Du lịch sinh thái tại Vịnh Hạ Long.

Năm 2003, lượng du khách đến Cần Giờ trên 400.000 lượt người, tăng bình quân từ 10 – 15% so với năm 2002. Trong số khách đến tham quan Cần Giờ, lượng khách quốc tế chỉ chiếm khoảng 6% tổng lượng khách. Đối với Khu Dự trữ sinh quyển (KDTSQ) Nam Cát Tiên, mỗi năm lượng khách đến tham quan khoảng 12.000 người nhưng chủ yếu là khách Tây.

Cả hai điểm du lịch này cùng có chung một đặc điểm là du lịch sinh thái trong (KDTSQ). Cần Giờ và Nam Cát Tiên là hai trong số 65 KDTSQ thế giới. Cùng tính chất như vậy nhưng rõ ràng khách du lịch đến đây có điểm khác biệt: một bên chủ yếu khách Tây, một bên khách ta.

Ông Trần Văn Mùi, Giám đốc KDTSQ Nam Cát Tiên, cho biết: "Có nhiều lý do để du khách đến với các khu du lịch sinh thái: những nhà khoa học, sinh viên, học sinh đến để nghiên cứu, tìm hiểu về sinh thái môi trường, di tích lịch sử, văn hóa xã hội; có người đến để thỏa mãn trí tò mò - tận mắt thấy chim, thú đang sinh sống trong điều kiện hoang dã... Nhưng cũng có khi, du khách tìm đến đây để ngắm cảnh, hay gọi là đi “đổi gió”. Vì thế những người làm du lịch sinh thái cần phân loại khách để hướng dẫn.

Tại Việt Nam, du khách không chỉ đến thăm những khu du lịch sinh thái nổi tiếng như: Cần Giờ, Nam Cát Tiên, Bản Đôn, Bình Châu - Hồ Cốc, Bạch Mã, Kẽ Gỗ... mà ngay cả những những điểm tưởng ít ai biết như Khu du lịch sinh thái dân tộc thiểu số FOSACO (TP.HCM), Vàm Hồ (Bến Tre), Nà Hang (Tuyên Quang)...cũng đón khách ngày càng nhiều hơn.

GS.TS Võ Quý, Đại học Quốc gia Hà Nội, người mới đoạt giải thưởng hành tinh xanh, nhận định: "Rồi đây, du lịch sinh thái ngày càng phát triển. Xu thế mọi người là tìm đến thiên nhiên, những nơi còn giữ được vẻ đẹp nguyên sơ".

Nhưng không chỉ để ngắm…

Tại Hội thảo khoa học: “Phát triển du lịch sinh thái trong khu dự trữ sinh quyển: cơ hội và thách thức”, ông Nguyễn Văn Hùng, Giám đốc Công ty du lịch sinh thái Cần Giờ, đưa ra khái niệm về du lịch sinh thái: “Du lịch sinh thái là hoạt động du lịch có trách nhiệm đối với môi trường tự nhiên, văn hóa xã hội, qua đó du khách được nâng cao nhận thức về môi trường và một phần lợi nhuận của hoạt động du lịch được tái đầu tư trực tiếp vào việc bảo vệ và cải thiện đối tượng du lịch, cũng như nâng cao mức sống của cộng đồng địa phương thông qua sự tham gia có tổ chức của họ vào hoạt động du lịch và bảo vệ đối tượng du lịch”. Ông diễn giải thêm: quan điểm này không chỉ áp dụng cho các chương trình du lịch dựa vào thiên nhiên như thăm rừng, thăm các cảnh quang đẹp... mà còn áp dụng cho các chương trình mà đối tượng du lịch là các cộng đồng làng, lễ hội truyền thống và di tích văn hóa lịch sử...

Khu du lịch sinh thái Cần Giờ.

Ông Lê Văn Sinh, Trưởng ban quản lý rừng phòng hộ Cần Giờ, nhận định: “Nếu căn cứ vào các định nghĩa về du lịch sinh thái của thế giới cũng như của Việt Nam thì (du lịch sinh thái – PV) còn rất mới và việc tổ chức, đối tượng tham gia vẫn còn nhiều hạn chế”. Ông Đỗ Quốc Thông, Sở Du Lịch TP.HCM, cho biết: “Du lịch sinh thái tại TP.HCM mới đang ở thời kỳ đầu của sự phát triển, chưa tương xứng với nội dung và tiềm năng, ít đạt được ý nghĩa. Du lịch sinh thái chủ yếu phục vụ tham quan”. Thật vậy, trong những lần tham quan du lịch sinh thái Cần Giờ có mời hướng dẫn viên, không chỉ riêng bản thân tôi mà rất nhiều khách tham quan đều có chung nhận định: hướng dẫn viên tại đây hiểu về hệ sinh thái rừng ngập mặn quá ít.

 

Với GS.TS Võ Quý: về loại hình du lịch sinh thái không phải nơi nào cũng làm thành công. Một số nơi làm thất bại là do xây quá nhiều khách sạn lớn làm phá vỡ cảnh quan, mất đi tính hoang sơ nên du khách chán dần. Những nơi làm tốt là những nơi giữ gìn rất tốt thiên nhiên của nó. Thô sơ nhưng cũng phải có bàn tay con người. Ở Hồng Kông, Floria người ta làm cầu nổi đi giữa rừng ngập mặn thấy hay hay. Nhưng họ không làm cho thiên nhiên thay đổi. Ở ta, Vịnh Hạ Long, lúc còn hoang sơ rất đẹp nay trang trí quá nhiều đèn và đắp thêm nhiều tượng vô lý làm mất đi tính nguyên thủy của nó. Nếu làm du lịch sinh thái kiểu như thế thì đến một lần du khách sẽ không muốn quay lại.

 

• Nam Anh