- Mới tờ mờ sáng đã thấy hơn chục chiếc xe Wave và xe Win tàu nối đuôi nhau chở dân bản mới vượt gần chục km đường đồi dốc đi bẻ ngô thuê cho dân bản địa.
Bẻ ngô thuê, chặt củi kiếm ăn qua ngày
Những ngày cuối thu, chúng tôi về xã Tân Lập, huyện Mộc Châu (Sơn La), mới tờ mờ sáng đã thấy hơn chục chiếc xe Wave và xe Win tàu nối đuôi nhau chở dân bản mới vượt gần chục km đường đồi dốc đi bẻ ngô thuê cho dân bản địa.
 |
|
Bẻ ngô thuê được xem là nguồn thu nhập chính của bà con bản mới ở Tân Lập. (Ảnh: Vũ Điệp) |
Dựng chiếc Wave tàu đổ xăng ở quán ven đường gần UBND xã Tân Lập, anh Đường Văn Mai, ở bản Dọi cho biết, chiếc xe máy là tài sản còn lại duy nhất mà vợ chồng anh mua được nhờ vào tiền hỗ trợ của nhà nước kể từ sau khi chuyển từ khu lòng hồ Sông Đà về Tân Lập sinh sống.
Chuyển về Tân Lập, gia đình anh Mai được nhận 1,2 ha đất trồng ngô và trồng chè, nhưng trồng ngô, ngô còi cọc ít bắp, trồng chè, chè chết khô nên gia đình anh thường xuyên lâm cảnh túng quẫn.
Để có thể tồn tại được, vợ chồng anh Mai đành phải đi làm thuê khắp nơi, ai thuê gì làm nấy để có thêm đồng ra đồng vào nuôi sống gia đình 8 miệng ăn. Giọng buồn rầu, anh Mai kể: “Cùng quẫn mới phải đi bẻ ngô thuê thuê nhưng đây lại là công việc đem lại thu nhập chính. Bẻ ngô quần quật cả ngày vất vả, trừ tiền xăng xe cũng chẳng còn là bao, nhưng nếu không làm thì không biết lấy gì mà sống”.
 | |
|
Cùng chung cảnh như vợ chồng anh Mai, sáng nay vợ chồng anh Cà Văn Hồng, ở Bản Dọi 2 cũng dậy sớm để đi bẻ ngô thuê. Anh Hồng bảo, sau ngày chuyển xuống Tân Lập đến nay gia đình anh luôn ở trong tình trạng thiếu ăn vì không có việc để làm.
Theo chương trình hỗ trợ của nhà nước, chuyển đến Tân Lập định cư, gia đình anh Hồng có 4 nhân khẩu được nhận hỗ trợ 40 triệu đồng, nhưng họ trừ đi 30 triệu đồng từ đất nương chè nên số tiền mang về làm vốn chỉ còn 10 triệu đồng. “Khó khăn lắm nhưng chúng tôi không biết làm gì để sống. Nhiều khi túng quẫn phải đi cưa gỗ, chặt củi thuê”, anh Hồng thành thật.
Mới đây, anh Hồng đã quyết định bán bớt đi diện tích đất trồng ngô, mua một chiếc cưa gỗ với giá 9 triệu đồng để đi cưa gỗ thuê.
Nợ chồng chất khó trả
Chị Mai, một chủ mỏ đá chuyên thuê người dân bản mới bốc đá thuê ngay đầu trung tâm xã Tân Lập cho biết: Dân bản mới ở Mường La xuống đây không có việc làm, túng thiếu đủ đường. Nhiều hôm có người chưa làm cho nhà chị được ngày nào đã xin ứng tiền trước để mua gạo, vì nếu không có tiền thì các chủ đại lý bán gạo không bán cho nữa vì họ đã nợ quá nhiều.
 |
|
Sau khi chuyển từ Mường La về Tân Lập định cư, ít đất, không có công ăn việc làm nên nhiều hộ gia đình bản mới ở Tân Lập đã bỏ nhà quay về đất cũ huyện Mường La tìm đất canh tác. (Ảnh: Vũ Điệp) |
9h sáng một ngày cuối thu, chúng tôi vào bản Dọi 2, ngay cuối con dốc xuống bản có 6 ngôi nhà sàn bằng cột bê tông đóng kín cửa im lìm, phía trước và sau nhà cỏ dại mọc um tùm. Hỏi ra mới biết các hộ dân sau khi chuyển từ Mường La về đây không có công ăn việc làm nên đã bỏ bản mới quay về bản cũ tận Mường La tìm đất canh tác. Số hộ ở lại thì đa phần đang sống nhờ vào việc ký nợ gạo ở các đại lý ngoài trung tâm xã Tân Lập.
11h trưa, các gia đình người Thái ở bản Dọi 2 bắt đầu đổ lửa nấu cơm trưa. Tại số nhà 1 bản Dọi, Lò Thị Xuyên tỏ ra bối rối vì không biết phải lấy gạo ở đâu để thổi cơm bởi món nợ 6 triệu đồng mua gạo chịu của đại lý ngoài trung tâm xã đến nay gia đình Xuyên vẫn chưa trả được.
Xuyên bảo, trước ở Mường La, có nhiều đất canh tác nên nhà Xuyên không phải nợ tiền gạo, nhưng kể từ khi về Tân Lập ít đất, thiếu việc làm nên Xuyên chỉ biết ở nhà trông con. Để có thêm đồng ra đông vào duy trì cuộc sống gia đình, chồng Xuyên anh, Lò Văn Hùng, trong những ngày này cũng đi bẻ ngô thuê từ sáng sớm mãi tối mới về.
 |
|
Lò Thị Xuyên đang lo lắng khoản nợ 6 triệu đồng tiền mua chịu gạo không biết đến bao giờ mới trả được. (Ảnh: Vũ Điệp) |
Cùng chung cảnh ngộ như gia đình Xuyên, anh Lò Văn Xuấn, ở bản Dọi 2 cũng không giấu nổi nỗi lo về khoản nợ 3 triệu đồng tiền mua gạo ký chịu mà gia đình anh chưa có trả. Chuyển từ bản Hu Lon, xã Ít Ong huyện Mường La về khu TĐC Tân Lập từ 2003, gia đình anh Xuấn với 5 nhân khẩu cũng như các hộ trong bản được nhà nước hỗ trợ 12 tháng gạo ăn. Nhưng đến khi hết thời gian được nhận hỗ trợ gạo thì cũng là lúc gia đình anh gặp muôn vàn khó khăn.
Anh Xuấn cho biết: “Trước khi chúng tôi xuống khu TĐC Tân Lập được tỉnh vận động xuống vùng TĐC mới có đất đổi đất, ao đổi ao… nhưng khi chúng tôi xuống đây thì không phải vậy.Nhà tôi chẳng biết phải làm gì để kiếm sống, trong khi nợ tiền gạo thì ngày càng tăng dần không biết lấy đâu để trả”.
Chị Ngọc, một chủ đại lý bán gạo ở trung tâm xã Tân Lập cho biết: Đa phần dân tái định cư mới ở Tân Lập đều đang phải mua chịu gạo ở nhà chị, nhà nào ít thì 2 đến 3 triệu đồng, còn nhà nào nhiều thì 6 đến 7 triệu đồng. Phần đông những hộ mua nợ đều xuất phát từ việc không có công ăn việc làm nên chị cũng không muốn cho nợ nhiều.
-
Vũ Điệp
