- Là năm đầu tiên thực hiện theo Luật đặc xá, đặc xá năm 2009 có nhiều điểm mới so với những năm trước.

Ngày 26/12, Cục quản lý trại giam (V26) - Bộ Công an đã tổ chức họp báo tuyên truyền về đặc xá năm 2009. Đây là đợt thực hiện đặc xá tha tù trước thời hạn cho người bị kết án tù có thời hạn, tù chung thân nhân dịp Tết nguyên đán Kỷ Sửu 2009 và 79 năm ngày thành lập Đảng Cộng sản VN (3/2/1930- 3/2/2009). Thời gian chấp hành hình phạt tù để xét đặc xá tính đến ngày 31/12/2008.

Đại tá Nguyễn Văn Ninh, Cục phó Cục quản lý trại giam (V26) cho biết, năm 2009 là lần đầu tiên thực hiện đặc xá theo Luật đặc xá nên lần này có một số điểm khác với những năm trước.

Cụ thể, đối tượng được xét đặc xá lần này bao gồm: Người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn đang chấp hành hình phạt tù tại trại giam, trại giam do Bộ Công an, Bộ Quốc phòng quản lý.

Các phạm nhân được hưởng đặc xá nhân dịp 2/9 tại trại giam Z30D - Ảnh: PV

Điều kiện được đề nghị đặc xá gồm: Người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn đang chấp hành hình phạt tù được đề nghị đặc xá phải có đủ các điều kiện; Chấp hành tốt quy chế, nội quy của trại giam; tích cực học tập, lao động; trong quá trình chấp hành hình phạt tù được xếp loại cải tạo từ loại khá trở lên; Đã chấp hành hình phạt tù ít nhất 1/3 thời gian đối với hình phạt tù có thời hạn; đã chấp hành xong hình phạt bổ sung là tiền, bồi thường thiệt hại, án phí hoạc nghĩa vụ dân sự khác.

Người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn đang chấp hành hình phat tù đã chấp hành hình phạt tù ít nhất 1/4 thời gian đối với hình phạt tù có thời hạn.

Ít nhất là 12 năm đối với hình phạt tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn, khi thuộc một trong các trường hợp: Lập công lớn trong thời gian chấp hành hình phạt tù, là thương, bệnh binh, có thành tích, có các loại danh hiệu (Anh hùng lực lượng vũ trang, Anh hùng lao động, Huân chương, Huy chương kháng chiến, các danh hiệu Dũng sỹ trong kháng chiến), người có thân nhân là liệt sỹ, con của bà mẹ VN anh hùng, gia đình có công với nước, là người đang mắc bệnh hiểm nghèo, thường xuyên ốm đau, khi phạm tội là người chưa thành niên, từ 70 tuổi trở lên; có hoàn cảnh gia đình đặc biệt khó khăn, nữ phạm nhân đang có thai, có con nhỏ dưới 36 tháng tuổi đang ở với mẹ trong trại giam, trại tạm giam. 

Những trường hợp sau đây sẽ không được đề nghị đặc xá: Bản án hoặc quyết định của tòa án đối với người đang có kháng nghị theo thủ tục giám đốc hoặc tái thẩm; đang bị truy cứu TNHS về hành vi phạm tội khác; có từ 2 tiền án trở lên; phạm tội rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng về an ninh quốc gia; có căn cứ khẳng định là đã sử dụng trái phép chất ma túy; đồng thời phạm 2 tội giết người và cướp tài sản, giết người và hiếp dâm, cướp tài sản và hiếp dâm trẻ em, phạm tội cướp tài sản có tổ chức và có vũ khí...

Những trường hợp đặc biệt, sẽ được xét theo một trình tự đặc biệt. Chính phủ sẽ chủ trì phối hợp với TAND tối cao, VKSND tối cao lập hồ sơ của người được đề nghị đặc xá trong trường hợp đặc biệt trình Chủ tịch nước xem xét, quyết định.

Đại tá Nguyễn Văn Ninh tiết lộ, cho đến thời điểm hiện tại, V26 đã nhận được 2 lá đơn tố cáo việc có dấu hiệu tiêu cực trong quá trình tiến hành làm hồ sơ xét đặc xá từ địa phương. Ngay sau khi nhận được 2 lá đơn kể trên, V26 đã chỉ đạo điều tra, xem xét để xử lý.

Theo ông Ninh, tại chương V của Luật đặc xá đã quy định rõ: Thân nhân và phạm nhân có quyền khiếu nại những biểu hiện tiêu cực. Các đơn vị địa phương phải trả lời những kiến nghị của phạm nhân trong vòng 3 ngày. Nếu không trả lời, sau đó phạm nhân có quyền khiếu nại lên cấp cao hơn.

Hiện đã có 1 vạn hồ sơ được thẩm định để xét đặc xá trong lần này. Dự kiến từ 10/1/2009 đến 13/1/2009 sẽ hoàn chỉnh toàn bộ hồ sơ, danh sách những phạm nhân được đặc xá lần này để trình Chủ tịch nước xét duyệt.

Ngoài ra, ông Ninh cho biết, con số điều tra gần đây nhất của công an các địa phương cho thấy, có tới 4,6% số phạm nhân được đặc xá tha tù sau đó tái phạm.

• Tuyết Nhung