Cái chết của người kiểm soát quỹ đầu tư quốc gia lớn nhất thế giới Ahmed bin Zayed al-Nahyan có thể là đầu mối mở nút thắt bí mật về gia tộc Nahyan, hiện lãnh đạo Các tiểu vương quốc Ả rập thống nhất.

Ahmed bin Zayed al-Nahyan

Sợi dây kéo màn bí mật

Cái chết của Ahmed bin Zayed al-Nahyan, một nhân vật đầy quyền lực ở tiểu vương quốc Abu Dhabi, đã hướng sự chú ý của công chúng vào một trong những gia đình hùng mạnh nhất thế giới.

Ahmed bin Zayed al-Nahyan, 41 tuổi, là một đại tỷ phú, niềm hy vọng của một trong những gia đình quyền lực nhất thế giới. Tuy nhiên, cho tới khi chiếc máy bay nhỏ của nhân vật này đâm xuống một cái hồ ở Morroco hồi cuối tháng 3 chỉ có vài người ngoài biên giới nhỏ hẹp của vùng Vịnh và thậm chí một nhóm nhỏ hơn của cộng đồng quỹ đầu tư quốc gia là được nghe nói về Sheikh Ahmed bin Zayed al-Nahyan.

Ở phạm vi nào đó, điều này có thể hiểu được. Trong thế giới của các ông hoàng Vùng Vịnh, Ahmed là một trong số hàng nghìn nhân vật giấu kín bản thân nhất. Là giám đốc điều hành của quỹ đầu tư quốc gia lớn nhất thế giới, sự thận trọng là khẩu hiệu của Ahmed.

Ahmed là một trong số 19 người anh em nằm dưới sự dẫn dắt của ông anh cả Sheikh (tước vị cao quý ở Vùng Vịnh) Khalifa bin Zayed - người cai trị Abu Dhabi đồng thời là Tổng thống Các tiểu vương quốc Ảrập thống nhất. Với bộ râu được xén tỉa gọn gàng và chiếc áo thụng trắng đúng nghi thức và khăn chùm đầu, Ahmed được cho là nổi bật hơn bất cứ một nhân vật hoàng gia quyền lực nào đang điều hành các tiểu vương quốc và những nước láng giềng như Ả rập Xê út.

Dù vậy, thật kỳ quặc khi sự ra đi ở tuổi 41 của nhân vật quyền lực này chỉ thu hút được vài dòng thông tin trên các báo phương tây. Gia tộc Nahyan, nắm quyền ở Abu Dhabi theo kiểu cha truyền con nối, là một thế lực lớn trên trường quốc tế và khả năng tránh sự chú ý của họ bắt đầu thu hút sự quan tâm của công chúng.

"Họ không quan tâm, họ không muốn", một người trong cuộc ở Abu Dhabi nói. "Họ không muốn trả lời phỏng vấn, họ quen với việc đó rồi".

Tuy nhiên, về mặt công khai, cái chết của Ahmed có thể là sự khởi đầu cho những chú ý sau này. Hiện nay, những gì mà gia tộc Nahyan quen đó là "điều hành, có những tác động về địa chính trị và trên tất cả là ngày càng bành trướng sự giàu có trên thế giới. Dần dần, dòng họ này trở thành tâm điểm chú ý, họ sẽ chiếm lĩnh trang nhất của các tờ báo lẫn những cột thông tin ngồi lê đôi mách.

Sheikh Ahmed, 41 tuổi, thiệt mạng khi đang hạ cánh chiếc máy bay tập lái. Ahmed đang đi nghỉ tại dinh thự của gia tộc Nahyan ở Morroco. Người hướng dẫn của Ahmed vẫn bảo toàn mạng sống và lên bờ trong khi xác của Ahmed mãi tới 30/3 mới được tìm thấy.

Ngay lập tức, những tiếng thì thầm bắt đầu vang lên. Không ai trong giới chức trách nghi ngờ về vụ việc mà đều cho đó là tai nạn. Tuy nhiên, anh cùng cha khác mẹ của Ahmed là Sheikh Nasser bin Zayed cũng thiệt mạng trong một tai nạn máy bay. Chiếc máy bay mà Zayed là phi công lao xuống Vùng Vịnh cách đây hai năm.

Thật là một sự trùng hợp không may: liệu gia tộc Nahyan đang phải chứng chịu "lời nguyền của Khaleej Kennedy" - lời nguyền Kennedy ở Ả rập (Khaleej nghĩa là Ả rập, theo ngôn ngữ ở Vùng Vịnh).

