhiều sữa, thịt lợn, thịt gà... được chế biến từ các con vật nhiễm estrogen (là loại thuốc kích thích tăng trưởng trộn trong cám). Năm 1979, ở Italia đã từng nghiên cứu hàng trăm bé gái phát triển ngực sớm và họ thấy những trẻ này được ăn nhiều thịt heo, uống sữa bò nhiều, thịt gà nhiễm estrogen này.

Các chuyên gia dinh dưỡng cũng khuyến cáo, chế độ ăn uống có nhiều calorie, đồ ăn nhanh nhiều chất bổ, lạm dụng thuốc bổ cũng làm thức dậy chức năng giới tính khiến trẻ dậy thì sớm. Điều này rất rõ ở trẻ béo phì, lười vận động, thích xem ti vi... thường có kinh sớm.

BS Thảo cho biết, thuốc uống có chứa hormon nam, hoặc thuốc tránh thai, nếu trẻ uống nhầm, cũng có nguy cơ gây ra dậy thì sớm. Cha mẹ nên cất thuốc cẩn thận, tránh để con uống nhầm.

Dậy thì sớm sẽ khiến trẻ lùn khi đến tuổi trưởng thành, dễ bị lạm dụng tình dục. Do đó, các bậc phụ huynh cần sớm tìm ra các triệu chứng của con mình để được chữa trị, tiêm thuốc hàng tháng, ức chế sự kích thích của tuyến yên lên tuyến sinh dục, nhằm hạn chế sự phát triển của tuổi xương cũng như các biểu hiện khác, giúp trẻ có sự phát triển bình thường.

• Minh Phương