Giữa Mỹ và Trung Quốc đã có các cuộc gặp gỡ cấp cao trong 3 ngày từ hôm 24/5 với mục đích mở rộng và củng cố các mối quan hệ giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới này. 

Các quan chức Trung Quốc và Mỹ chụp ảnh tại Bắc Kinh trước khi bắt đầu cuộc đối thoại 3 ngày. (Ảnh: NY Times)

Tuy nhiên, buổi họp khai mạc lại đưa ra một chủ đề nhiều lần xảy ra giữa Bắc Kinh và Washington: Mỹ mang theo một danh sách dài những mong muốn về kinh tế và an ninh tới Bắc Kinh. Trong khi đó, Trung Quốc hầu như chỉ muốn "yên thân" để theo đuổi các chính sách nhằm biến nước này thành một siêu cường kinh tế. 

Chủ tịch Hồ Cẩm Đào - khi đón tiếp đoàn đại biểu Mỹ gồm 200 thành viên ở Đại lễ đường Nhân dân - đã ca ngợi "sự hợp tác đôi bên cùng có lợi" giữa Mỹ và Trung Quốc. Ông nhấn mạnh, sự hợp tác như vậy đã giúp đẩy nhanh tốc độ thoát khỏi cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008.

Về việc định giá lại đồng Nhân dân tệ - vấn đề cốt lõi mà chính quyền Obama mong mỏi, Chủ tịch Hồ Cẩm Đào nhắc lại các cam kết trước kia của Bắc Kinh rằng sẽ điều chỉnh tỷ giá sát hơn với thị trường. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh là Trung Quốc sẽ hành động theo tiến độ của mình. 

Theo các chuyên gia kinh tế, tình trạng khủng hoảng nợ ngày càng trầm trọng ở Hy Lạp sẽ khiến cho Bắc Kinh thận trọng hơn khi điều chỉnh chính sách tiền tệ trong tương lai gần. 

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Timothy F. Geithner không đề cập đến đồng tiền của Trung Quốc trong bài phát biểu mở đầu mà chỉ bóng gió nhắc đến trong các buổi họp tiếp theo. Các nhà chức trách cho hay, chính quyền Obama đã quyết định không công kích Trung Quốc tại lần họp này. 

Mỹ cũng đang gặp phải những trở ngại tương tự về các vấn đề an ninh. Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton đã thúc ép Bắc Kinh ủng hộ các biện pháp chống lại Bình Nhưỡng sau khi có những bằng chứng rõ ràng rằng tàu chiến Cheonan của Hàn Quốc bị chìm ở Hoàng Hải là do trúng ngư lôi của Triều Tiên. Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn chưa tin Triều Tiên dính líu đến vụ này và không muốn áp dụng các biện pháp trừng phạt. 

Và mặc dầu Trung Quốc nhất trí với nghị quyết Liên Hợp Quốc về chương trình hạt nhân của Iran, nước này vẫn chưa tán thành những đòn trừng phạt nhằm vào các cá nhân và công ty cụ thể của Iran. 

Trong bài phát biểu tại buổi họp khai mạc, bà Clinton viện dẫn Iran và CHDCND Triều Tiên là các vấn đề mà Bắc Kinh và Wasshington phải tìm ra nguyên tắc chung. "Ngày nay, chúng ta đang phải đối mặt với thách thức lớn nảy sinh sau vụ chìm tàu Hàn Quốc. Vì vậy, chúng ta phải hợp tác với nhau, một lần nữa, để giải quyết thách thức này và thúc đẩy các mục tiêu chung vì hòa bình và ổn định". 

Một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Trung Quốc, Mã Triều Húc, lấp lửng khi nói về cuộc khủng hoảng trên bán đảo Triều Tiên. "Chúng tôi hy vọng tất cả các bên có liên quan kiềm chế và tiếp tục bình tĩnh".
 
