- Những ngày qua, quan hệ Nga - Mỹ dường như đang có dấu hiệu khởi sắc sau tuyên bố của Tổng thống Barack Obama về việc ngừng xây dựng lá chắn tên lửa ở Ba Lan và Czech.

Tuy nhiên để đi tới giải pháp cụ thể và hoàn chỉnh về hệ thống NMD vẫn cần nhiều thời gian cũng như cố gắng của cả hai bên. Thêm nữa, NMD chỉ là một trong những cản trở trong mối quan hệ vốn không ít bất đồng giữa hai cường quốc này.

Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton. (Ảnh: RIA-Novosti)

Anh em xa công nhận, láng giềng gần thì không

Sau những sự kiện hồi tháng tám 2008, dùng biện pháp quân sự đáp trả để buộc Gruzia vãn hồi hòa bình xong rồi, Liên bang Nga đã công nhận nền độc lập của hai khu vực này. Mới đây, Nga phái tàu tuần phòng “Novorossiski” đến bờ biển Abhazia thực hiện nhiệm vụ trực chiến bảo vệ ranh giới của Abhazia.

Cơ quan truyền thông chính thức của Nga coi việc phía Gruzia bắt giữ  các tàu thuyền đi qua vùng lãnh hải này là “hoạt động hải tặc”. Với Nam Osetya, Moscow tiếp tục tích cực hỗ trợ về mọi mặt.

Ngày 5/9/2008, Tổng thống Nicaragua Daniel Ortega ban bố sắc lệnh chính thức thừa nhận tính chất độc lập của nước Cộng hòa Nam Osetya và nước Cộng hòa Abhazia.

Ngày 10/9/2009, trong thời gian ở thăm Moscow, Tổng thống Venezuela Hugo Chavez đã tuyên bố thừa nhận nền độc lập của Nam Osetya và Abhazia. Hạ viện Quốc hội Nga (Đuma Quốc gia) coi sự kiện này là khởi đầu của xu thế chung, “kết nạp” Nam Osetya và Abhazia vào cộng đồng quốc tế như là hai quốc gia độc lập. “Xu thế chậm nhưng chắc này đang lan trên toàn bộ bản đồ chính trị thế giới, và không phải là dưới góc độ một giải pháp kinh doanh”, Đuma quốc gia Nga tuyên bố.

Trong khi đó, các nước láng giềng gần Nga nhất lại có thái độ khác.

Lập trường mà Ukraine nêu tại Đại hội đồng LHQ 24/9/2008 là không công nhận Nam Osetya và Abhazia và “lên án sự vi phạm toàn vẹn lãnh thổ của Gruzia”. Mới đây, 21/9/2009 khi nói về nội dung liên quan, Tổng thống Ukraina Viktor Yushenko còn “muốn cảnh báo ông Barack Obama về nguy cơ từ phía Nga”.   

Thái độ của Belarus về Nam Osetya và Abhazia đến nay vẫn là dùng dằng không dứt khoát.  Ngày 8/9/2008 ông Aleksandr Lukashenko nói “Belorus trong thời gian sắp tới sẽ công nhận độc lập của Abhazia và Nam Osetya”. Một năm qua đi, 15/9/2009, báo Lietuvos rytas dẫn lời ông Lukashenko: ”Quốc hội Belorus sẽ xem xét vấn đề Minsk công nhận Nam Osetya và Abhazia vào tháng 10”. Cùng trong ngày, từ Quốc hội Belarus lại có ý kiến coi việc công nhận độc lập của Nam Osetya và Abhazia là “vấn đề tế nhị”, do đó Minsk muốn có quyết định “cân nhắc kỹ”, và “vẫn còn sớm để nói về mốc cụ thể của việc công nhận”.

Mỹ sẽ làm tất cả…

Mới đây, Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton đã hứa với Tổng thống Gruzia Mikhail Saakashvili rằng, người Mỹ sẽ nỗ lực hết sức để không tiếp tục có những nước khác công nhận Nam Osetya và Abhazia. 

Ngày 21/9 tại New York đã có cuộc gặp song phương giữa bà Hillary Clinton và ông Mikhail Saakashvili. Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Philip Gordon cho hay, tại cuộc gặp “Ngoại trưởng Hillary Clinton đã cho cử tọa hiểu rõ rằng, Hoa Kỳ không thừa nhận và sẽ không thừa nhận Nam Osetya và Abhazia”. Ngoại trưởng cũng đã cam kết với người Gruzia rằng, Mỹ sẽ tiếp tục “làm việc” với các thành viên của cộng đồng quốc tế, để những nước khác cũng không thừa nhận, bởi “thời điểm này ngoài Nga ra thì chỉ có Nicaragua và Venezuela công nhận nền độc lập của các khu vực này (Nam Osetya và Abhazia)”.

Mục đích của Washington không đơn giản chỉ là ngăn chặn quá trình thừa nhận độc lập của Nam Osetya và Abhazia, mà còn hơn thế. Trong cuộc gặp mà báo giới không được phép dự, bà Hillary Clinton cũng bày tỏ hi vọng rằng thế giới sẽ thừa nhận Nam Osetya và Abhazia như là phần không tách rời của Gruzia. Để đạt mục tiêu, Ngoại trưởng Mỹ nêu phương cách gia tăng độ hấp dẫn của Gruzia, biến quốc gia này thành “thỏi nam châm” mạnh để hút trở lại các khu vực đã tự tách ra. Cụ thể, bà Clinton đã nhấn mạnh cần dân chủ hóa Gruzia.

• Đan Thi (từ Moscow)