Vụ tai nạn máy bay giết chết Tổng thống Lech Kaczynski cùng hàng chục quan chức cấp cao của Ba Lan sẽ tác động rất lớn lên chính trường nước này.

Các nhà lãnh đạo Ba Lan, trong đó có quyền Tổng thống Bronislaw Komorowsk (trái) đang phải gánh vác một nhiệm vụ nhạy cảm trước kỳ bầu cử tới. (Ảnh: AP)

Tác động rõ nhất là Ba Lan phải tổ chức bầu cử sớm trước tháng 7. Đáng lẽ theo lịch trình, bầu cử sẽ diễn ra vào tháng 10 - và nhiều người tin rằng Tổng thống Kaczynski sẽ ra tranh cử nhiệm kỳ 2 mặc dầu ông chưa công bố ý định.

Vụ tai nạn máy bay ở Smolenski, Nga, không chỉ cướp đi sinh mạng của Tổng thống Ba Lan, nó còn tác động sâu sắc tới các đảng chính trị chủ chốt ở nước này. Tuy nhiên, ảnh hưởng lớn nhất có lẽ là với đảng Pháp luật và Công lý, phe đang được dẫn dắt bởi Jaroslaw Kaczynski, người em song sinh của vị Tổng thống quá cố.

Mặc dầu vậy, thảm kịch hôm 10/4 không tạo ra một khoảng trống quyền lực. Ở Ba Lan, quyền hành pháp thuộc về chính phủ. Theo Hiến pháp, Chủ tịch Quốc hội đương nhiệm, ông Bronislaw Komorowski, sẽ tạm quyền Tổng thống và nhiệm vụ của ông là công bố ngày bầu cử.

Cuộc bầu cử đó có thể sẽ chịu ảnh hưởng từ thảm họa máy bay rơi. Cách thức vụ việc xảy ra càng làm tăng nỗi tiếc thương trong tâm trạng đau buồn của người dân Ba Lan. Nó cũng khiến cho cả đất nước này cảm thông với các nạn nhân và gia đình họ.

Thế nhưng, Jacek Zakowski, một cây viết hàng đầu của tạp chí Polityka, lại không cho rằng sự cảm thông đó sẽ tác động tới số phiếu dành cho đảng đối lập.

"Tôi nghĩ những gì người dân đang bày tỏ hiện nay là sự đau buồn sâu sắc không chỉ dành cho Tổng thống và phu nhân mà còn cho toàn bộ các nạn nhân. Mọi người dân Ba Lan đều có thể thấy một người mà họ yêu mến trên chiếc máy bay đó. Tìm cách biến điều này thành lợi ích chính trị sẽ là một trò may rủi mạo hiểm và có thể chọc giận dân chúng", ông Zakowski bình luận.

Hiện chưa rõ đảng Luật pháp và Công lý sẽ chỉ định ai làm ứng viên Tổng thống mặc dầu một nghị sĩ thuộc đảng này tiết lộ rằng ông Jaroslaw sẽ ứng cử trên cương lĩnh tiếp tục thực hiện công việc của anh trai.

Trong tâm trạng sầu khổ, Jaroslaw Kaczynski, năm nay 60 tuổi, chưa đưa ra bất kỳ lời bình luận nào về các kế hoạch của đảng ông.

Nhưng bất cứ nhân vật nào được đảng Luật pháp và Công lý lựa chọn cũng sẽ phải đấu với ông Komorowski, người được đảng cầm quyền Diễn đàn Dân sự (Civic Platform) đề cử làm ứng viên. Điều đó có nghĩa là ông Komorowski có một nhiệm vụ khá nhạy cảm: đưa đất nước vượt qua thời kỳ đau buồn và công bố ngày bầu cử mà ông vốn hy vọng sẽ giành chiến thắng.

Theo nhiều cuộc trưng cầu dân ý trước khi tai nạn xảy ra, ông Komorowski nhiều khả năng sẽ dẫn đầu. Từng giữ chức Bộ trưởng Quốc phòng, Komorowski là con trai của một bá tước và có họ hàng xa với Công chúa Bỉ Mathilde.

Là cha của 5 người con, Komorowski gặp vợ Anna thông qua Hướng Đạo, một phong trào thanh niên lớn ở Ba Lan. Với đa số các nhà phân tích, chính trị gia này nhiều khả năng trúng cử chức tổng thống hơn cả.

Cả đảng Luật pháp và Công lý lẫn đảng cánh tả SLD đều mất nhiều ứng viên trong vụ tai nạn máy bay ở Nga. Sẽ có một chiến dịch vận động ngắn ngủi và chiến dịch đó chịu ảnh hưởng, ít nhất là vào lúc đầu, từ tâm trạng của người dân cả nước, trạng thái tình cảm vốn đã tạo ra sự đoàn kết chính trị chưa từng có kể từ sau cái chết của Giáo hoàng John Paul II (người Hà Lan) 5 năm trước.

Tuy nhiên, những rạn nứt đầu tiên đã xuất hiện liên quan tới quyết định của gia đình Kaczynski mai táng ông và đệ nhất phu nhân tại khu lăng mộ quốc gia Ba Lan - Thánh đường Wawel ở Krakow.

Hàng trăm người biểu tình đã đổ xuống các đường phố ở Krakow đêm 13/4, cầm biểu ngữ phản đối mai táng Tổng thống cạnh các vị vua, vị thánh và anh hùng dân tộc.

Trong một bài bình luận đăng trên trang nhất, báo Gazeta Wyborcza còn gọi quyết định của gia đình Kaczynski là "thiếu suy nghĩ và duy tình". Báo này cho rằng nơi an nghỉ của vợ chồng Tổng thống phải ở Warsaw, cạnh các vị Tổng thống tiền nhiệm hoặc ở nhà thờ lớn của thành phố hoặc ở nghĩa trang Powazki.

• Thanh Hảo (Theo BBC)