Để chuẩn bị cho hội nghị An ninh Hạt nhân, ông Obama đã loan báo về một chính sách hạt nhân mới khá “hiền dịu” của Washington. Tổng thống Obama còn có được chữ ký của tổng thống Nga Dmitry Medvedev trong hiệp ước cắt giảm vũ khí hạt nhân START mới, sự đồng ý chuyển giao vật liệu hạt nhân từ Ukraine, Chile, Canada.

TIN LIÊN QUAN
Đâu chỉ có an toàn hạt nhân! Hội nghị An ninh hạt nhân: Mục tiêu có thực tế? Thượng đỉnh an ninh hạt nhân: Bắt đầu để kết thúc Tổng thống Obama: Nguy cơ tấn công hạt nhân gia tăng VN chia sẻ lo ngại về nguy cơ khủng bố hạt nhân

Nghị trình chính của hội nghị lần này là việc đảm bảo các vũ khí, thiết bị, nguyên vật liệu hạt nhân sẽ không rơi vào tay các nhóm khủng bố. Bởi nếu chúng rơi vào tay những nhóm khủng bố như Al Qaeda thì rõ ràng nguy hại sẽ là khôn lường. Ông Obama bày tỏ: “một trong những điều tôi phải quan tâm nhất chính là việc bị mất cắp nguyên liệu hạt nhân khi chúng đang trôi nổi bên ngoài”. Nguy cơ đó là rất lớn theo lời John Bernan, giám đốc ủy ban chống khủng bố của Nhà Trắng, thì “hàng chục nhóm khủng bố đang tích cực tìm kiếm các loại vũ khí hạt nhân có sức sát thương diện rộng”.

Trong đó, Hoa Kỳ lo ngại Pakistan sẽ không kiểm soát tốt dẫn đến bị mất cắp khi Pakistan đang mở rộng quy mô sản xuất vũ khí hạt nhân trong khi Al Qaeda vốn len lỏi ở Pakistan. Ông Obama đã gặp riêng với thủ tướng Pakistan Yousaf Raza Gilani. Tuy ông Obama tỏ vẻ an tâm không quá lo ngại về vấn đề Pakistan khi tuyên bố: “Tôi cảm thấy tự tin rằng Pakistan sẽ đảm bảo được an toàn cho vũ khí hạt nhân”. Thế nhưng, Thủ tướng Pakistan Yousaf Raza Gilani bày tỏ với báo chí rằng: “cho một sự răn đe tối thiểu, chúng ta phải có vũ khí hạt nhân”. Tức ông Obama chưa thể thuyết phục được Pakistan cùng với Ấn Độ tham gia vào hiệp ước triệt thoái dẫn vũ khí hạt nhân. Nên cuối hội nghị, Obama đã phải lãng tránh vấn đề vũ khí hạt nhân của Pakistan lẫn việc Israel có chính thức thừa nhận sở hữu vũ khí hạt nhân hay không.

Ngoài ra, ông Obama cũng không như ý trong vấn đề trừng phạt Iran dù dành đến 90 phút hội đàm cùng ông Hồ Cẩm Đào. Ông Obama còn cam kết rằng Hoa Kỳ sẽ đảm bảo một nguồn cung cấp dầu ổn định cho Trung Quốc trong trường hợp Iran ngưng cung cấp dầu cho Trung Quốc để trả đũa việc Bắc Kinh ủng hộ kế hoạch của Washington trừng phạt Tehran. Hiện tại, 12% nguồn dầu thô của Trung Quốc đến từ Iran.

Lúc đầu, Washington hoan hỉ cho rằng Bắc Kinh đã chấp nhận yêu cầu trừng phạt Tehran như Washington mong muốn. Jeffrey A. Bader, giám đốc cấp cao của Hội đồng An ninh Quốc gia cho các vấn đề châu Á, thông báo: “hai lãnh đạo nhất trí rằng hai bên nên làm việc trên một giải pháp về trừng phạt Iran tại New York”. Nhưng Trung Quốc đã nhanh chóng đính chính rằng họ chỉ “đồng ý thảo luận” và nói rằng chủ tịch Hồ Cẩm Đào nhấn mạnh “trên chính sách đối ngoại và thương lượng” về vấn đề Iran. Thứ trưởng ngoại giao Trung Quốc Cui Tiankai cũng nói không có sự thay đổi gì về quan điểm của Trung Quốc trong vấn đề Iran, tức “ngoại giao” vẫn là chủ điểm.

Nga cũng không hậu thuẫn cho kế hoạch trừng phạt Iran, Đại sứ của Nga tại Liên Hiệp Quốc là Vitaly Churkin nói: “những gì chúng tôi muốn là có được một giải pháp ngoại giao”. Đồng minh lâu năm của Hoa Kỳ là Thổ Nhĩ Kỳ cũng từ chối kế hoạch trừng phạt người láng giềng Iran.

Sáng kiến “Hội nghị An ninh Hạt nhân” là một phần tham vọng của ông Obama để mở ra trang sử mới về vấn đề hạt nhân thế giới trong nhiệm kỳ của mình. Thế nhưng, cuối cùng thì ông Obama không có được một kết quả hoàn toàn mỹ mãn.

• Ngô Minh Trí