Nhà máy nguyên tử Bushehr tại Iran.

(VietNamNet) - Người đứng đầu Cơ quan năng lượng nguyên tử Iran (AEOI), ông Rezak Aghazadeh, mới đây đã ra tuyên bố ''kiên quyết phủ nhận'' rằng có những cơ sở làm giàu uranium khác đang tồn tại ở nước này, ngoài một nhà máy đã ngừng hoạt động từ lâu tại Natanz.

Ông Rezak Aghazadeh, cũng là Phó Tổng thống Iran, phát biểu trong một cuộc họp báo ở Teheran: ''Không có cơ sở (hạt nhân) nào (ở Iran) cần đặt dưới sự thanh sát của Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) mà đang hoạt động ngoài luồng như vậy".

Ý kiến của ông Aghazadeh được đưa ra ngay trước thời điểm bản báo cáo của Tổng giám đốc IAEA, ông Mohamed ElBaradei, được trình bày trước Hội đồng thống đốc IAEA vào ngày 16/6 tới đây. Các quan chức của IAEA không bình luận gì trước khi bản báo cáo được trình bày. Tuy vậy ông Aghazadeh vẫn quyết định tiết lộ một số thông tin mà báo chí quan tâm, đặc biệt là một số khía cạnh của bản báo cáo.
Được hỏi tại sao Iran không công khai công bố sự tồn tại của nhà máy Natanz cho mãi đến đầu năm nay, ông Aghazadeh nói rằng IAEA yêu cầu cần thông báo sớm 180 ngày trước mỗi lần uranium được mang tới một nhà máy chế biến, và Iran đã tuân thủ yêu cầu này.

Ông nói bản báo cáo (của IAEA) có lẽ sẽ tập trung vào 2 điểm chính sau:

a/ Về việc nhập khẩu uranium hexafluoride (UF6) từ Trung quốc và hoạt động hạt nhân đang diễn ra tại Iran.
b/ Về việc Iran cần ký nghị định thư bổ sung với IAEA. Đó chính là điều Chính phủ Hoa kỳ và Anh tin là cần thiết trước khi Nga chuyển giao nhiên liệu hạt nhân cho nhà máy điện hạt nhân Bushehr của Iran.

Ông Aghazadeh nói "một số lượng nhỏ" UF6 được nhập khẩu dùng làm các mẫu thử cho mục đích nghiên cứu khoa học. Ông nhấn mạnh: ''Vào thời điểm đó, theo quan điểm pháp lý quốc tế, cả Trung Quốc và Iran đều không cảm thấy cần thiết phải thông báo điều đó cho IAEA".

Ông nói thêm: vấn đề này đã được thảo luận với Tiến sĩ ElBaradei khi ông này có chuyến thăm Iran vào đầu năm nay và chính ông ElBaradei đã nói IAEA muốn "khép lại chương này" với Iran. Ông Aghazadeh còn cho biết: "Theo cảm tưởng (của ông ElBaradei) đó chính là một sai sót khi không thông báo số nguyên liệu này cho IAEA vào thời điểm đó. 3 tháng ngay sau đó, chúng tôi đã đặt số nguyên liệu này dưới sự giám sát của IAEA".

Nhưng ông Aghazadeh còn nói trong thời gian chuyến thăm của ông ElBaradei, Iran không chấp nhận điều này xét về quan điểm pháp lý. Tuy nhiên, ông cho biết: "Trong lúc này, chúng tôi để mọi thứ nằm trong thẩm quyền của IAEA". 

Ông Aghazadeh cho rằng Iran "đang tiếp cận vấn đề này một cách tích cực mặc dù có một số khía cạnh còn cần làm rõ". Một khi vấn đề được giải quyết Iran sẽ "sẵn sàng khởi động tiến trình ký nghị định thư". Ông khẳng định thêm: "Không có khủng hoảng nào lại không tìm được lối thoát". Ông cũng cho rằng "không thể có chuyện" Nga dứt bỏ những cam kết hoàn thành việc xây dựng nhà máy điện hạt nhân Bushehr, mặc dù có những cái mà ông gọi là "áp lực" của một số nước. Ông cũng nhắc lại đề nghị tới tất cả các nước và các công ty có năng lực hạt nhân hãy thể hiện sự quan tâm nếu họ mong muốn giúp Iran tiếp tục phát triển chương trình năng lượng hạt nhân.

• Trần Huy Du