Có chăng một lời nguyền?

So sánh với dòng họ Kennedy có thể khiến các nhân vật bảo thủ trong gia tộc Nahyan rùng mình sợ hãi. Nhưng, các tiểu vương quốc Ả rập thống nhất không phải Mỹ, và người của nhà Nahyan không đẹp trai như con cháu nhà Kennedy và còn giàu hơn nhà Kennedy.

Ahmed là một trong những người con được yêu thích. Ngay khi tốt nghiệp đại học, khi mới chỉ trong độ tuổi 20, Ahmed được gửi đi học quản lý tài chính tại Tổ chức đầu tư Abu Dhabi (Adia)- quỹ đầu tư quan trọng. Ba năm sau, Ahmed được đánh giá là xuất sắc và được giao trọng trách. Là giám đốc điều hành, Ahmed, 28 tuổi, chịu trách nhiệm về quỹ đầu tư lớn nhất thế giới.

Chưa có ai từng ước tính quỹ đầu tư trên thực tế lớn tới mức nào, khoảng 400 tỷ tới 800 tỷ USD. Có một điều rõ ràng là Ahmed đã dùng tiền để thiết lập những vị trí khá lớn tại các công ty hàng đầu trên thế giới.

Ahmed giữ mọi cổ phần ở mức dưới 5%, nhằm tránh cặp mắt nhòm ngó của công chúng. Tuy nhiên, thông tin này vẫn được đưa lên mặt báo, đáng kể là khoản 7,5 tỷ USD ở Citigroup trước khi giá cổ phiếu của công ty này rớt mạnh. Adia hiện đang khiếu kiện.

Tuy nhiên, Adia chỉ là một nhánh của đế chế Nahyan. Hai công ty đầu tư khác là IPIC và Mubadala đang ngày càng nổi bật, trong khi những công ty khác đang nhắm tới việc phát triển ở Abu Dhabi. Gia tộc Nahyan mua cổ phần ở Ferrari, Daimler và trong đội Brawn công thức một, lôi kéo những "người khổng lồ" trong lĩnh vực văn hóa như Louvre và Guggenheim lập chi nhánh tại Abu Dhabi, rải tiền khắp các nước nghèo hơn tại Trung Đông.

Tổng số cổ phần của gia tộc Nahyan ước tính trị giá một nghìn tỷ USD và hơn nữa, giàu hơn bất kỳ một công ty nào được coi là lớn nhất thế giới. Trong khi trên danh nghĩa đó là quỹ đầu tư quốc gia chứ không phải của riêng gia tộc, nhưng thực tế ranh giới này không hề rõ ràng khi Nahyans là gia đình nắm quyền ở Các tiểu vương quốc Ả rập thống nhất.

Trợ cấp chi tiêu hàng triệu USD dành cho từng thành viên của hoàng gia, ngân sách của cả chính phủ và số tiền đổ vào các khoản đầu tư dài hơi đều lấy từ số tiền có được từ nguồn dự trữ dầu dồi dào của Abu Dhabi, nước sản xuất dầu mỏ lớn thứ 4 trong số các nước OPEC.

Christopher Davidson, học giả viết về lịch sử đầy đủ của Abu Dhabi gọi hệ thống phân phát tiền cho thành viên hoàng gia, chính phủ và người dân là "tư bản bộ lạc". Nếu số của cải được chia đều cho 420.000 cư dân tiểu vương quốc Abu Dhabi thì tất cả sẽ trở thành triệu phú. Tuy nhiên, trên thực tế, người dân thường chỉ được lợi theo dạng có các trường học mới, công việc mới.

Ông chủ của IPIC là Mansur, một người anh em cùng cha khác mẹ với Ahmed, đã bất ngờ trở nên nổi tiếng khi nắm giữ số lượng lớn cổ phần ở đội Manchester City.

Lãnh đạo của Mubadala - Sheikh Mohammed, hoàng thái tử, là người thực sự tạo nên sự chú ý. Tốt nghiệp trường Sanhurst, Mohammed rất thoải mái trong giới quân sự và ngoại giao phương Tây. Với họ, đây là một nhà lãnh đạo Ả rập lý tưởng, người có chung mối quan tâm nhưng lại có cách nhìn địa phương về trật tự mới ở khu vực - tập trung vào Iran và cung cấp dầu thay vì những tranh cãi dai dẳng liên quan tới Israel, Lebanon và Trung Đông cũ.