Một phần của điều này có lẽ là do văn hóa. Các nhà chức trách Trung Quốc có xu hướng bày tỏ không thẳng thừng bằng phía Mỹ. Chủ tịch Hồ Cẩm Đào không nhắc đến Iran và CHDCND Triều Tiên mà thay vào đó ông nói "các điểm nóng" trong khu vực. Thực tế, việc ông thẳng thắn nói về tỷ giá đồng Nhân dân tệ đã khiến không ít nhà quan sát ngạc nhiên.

Theo nhận định của một số chuyên gia, việc ông Hồ Cẩm Đào cam kết "thúc đẩy một cách vững chắc cơ chế cải cách tỷ giá đồng Nhân dân tệ" mà không nhắc lại những ám chỉ trước đó rằng tỷ giá "về cơ bản là ổn định" là một tín hiệu hòa giải. "Điều quan trọng là họ không đề cập đến nó", trích lời Ben Simpfendorger, chuyên gia kinh tế Trung Quốc làm việc tại Ngân hàng Hoàng gia Scotland. 

Tuy nhiên, nhiều người khác lại hiểu đây là một động thái đón trước nhằm đưa vấn đề ra khỏi bàn thảo luận. Eswar Prasad, một nhà kinh tế học thuộc trường Đại học Cornell, cho rằng cuộc khủng hoảng ở Hy Lạp đã khiến Trung Quốc lo lắng theo hai nhẽ. Cuộc khủng hoảng này nhiều khả năng sẽ làm hạn chế hàng xuất khẩu của Trung Quốc sang châu Âu, và nó khiến cho đồng Nhân dân tệ cân đối hơn với đồng Euro - điều khiến cho hàng hóa Trung Quốc đắt đỏ hơn ở các thị trường nước ngoài. 

Một quan chức Trung Quốc cấp cao nói rằng Bắc Kinh sẽ "cảnh giác và chú ý cao độ tới cuộc khủng hoảng nợ ở khu vực đồng Euro. Ông nhấn mạnh nó có thể không chỉ tác động tới sự phục hồi của nền kinh tế châu Âu mà tới cả các hoạt động xuất khẩu của Trung Quốc. Xuất khẩu của Trung Quốc sang Liên minh châu Âu nhiều hơn sang Mỹ. 

Mỹ cần một đoàn 48 xe để chở các đại biểu nước này tới vòng hai cuộc đối thoại kinh tế và chiến lược với Trung Quốc. Trong số những cái tên nổi trội có: Chủ tịch Cục Dữ trữ Liên bang Ben S. Bernanke, Tư lệnh Hạm đội Thái Bình Dương - Đô đốc Robert F. Willard, và Bộ trưởng Các dịch vụ con người và y tế Kathleen Sebelius. 

Một vài trong số các chủ đề được thảo luận vượt ra ngoài các vấn đề kinh tế và an ninh. Ngoại trưởng Clinton đã chỉ định Melanne Verveer, đại sứ Bộ Ngoại giao về các vấn đề phụ nữ, người gặp gỡ các tổ chức phụ nữ Trung Quốc để thảo luận sự tiến bộ về nữ quyền.

Về phần mình, Trung Quốc cũng có các vấn đề của mình: Bắc Kinh đang thúc ép Trung Quốc nới lỏng kiểm soát về xuất khẩu các trang thiết bị công nghệ cao có ứng dụng tiềm năng về quân sự. 

Cho dù các quan chức Mỹ nhiều khả năng rời Trung Quốc với nhiều mong muốn không được đáp ứng, có một sự khác biệt thấy rõ trong cuộc họp năm nay so với năm ngoái ở Washington: kinh tế Mỹ đang tăng trưởng trở lại, cho ông Geithner một cơ hội hiếm hoi để vui mừng đôi chút.   

"Sự tăng trưởng kinh tế ở Mỹ và Trung Quốc lớn hơn và mạnh hơn nhiều nhiều người tiên lượng, thậm chí chỉ vài tháng trước đây". 

• Thanh Hảo (Theo NY Times)