(VietNamNet) - Quản lý công dân bằng sổ hộ khẩu hay chứng minh thư lại một lần nữa là chủ đề gây tranh cãi gay gắt giữa các đại biểu QH khi dự Luật Cư trú tiếp tục được đưa ra bàn thảo, góp ý tại hội nghị đại biểu QH chuyên trách sáng nay, 18/8.

Gắn quyền con người vào sổ hộ khẩu: Chuyện "trái khoáy"?

Người dân làm thủ tục nhập hộ khẩu tại TP.HCM. Nguồn ảnh: Báo Tuổi Trẻ

Tại kỳ họp thứ 9, QH khoá XI, nhiều đại biểu QH đề nghị bỏ hình thức quản lý bằng sổ hộ khẩu. Tuy nhiên, theo quan điểm của Uỷ ban Thường vụ QH, vì lý do phải bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, cần thiết phải duy trì phương thức quản lý thường trú bằng việc cấp sổ hộ khẩu.

"Việc giữ mô hình quản lý cư trú bằng việc cấp sổ hộ khẩu cho hộ gia đình hoặc cá nhân như hiện nay với những quy định về trình tự, thủ tục đơn giản hơn, tạo điều kiện thuận lợi trong đăng ký cư trú, cùng với việc chấn chỉnh khâu tổ chức thực hiện sẽ góp phần bảo đảm cho công dân thực hiện quyền tự do cư trú; đồng thời vẫn giúp cho công tác quản lý của Nhà nước về cư trú được chặt chẽ, hiệu quả hơn" - Uỷ ban này tỏ vẻ lạc quan.

Không đồng tình, đại biểu Nguyễn Đình Lộc (TP. Hồ Chí Minh) chất vấn: "Tại sao lại gắn quyền tự do cư trú của cá nhân vào gia đình? Tại sao lại gắn tên tuổi của một người vào cả hộ? Chúng ta đang lấy sổ hộ khẩu gắn các con người vào đấy, tôi nghe mà sửng sốt. Tại sao chúng ta đi làm cái chuyện trái khoáy thế này?".

Trong khi đó, đại biểu này cho hay, điều ông chờ đợi nhất trong các điều cấm quy định trong nội dung dự Luật, là không được biến hộ khẩu thành điều kiện hạn chế tự do của người dân, thì lại chưa thấy đề cập đến. "Quyền tự do cư trú hay cư trú chúng ta vẫn đang tránh né, chưa làm rõ trong dự Luật" - ông thẳng thắn.

Cùng quan điểm trên, đại biểu Lê Thị Nga (Thanh Hoá) tiếp tục đề xuất giải pháp thay thế việc quản lý thường trú bằng sổ hộ khẩu sang quản lý bằng chứng minh thư nhân dân hoặc thẻ điện tử.

Theo phân tích của đại biểu này, nếu chiếu theo nguyên tắc ghi rõ tại Điều 5, 6 của dự Luật về nguyên tắc cư trú và quản lý cư trú theo hướng đơn giản, thuận tiện hoá thủ tục đăng ký, quản lý cư trú cho công dân thì việc quản lý bằng sổ hộ khẩu với hàng loạt quy định phiền phức như bấy lâu nay lại đi ngược quy tắc của dự Luật.

Đại biểu Nga gợi ý nên có cuộc trưng cầu dân ý để lắng nghe nguyện vọng của người dân xem có nên quản lý hộ khẩu như thời gian qua, việc quản lý hộ khẩu hiện tại có còn phù hợp với giai đoạn hội nhập quốc tế hay không?

"Một số nước người ta quản lý rất đơn giản bằng thẻ điện tử, trên đó ghi rõ quyền nhân thân, tài khoản cá nhân, bằng lái xe, bảo hiểm trách nhiệm... Chúng ta suy nghĩ xem tại sao nước ngoài quản lý bằng cách đó hàng trăm năm vẫn ổn?". Theo gợi ý của đại biểu này, nên thay đổi hình thức quản lý hộ khẩu hiện nay bằng thẻ cá nhân theo lộ trình "cuốn chiếu" giống như lộ trình sản xuất tiền polyme, chuyển giao dần để đến năm 2010, sẽ thực hiện được toàn bộ.