Khi Mohammed lần đầu tiên gặp Tổng thống George W Bush tại Nhà Trắng, nhiều nguồn tin nói rằng Tổng thống Mỹ khi đó có ấn tượng mạnh tới mức ông yêu cầu các trợ lý thông báo cho ông bất cứ khi nào hoàng thái tử Abu Dhabi có mặt trong thành phố. Mohammed được cho là người chịu trách nhiệm về việc hướng các tiểu vương quốc theo hướng ủng hộ phương Tây, chống Iran, thúc giục Dubai và các đối tác lớn của Abu Dhabi cũng như những đối tác thương mại thân cận nhất của Iran chia rẽ với quốc gia này.

Thành phần bất hảo trong gia tộc ưu tú

Sự nổi bật ngày càng tăng của gia tộc Nahyan không chỉ giới hạn ở những nhân vật ưu tú hay sự giàu có mà nó còn nổi lên vì "những con cừu đen" trong đàn. Trong quá khứ, đặc vụ chính trị Anh từng đau đầu với những hoàng tử trẻ tuổi.

Cách đây 3 năm, Sheikh Falal bin Zayed, một người anh em cùng cha khác mẹ của Ahmed, bị buộc có tội ở Thụy Sĩ vì tấn công một người Mỹ trong một quán bar khách sạn. Một tòa án ở Geneva sau đó hủy cáo buộc và hồi tháng 6 năm ngoái, tòa án tối cao của Thụy Sĩ lại một lần nữa giữ nguyên phán quyết. Tuy nhiên, nạn nhân người Mỹ tuyên bố sẽ tiếp tục kiện ở tòa án nhân quyền châu Âu.

Năm ngoái, có một vụ bê bối lớn nổ ra, Sheikh Issa bin Zayed al-Nahyan bị buộc tội tấn công một đối tác thương mại do một tranh cãi về nợ nần. Issa bị quay phim cảnh đang dùng ô tô rượt đuổi đối phương sau khi dùng que điện tấn công tình dục đối tác. Đoạn phim được một đối thủ của Issa chuyển cho một mạng truyền hình của Mỹ và được công chiếu khắp thế giới qua internet, dẫn tới kiến nghị Mỹ từ bỏ thỏa thuận điện hạt nhân với Abu Dhabi.

Issa được một tòa án địa phương tha bổng vào tháng 1 sau khi thừa nhận bị say rượu vào thời điểm gây ra vụ việc, vốn làm cho các nhóm nhân quyền toàn cầu rất bất bình.

Những sự việc như trên làm dấy lên lo ngại rằng có kiểm duyệt truyền thông địa phương. Tuy nhiên, trong một phần của chiến lược phát triển, Abu Dhabi đã tích cực lôi kéo truyền thông phương tây, với việc CNN mở một chi nhánh tại đây.

Ông Davidson nói: "Gia tộc Nahyan đang cố duy trì việc kinh doanh của gia đình theo cách mà họ đã làm 30 năm qua, giữ mọi thứ trong bí mật. Tuy nhiên, tôi không cho rằng chiến lược này sẽ không tồn tại lâu. Họ sẽ phải mời truyền thông tham gia và họ sẽ bị dò xét nhiều hơn".

Gia tộc hùng mạnh này cho biết, họ tự tin rằng có thể sống sót qua những đợt công kích.

Một nhân vật thân cận với các thành viên hoàng gia Abu Dhabi nhận xét: "Tôi cho rằng bạn sẽ có cơ hội chứng kiến gia tộc Nahyan thay đổi trong cách cư xử. Abu Dhabi ngày càng trở nên nổi tiếng và tiểu vương quốc này sẽ trở nên thoáng hơn với người ngoài. Tuy nhiên, tôi cho rằng cách hành xử như vậy vẫn tồn tại".

Có một điều chắc chắn là sẽ còn lâu nữa cho tới khi gia tộc Nahyan chịu sự săm soi của công chúng như hoàng gia Anh hay Monaco. Hiện giờ, không một ai đề cập 19 anh chị em trong gia tộc Nahyan, tất cả đều không được chụp ảnh.

Tuy nhiên, khi các hoàng tử công chúa lần lượt bước vào những lĩnh vực mới, sự ẩn danh có lẽ không còn là lựa chọn của họ.

• Hoài Linh (Theo Telegraph)