Nối tiếp nhau đăng đàn trước Hội đồng Bảo an LHQ (LHQ), Trưởng Phái đoàn thanh sát vũ khí (UNMOVIC) Hans Blix và Giám đốc Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) Mohammed ElBaradei, mặc dù với khẩu khí khác nhau, đề cập tới hai lĩnh vực khác nhau, nhưng lại có chung một nhận định như vậy. Đối lập với sự thống nhất của các chuyên gia vũ khí là sự bất đồng ngày càng sâu sắc trong chính HĐBA.

Ông Hans Blix (phải) và ông ElBaradei

Nhiều tiến bộ

Trong báo cáo của mình, ông Hans Blix nêu rõ Baghdad đã thể hiện thiện chí hợp tác với việc chấp thuận yêu cầu về phỏng vấn những nhà khoa học Iraq; tạo điều kiện cho thanh sát viên tiếp cận được các cơ sở cần thanh sát. Ngoài ra, không có chứng cứ nào chứng tỏ Iraq biết trước các cơ sở sẽ bị thanh sát để có thể lên kế hoạch ứng phó. Những bức ảnh mà Ngoại trưởng Mỹ Colin Powell viện dẫn để buộc tội Iraq tuần trước chỉ đơn thuần là các hoạt động bình thường chứ không phải là nguỵ trang, che đậy. Ông cũng tiết lộ kết quả rà soát các mẫu sinh học và hoá học lấy từ các căn cứ bị tình nghi đều trùng khớp với báo cáo của Iraq.

Về phần mình, ông ElBaradei lặp lại nhận định đã nêu trong báo cáo trước, rằng chưa có bằng chứng nào để kết tội Iraq nối lại các chương trình vũ khí hạt nhân. Ông cho biết mặc dù chưa tìm hiểu kỹ động thái mới nhất của Baghdad về việc cấm vũ khí huỷ diệt hàng loạt song đó cũng là một dấu hiệu tích cực, chứng tỏ Iraq đang "đi đúng hướng".

Nhưng vẫn còn vướng mắc

Theo ông Blix, vấn đề lớn nhất đối với Iraq hiện nay là phải giải trình về khối lượng khoảng 1.000 tấn chất hoá học còn tồn đọng và cáo buộc mới đây về việc sản xuất tên lửa có tầm bắn vi phạm công ước quốc tế. Bên cạnh đó, việc phỏng vấn các nhà khoa học Iraq cần phải được tăng cường hơn nữa về số lượng và chất lượng. 

Ngắn gọn hơn người đồng sự của mình, ông ElBaradei chỉ khẳng định rằng để quá trình thanh sát đạt hiệu quả, Iraq cần chủ động hợp tác đầy đủ hơn nữa.

HĐBA tiếp tục chia rẽ

Với kết quả như vậy, báo cáo của các thanh sát viên vũ khí tiếp tục là một rào cản lớn đối với Mỹ trên bước đường quốc tế hoá và hợp thức hoá việc tiến hành chiến tranh chống Iraq. Ngược lại, các nước phản đối Mỹ càng vững tin hơn và mạnh dạn hơn với lựa chọn của mình.

Phát biểu ngay sau các thanh sát viên, ngoại trưởng Pháp, Trung Quốc, Nga kêu gọi cần phải dành thêm thời gian và tăng thêm người cho hoạt động thanh sát vũ khí. Trong khi đó, ngoại trưởng Mỹ, Anh và Tây Ban Nha vẫn khăng khăng rằng Iraq vi phạm Nghị quyết 1441.

"Hoạt động thanh sát vũ khí đang thu được nhiều kết quả. Việc sử dụng vũ lực sẽ hết sức nguy hiểm cho tính mạng của người dân, đe doạ sự ổn định của khu vực và thế giới. Nó chỉ được coi là giải pháp cuối cùng," Ngoại trưởng Pháp Dominique de Villepin nói.

Đại diện cho phe theo đường lối cứng rắn trong HĐBA, Mỹ tỏ ý nghi ngờ những tiến bộ mà báo cáo đề cập. "Tất cả những tiến triển đó chỉ là trò bịp bợm của Iraq," ông Powell tuyên bố. Ngoại trưởng Mỹ đồng thời cũng bác bỏ sắc lệnh cấm vũ khí huỷ diệt hàng loạt mà Iraq vừa ban bố trước đó không lâu.

Để mở đường cho một nghị quyết mới của HĐBA về sử dụng vũ lực đối với Iraq, Ngoại trưởng Mỹ và Anh sẽ lần lượt làm việc với ngoại trưởng 13 thành viên còn lại trong hội đồng. 

(Tiến Dũng - Theo CNN, BBC, AP)