Đại biểu Nguyễn Viết Chức (Hà Nội) thuyết phục thêm lý do nên bỏ quản lý bằng sổ hộ khẩu bằng việc liên hệ đến chuyện "sổ gạo" thời bao cấp. "Ngày xưa, đối với người dân thì sổ gạo quý lắm, mất sổ gạo coi như không còn gì trên đời. Nhưng sau đó, khi không còn phụ thuộc vào sổ gạo thì gần như không ai còn nghĩ cái sổ đó nữa. Trong tương lai, sổ hộ khẩu cũng sẽ như vậy".

Chính sách hộ khẩu: Bản thân ngành công an cũng là... nạn nhân!

Không tán thành việc bỏ quản lý thường trú bằng sổ hộ khẩu, đại biểu Nguyễn Thị Hoài Thu nêu lý do: bản thân sổ hộ khẩu không có tội, mà thủ phạm chính là những quy định ngặt nghèo "ăn theo" hộ khẩu. 

Đại biểu Thu còn dẫn ví dụ ở Bắc Kinh (Trung Quốc), những người ngoại tỉnh hoặc thường trú nơi khác chỉ được phép thuê nhà, đăng ký tạm trú mà không được phép mua nhà hay đăng ký hộ khẩu thường trú. Đây là giải pháp hợp lý để hạn chế tình trạng quá tải của TP này.

Quan điểm của bà Hoài Thu là đừng vin vào lý do hội nhập mà phải dựa trên tiêu chí quản lý làm sao để dân an cư lạc nghiệp, đừng gây khó khăn phiền hà cho dân.

"Luật Cư trú phải huỷ bỏ cho bằng được kiểu hộ khẩu đòi nhà, nhà đòi hộ khẩu. Nếu không làm được chuyện đó thì đừng làm luật này nữa. Cần phải bỏ các quy định ăn theo hộ khẩu hành hạ dân quá lâu" - đại biểu Thu đề nghị.

"Hiện có tới 380 vấn đề ăn theo hộ khẩu. Nếu chúng ta trả lại đúng chức năng vốn có của hộ khẩu thì việc quản lý bằng sổ hộ khẩu không còn là vấn đề phức tạp nữa" - đại biểu Trần Văn Nam (Bình Dương) tiếp lời.

Đại biểu Phan Anh Minh (TP. Hồ Chí Minh) khẳng định việc cần thiết phải quản lý công dân bằng sổ hộ khẩu. Theo đại biểu này, "nếu không quản lý cư trú bằng sổ hộ khẩu thì không hiểu dựa trên căn cứ nào để chúng ta lập danh sách cử tri, rồi bầu ra đại biểu QH để ngồi bàn với nhau ở đây?".

Thừa nhận có tồn tại nhiều bất cập, tiêu cực ở ngành công an liên quan đến vấn đề hộ khẩu, song theo đại biểu Phan Anh Minh, chính bản thân ngành công an cũng "đau khổ" vì quy định bất cập về hộ khẩu như hiện nay. "Tất cả những cán bộ công an chân chính không ai muốn duy trì chính sách hộ khẩu này" - Ông Minh quả quyết.

"Tôi rất mừng nếu chúng ta quản lý bằng thẻ điện tử. Tuy nhiên, riêng việc trang bị đầu đọc thẻ điện tử từ nay đến 2010, tôi tin ngân sách chưa thể đảm bảo đủ, chưa nói chuyện khác" - đại biểu này dự đoán.

Thêm lý do để đại biểu Phan Anh Minh đề xuất không nên bỏ quản lý bằng sổ hộ khẩu, đó là hiện Nhà nước đang phân bổ ngân sách cho giáo dục, y tế theo sổ hộ khẩu. Lương hưu cũng vậy.Vì vậy, việc bỏ quản lý bằng sổ hộ khẩu hiện nay chưa phù hợp và chưa thể làm được.

• Nguyệt Minh