Abu Mussab al-Zarqawi là ai? Tại sao nhiều chính phủ trên thế giới muốn tiêu diệt con người này đến vậy?

Cáo thị truy nã Al-Zarqawi.

Dám bạo gan đe doạ ám sát Tân thủ tướng Iraq, tên khủng bố gốc Jordan Abu Mussab al-Zarqawi dường như đã vượt qua cả trùm Osama bin Laden trở thành mối đe doạ nguy hiểm nhất đối với các lợi ích của Mỹ trên khắp thế giới vào thời điểm này.

Các quan chức Mỹ nghi ngờ Zarqawi — kẻ đã hạ lệnh ''trảm'' con tin người Mỹ Nicholas Berg và mới đây là con tin Hàn Quốc Kim Sun-il — hiện đang ẩn náu cùng các đệ tử tại thành phố thánh địa Fallujah. Kể từ cuối tuần trước, quân đội Mỹ đã tiến hành hàng loạt vụ tấn công tên lửa vào các mục tiêu tình nghi là ''những ngôi nhà an toàn'' tại vùng Tam giác Sunni với ý đồ nhổ tận gốc Zarqawi và bè đảng.

Cũng giống như các trận rải bom vô ích tại Tora Bora, Afghanistan, hòng tiêu diệt Bin Laden, cho đến nay Mỹ thừa nhận chẳng có dấu hiệu nào cho thấy đã tiêu diệt được hoặc gây thương vong cho Zarqawi. Thậm chí, nhiều quan chức Mỹ không dám chắc Zarqawi có còn ở Fallujah hay không.

Mỹ nghi ngờ Zarqawi đã hạ lệnh ''trảm'' con tin người Mỹ Nicholas Berg.

Thực tế, khi các đợt tấn công tên lửa vào thánh địa của người Sunni vẫn tiếp diễn, không ít quan chức Mỹ nghĩ rằng Zarqawi có thể đang điều khiển hoặc chủ mưu hàng loạt các vụ tấn công tại Fallujah thông qua điện đàm từ một nơi nào đó trên lãnh thổ Iraq. Rõ ràng, vai trò quan trong của tên này trong việc làm ''tệ hại hoá'' tình hình an ninh Iraq không thể đánh giá thấp. Một quan chức Lầu Năm Góc cho biết, Zarqawi dường như có trong tay một khối lượng đáng báo động các loại bom tự tạo mà quân đội Mỹ gọi là ''thiết bị nổ cải tiến'' hay còn gọi là ''IED''. Lính Mỹ đã phát hiện nhiều bom tự tạo được cài đặt trên khắp lãnh thổ Iraq với tỷ lệ 800 vụ/tháng hay hơn 25 vụ/ngày.

Ngay cả khi mối đe doạ từ Zarqawi ngày càng tăng, giới chức Mỹ thừa nhận sự hiểu biết của họ về thân phận, vai trò của Zarqawi trong mạng lưới jihad mở rộng cũng chỉ từ suy luận và thậm chí phức tạp hơn những gì đã công bố về ông này 18 tháng trước đây, thời điểm chạy nước rút chuẩn bị tấn công Iraq.

Lần đầu tiên chính quyền Bush nhắc đến Zarqawi là vào tháng 10/2002, thời điểm ông Bush phát biểu tại Cincinnati chống lại chế độ Saddam bằng cách nhấn mạnh cái gọi là ''mối quan hệ cấp cao'' giữa chính phủ Iraq và Al Qaeda. Ví dụ nổi bật ông Bush viện dẫn là ''Một thủ lĩnh cao cấp của Al Qaeda đã được điều trị tại Baghdad trong năm nay”— ám chỉ Zarqawi. Sau đó, trong bài phát biểu tại Hội đồng bảo an 2/2003, Ngoại trưởng Mỹ Colin Powell miêu tả Zarqawi như ''một cộng sự đắc lực của Osama bin Laden''.

Kim Sun-il có thể cũng là nạn nhân của Zarqawi .

Tuy nhiên, chỉ cuối tuần trước, Bộ Trưởng Quốc phòng Mỹ Donald Rumsfeld thừa nhận, mối quan hệ giữa Zarqawi và Al Qaeda có vẻ rất mơ hồ và rằng có thể tên này là đối thủ chứ không phải là cộng sự của bin Laden. Trong bài phát biểu ngắn tại Lầu Năm Góc, ông Rumsfeld nhận định, có thể Zarqawi không phải là kẻ trung thành với bin Laden, có thể ông ta bất đồng với Bin Laden, cũng có thể bởi vì ông ta muốn trở thành một chỉ huy hoặc có thể vì một lý do nào đó mà tôi không biết, có thể nói ông ta không phải Al Qaeda cũng được.”

