"Táo bạo nhưng không bất cẩn", đó là nhận xét của nhiều phần tử trong mạng lưới Al-Qaeda về Osama Bin Laden. Nhận xét đó dường như "khá chính xác" khi đối chiếu với vụ tấn công 11/9.

Chân dung trùm khủng bố bin Laden.

Khi kẻ vạch kế hoạch vụ tấn công 11/9 Khalid Sheikh Mohammed muốn loại một điệp viên vì người này từ chối tham gia huấn luyện, bin Laden đã "khước từ" lời đề nghị. Khi Mohammed muốn mở rộng phạm vi tấn công sang vùng bờ biển phía Tây nước Mỹ thậm chí sang cả châu Á, Bin Laden phản đối. Và khi các nhân vật khác trong ban lãnh đạo Al-Qaeda bày tỏ sự do dự trong việc tấn công nước Mỹ bằng phương pháp dùng máy bay chở khách đúng vào giờ chót, bin Laden lại "mở đèn xanh".

Chân dung của trùm khủng bố đã được phác hoạ như vậy trong bản báo cáo lạnh lùng mà Uỷ ban điều tra 11/9 đưa ra hôm 16/6 dựa trên biên bản thẩm vấn các phụ tá của y. Mặc dù Uỷ ban lưu ý có một số bằng chứng hơi mâu thuẫn, song bản báo cáo đã cung cấp cái nhìn "cụ thể" nhất từ trước tới nay về cách bin Laden lãnh đạo "cuộc chiến" chống Mỹ và về những mâu thuẫn trong nội bộ mạng lưới Al-Qaeda vào thời điểm tiến hành vụ tấn công "định mệnh" 11/9.

Chủ mưu vụ 11/9 Khalid Mohammed.

Theo tiết lộ của các tay chân đang bị CIA giam giữ, bin Laden là một "lãnh đạo thực tế", hiếu chiến, táo bạo nhưng không hề bất cẩn. Ông ta có thể là một "chất kích thích" trong nhiều trường hợp nhưng cũng có thể là "một chiếc phanh" khi cần thiết. Bin Laden có biệt tài lựa chọn đúng người cho đúng việc và khiến người ta phải "thề trung thành" trực tiếp. Việc lên kế hoạch và tiến hành vụ tấn công nhằm vào Trung tâm thương mại thế giới (WTC), Lầu Năm Góc chịu sự chỉ đạo của bin Laden thông qua một quá trình có thể khá quen thuộc với nhiều lãnh đạo doanh nghiệp trên thế giới xét theo một khía cạnh nào đó.

"Quá trình này mang tính chất tập đoàn rõ rệt", Brian Jenkins, một chuyên gia về khủng bố của tập đoàn Rand nói. "Có thể thấy trong mạng lưới Al-Qaeda, từng cá nhân nắm vững về khu vực mà mình phụ trách, còn bin Laden thì can dự một cách trực tiếp. Ông ta không chỉ là cái loa phóng thanh mà đóng vai trò như một lãnh đạo, xem xét các đề xuất, biết "xếp cái gì lên giá" và nghiên cứu những đề xuất khả thi. Có thể nói, ông ta là người đầy tính toán, tham vọng, có máu lạnh và sẵn sàng mạo hiểm song đồng thời cũng cân nhắc mọi việc để có thể đảm bảo thành công".

"Ngưu tầm ngưu, mã tầm mã"

Báo cáo đưa ra hôm 16/6 cho thấy kế hoạch 11/9 nhiều lần suýt bị chệch hướng. Kế hoạch đầu tiên thì chưa chín muồi, những phần tử trong đội không tặc lúc đầu rất "vô trách nhiệm", còn bin Laden thì sẵn sàng thông qua một kế hoạch "đơn giản" hơn với điều kiện sớm triển khai. Đã có lúc một điệp viên chủ chốt của Al-Qaeda tỏ ra "hèn nhát" và các đồng minh Taliban thì phản đối cuộc tấn công.

Song nó đã xảy ra. Vụ sát hại gần 3.000 người đã tạo ra một cú sốc tới mọi mặt đời sống Mỹ. "Quả bóng" đã được chuyền từ một kẻ có "ý tưởng lớn" tới một kẻ "có thực lực" trong tay.

Chỉ huy nhóm không tặc 11/9 Mohamed Atta.

