Lỗ đen siêu lớn ở trung tâm Ngân hà do Kính thiên văn Chandra chụp.

Càng quan sát nhiều, các nhà thiên văn càng ngạc nhiên trước những phát hiện về trung tâm Ngân hà. Đây là địa điểm của một lỗ đen khổng lồ mà họ đặt tên là Sagittarious A* - trên bầu trời nó nằm ở phía nam chòm sao Sagittarius.

Tại Hội nghị thường niên của Hiệp hội vì sự tiến bộ của khoa học của Mỹ, trưởng nhóm nghiên cứu, Giáo sư Andrea Ghez thuộc ĐH California-Los Angeles, nói về môi trường lạ thường tồn tại ở trung tâm Ngân hà. Bà và đồng nghiệp đã sử dụng Đài thiên văn Keck ở Hawaii để quan sát vùng không gian quanh lỗ đen Sgr A*. Dữ liệu quang phổ của họ làm lung lay một số lý thuyết về cơ chế hình thành của các ngôi sao.

Dữ liệu mới của họ cung cấp ước tính chính xác nhất về khối lượng của lỗ đen trung tâm và khoảng cách từ lỗ đen mà trong phạm vi đó vật chất và thậm chí là ánh sáng không thể thoát khỏi lực hút chết người của nó. Bà nói: ''Một ngôi sao di chuyển trong phạm vi 68AU (AU là khoảng cách trung bình từ trái đất tới mặt trời - 149.597.870 km). 68 AU tương đương khoảng cách giữa mặt trời và Diêm vương tinh''. Từ đó, họ ước tính khối lượng lỗ đen trung tâm lớn gấp 3 triệu lần khối lượng mặt trời. Đây là tính toán được cho là chính xác nhất hiện nay.

Lỗ đen là một trong những hiện tượng kỳ lạ nhất trong vũ trụ. Lý thuyết cho rằng chúng là những thiên thể giống điểm, có lực hấp dẫn mạnh tới mức tất cả vật chất tới quá gần đều bị hút vào trong. Các nhà khoa học cho rằng một số lỗ đen hình thành khi các ngôi sao đang lụi tàn. Tuy nhiên, ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy hầu hết, nếu không nói là mọi thiên hà đều chứa đựng các lỗ đen khác, lớn hơn nhiều ở trung tâm của chúng.

Cách các lỗ đen siêu lớn này được tạo ra và mối liên quan của chúng tới việc hình thành và tiến hoá của các thiên hà vẫn là một bí ẩn. Cách duy nhất để ''nhìn thấy'' một lỗ đen là nghiên cứu thiên thể di chuyển xung quanh, gần lỗ đen đó.  Để nhìn thấy những ngôi sao di chuyển nhanh gần lỗ đen, chúng ta cần kỹ thuật hình ảnh rõ nét cao. Bầu khí quyển trái đất hạn chế khả năng có được sự rõ nét đó. Thiết bị quang học thích ứng có thể khắc phục trở ngại này.

Bầu khí quyển náo động

Các tấm gương trên các kính thiên văn có đường kính 10m tại Đài thiên văn Keck rất linh hoạt, có thể bù đắp được sự bóp méo mà ánh sáng trải qua khi nó đi qua khí quyển trái đất. Hệ thống quang học thích ứng cung cấp những hình ảnh rõ nét của các ngôi sao di chuyển gần, quanh các lỗ đen. Nó giúp Gehz theo dõi chính xác quỹ đạo của những ngôi sao đó và lần đầu tiên tiết lộ những thông tin về cấu trúc hoá học của chúng. Từ đó, họ có thể tính khối lượng của lỗ đen chính xác hơn.

Một câu hỏi là tại sao một ngôi sao trẻ và lớn tới như vậy có thể hình thành gần một lỗ đen siêu lớn. Các nhà khoa học cần biết liệu lỗ đen có ảnh hưởng tới cách thức các ngôi sao này xuất hiện hay không. Có một nhóm thứ hai đang nghiên cứu Sagittarius A* bằng Kính viễn vọng rất lớn của châu Âu ở Chile. Sự cạnh tranh là rất có ích trong việc khẳng định thông tin và tiết lộ những bí mật về nơi kỳ lạ nhất trong Ngân hà.

(Minh Sơn - Theo BBC)