Những bình luận của ông Rumsfeld đã khẳng định được nội dung tài liệu của cảnh sát Đức dẫn lời một tên khủng bố phản bội mạng lưới của Zarqawi tại Afghanistan. Kẻ phản bội này đã miêu tả mạng lưới này là một tổ chức đối lập với Al Qaeda.

Cho dù mối quan hệ giữa Zarqawi và Al Qaeda hồi trước chiến tranh Iraq là gì đi nữa, dường như ai cũng biết mạng lưới khủng bố riêng của Zarqawi, có cả người Kurd và những tay súng jihad Ảrập, đã và đang gia tăng các đòn tấn công nhằm vào những lợi ích của Mỹ. Và như vậy, mục tiêu của Zarqawi trùng với mục tiêu của bin Laden.

Mới hôm qua (23/6), một giọng nói giống giọng của trùm khủng bố Al-Zarqawi đe doạ: "Về phần ngươi Allawi... chúng ta đã tìm cho ngươi một liều thuốc độc và một lưỡi gươm sắc bởi ngươi là biểu tượng của ma quỷ, một kẻ phản bội, giả nhân giả nghĩa...."Chúng ta sẽ tiến hành cuộc thánh chiến chống lại những kẻ vô đạo phương Tây và những kẻ phản đảng Ảrập cho đến khi đạo Hồi quay trở lại thống trị trái đất. Còn ta, ta như một khách du lịch đến Iraq. Ta đến đây để sống cùng gia đình và những người anh em".

Abu Mussab al-Zarqawi.

Cho dù tình báo Mỹ chưa xác định được tính chân thực của cuộn băng dài 16 phút được tung lên mạng nói trên nhưng giọng nói trong băng giống với giọng nói của Al-Zarqawi. Trang web đăng tải cuộn băng có biểu ngữ của Jama'at al-Tawhid và Jihad, 1 tổ chức khủng bố do Al-Zarqawi lãnh đạo - chính tổ chức này đã chặt đầu con tin Hàn Quốc Kim Sun-il và Nicholas Berg.

Tình báo Mỹ khẳng định, Zarqawi đứng đằng sau hàng loạt các vụ khủng bố lớn tại Iraq hồi năm ngoái, trong đó có vụ tấn công trụ sở LHQ và Đại sứ quán Jordan tại Baghdad...

Ngoài ra, Zarqawi còn có can hệ tới hàng loạt các hoạt động khủng bố ngoài Iraq. Đài truyền hình Jordan gần đây đã phát báo cáo tiết lộ Zarqawi đã âm mưu khủng bố bằng vũ khí hoá học các mục tiêu của chính phủ Mỹ và Jordan tại thủ đô Amman. Các nhà chức trách Jordan cho biết, nếu các âm mưu đó thành công, ít nhất 80.000 mất mạng. Jordan cũng nghi ngờ Zarqawi sử dụng một mạng lưới chân tay tại Syria để thực hiện âm mưu.

Zarqawi sinh năm 1966 trong một gia đình Jordan gốc Palestine tại làng Zarqo, cách thủ đô Amman không xa. Là một trong 10 anh chị em ruột, Zarqawi bỏ trung học để học thuộc lòng nội dung của Qur'an. Trong những năm 80,  Zarqawi rời Jordan gia nhập lực lượng du kích Hồi giáo mujahedin tại Afghanistan chống lại quân đội Xô Viết. Thập niên 90, Zarqawi có tin được bin Laden huấn luyện tại Afghanistan. Sau sự sụp đổ của chế độ Taliban, Zarqawi tới vùng tây bắc Iraq và chế tạo chất độc dùng cho những vụ tấn công trong tương lai. Từ cuối năm 2002, Zarqawi bắt đầu thiết lập các cơ sở tại Baghdad và thu vũ khí từ quan chức tình báo Iraq. Quan chức Mỹ tin rằng Zarqawi tự do đi lại khắp khu vực này song không rõ hiện hắn đang ở đâu.

Tình báo Mỹ đã lần theo dấu cơ sở hoạt động của Zarqawi không chỉ ở Iraq mà cả ở Ảrập Xêút, Syria, Sudan, Iran, Thổ Nhĩ Kỳ, Kuwait, Pakistan và Afghanistan. Phòng chống khủng bố, Bộ Ngoại giao Mỹ đã tăng phần thưởng cho người cung cấp thông tin tìm ra Zarqawi từ 10 triệu USD lên 25 triệu USD - bằng "giá" đối với bin Laden.

• Trần Kiên - Tổng hợp