Đầu năm 1999, bin Laden là "ông bầu" của mạng lưới khủng bố toàn cầu đang tìm kiếm một kế hoạch mới, táo bạo. Khalid Sheik Mohammed có một ý tưởng song lại cần người và tiền. Cuộc gặp giữa hai nhân vật này đã diễn ra tại Kandahar, Afghanistan đúng theo kiểu "ngưu tầm ngưu, mã tầm mã". Đây là vụ chạm trán lần thứ hai giữa 2 người. Trước đó, Mohammed, một phần tử khủng bố chống Mỹ "đã về hưu" gặp bin Laden năm 1996 với đề xuất tấn công WTC và làm nổ máy bay - vốn là hai nỗi ám ảnh lớn nhất của tên này. Năm 1993, cùng với cháu trai của mình và một số người khác, Mohammed đã tìm cách phá hủy toà tháp đôi tại New York. Mãi tới gần đây, cảnh sát Philippines mới phát hiện rằng Mohammed còn có âm mưu đánh bom 12 máy bay Mỹ trong cùng thời điểm đó. 

Theo nội dung báo cáo, tại cuộc gặp năm 1996, bin Laden "đã lắng nghe, song không hề cam kết". Nhưng rất nhiều chuyện đã thay đổi trong khoảng thời gian từ năm 1996 đến 1999. Bin Laden bị buộc phải chuyển từ căn cứ ở Sudan tới nơi trú ngụ khá nguy hiểm tại Afghanistan với sự giúp đỡ của Taliban. Đáp lại, bin Laden đã giúp lực lượng này giành quyền lãnh đạo Afghanistan và sáp nhập nhóm khủng bố của y với tổ chức Thánh chiến Hồi giáo Ai Cập. Ngày 7/8/1998, Al-Qaeda đã tiến hành vụ tấn công chết chóc nhất của nhóm này nhằm vào các sứ quán Mỹ tại Kenya và Tanzania. Tổng thống Bill Clinton hạ lệnh bắn tên lửa hành trình vào một căn cứ của mạng lưới khủng bố để trả đũa.

Ngay sau đó, bin Laden "triệu tập" Mohammed tới Kandahar lần thứ 2. Viên chỉ huy chiến dịch của mạng lưới Al-Qaeda Muhammad Atef cũng tham dự. Hai người này đã thông báo với Mohammed rằng "kế hoạch của y được Al-Qaeda hoàn toàn ủng hộ", bắt đầu với 4 tên đánh bom liều chết.

Trực tiếp tuyển chọn

Trong số 4 "lính cảm tử", 2 tên đã có visa vào Mỹ là Nawaf Alhazmi và Khalid Almihdhar. Hai người tham gia huấn luyện từ mùa thu năm 1999 và đến tháng 1/2000, chúng là những kẻ đầu tiên thâm nhập vào Mỹ. Hai tên còn lại không thể xin được visa vì thế Mohammed đề xuất để chúng phối hợp tấn công tại châu Á. Tuy nhiên, bin Laden kết luận "kế hoạch quá phức tạp".

Mặc dù Alhazmi và Almihdhar đều đăng ký theo học tiếng Anh và vào trường dạy lái máy bay, song chúng lại thiếu một thứ vô cùng quan trọng - "động cơ thúc đẩy". Vì lý do này, Mohammed không hài lòng và muốn gạt Almihdhar ra khỏi kế hoạch song bin Laden không đồng ý vì người này là đồng hương của y.

Hai tên không tặc Alhazmi và Almihdhar.

Đúng vào lúc đó, trong các trại huấn luyện ở Afghanistan, bin Laden đã phát hiện ra những "triển vọng" mới cho kế hoạch của Mohammed với 4 tân binh tới từ Đức. Trong số này có Mohamed Atta, người mà bin Laden gọi là "chỉ huy chiến dịch tại Mỹ". Atta cùng 2 người khác đã sang Mỹ xin học lái máy bay. Tên còn lại là Ramzi Binalshibh vì không xin được visa nên trở thành "liên lạc viên" giữa Atta và lãnh đạo Al-Qaeda.

Trong quá trình "tuyển lựa" lính cảm tử, bin Laden không bỏ qua một chi tiết nào. Từ hàng nghìn kẻ gia nhập các trại huấn luyện của y, bin Laden đã lựa chọn ra viên "phi công" lái chiếc máy bay dự kiến lao vào Lầu Năm Góc - Hani Hanjour và 14 tên không tặc "cơ bắp" khác có nhiệm vụ cướp máy bay và khống chế hành khách. Cũng chính bin Laden là người cử Zacariass Moussaoui, một kẻ khủng bố hỗ trợ tới học lái máy bay ở Malaysia năm 2000. (Hiện Moussaoui, Binalshibh và Mohammed đều bị Mỹ giam cùng với nhiều lãnh đạo chủ chốt khác của Al-Qaeda). Cuối cùng bin Laden là người "ra lệnh tấn công". "Những cuộc tấn công nhằm vào nước Mỹ cần phải được tiến hành ngay lập tức", báo cáo trích lại lời trùm khủng bố. Trong quan niệm của mình, bin Laden cho rằng: "Al-Qaeda càng làm được nhiều, thì càng được ủng hộ". Đó chính là lý do dẫn tới những vụ tấn công thảm khốc.

• Tân Huyền - (Tổng hợp)