- Kéo dài hơn một giờ, cuộc gặp giữa Ngoại trưởng Trung Quốc và Nhật Bản bên lề các Hội nghị cấp cao ASEAN tại Hà Nội sáng nay (29/10) đã được phía Nhật đánh giá “có kết quả tích cực”.

Hai bên đã thống nhất cải thiện quan hệ và muốn có cuộc gặp thượng đỉnh ngay trong tuần này tại Hà Nội, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Nhật Bản Satoru Satoh cho biết.

Theo kế hoạch, Thủ tướng Trung Quốc sẽ rời Hà Nội ngay trong ngày mai, 30/10, sau Cấp cao Đông Á. Tuy nhiên, cho đến lúc này, thời điểm cho cuộc gặp chính thức giữa Thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia Bảo và Thủ tướng Nhật Bản Naoto Kan vẫn chưa được thống nhất.

Ảnh: Lê Anh Dũng

Sau những đình trệ ngoại giao do sự cố tàu cá giữa Trung Quốc và Nhật Bản tại khu vực tranh chấp ở Biển Hoa Đông, cuộc gặp song phương giữa Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Dương Khiết Trì và người đồng nhiệm Nhật Bản, Seiji Maehara được trông đợi sẽ làm giảm căng thẳng giữa hai bên.

Nhiều vấn đề vốn làm căng thẳng quan hệ đã được đặt lên bàn Ngoại trưởng của hai nước lớn Đông Á này.

Phó phát ngôn viên Văn phòng Thủ tướng Nhật, ông Noriyuki Shikata cho hay, hai ngoại trưởng đã đề cập các vấn đề về mua bán đất hiếm, căng thẳng ở biển Hoa Đông, hòa bình trên bán đảo Triều Tiên, cũng như vấn đề tỷ giá đồng nhân dân tệ.

Tại cuộc gặp, Ngoại trưởng Nhật nhấn mạnh đảo Senkaku/ Điếu Ngư là lãnh thổ Nhật, còn phía Trung Quốc cũng đưa ra quan điểm đó là lãnh thổ của Trung Quốc. Hai bên sẽ có thêm các cuộc thảo luận khác về vấn đề trên Biển Hoa Đông.

Tuy nhiên, với đảo Senkaku/Điếu Ngư, “Nhật không có ý định gặp gỡ Trung Quốc để thảo luận vì Nhật Bản khẳng định đây là vùng biển thuộc quyền chủ quyền của Nhật”, ông Satoh nói.

Phía Nhật cũng đã chủ động nêu vấn đề Trung Quốc giảm xuất khẩu đất hiếm. Việc Bộ Thương mại Trung Quốc cắt giảm hạn ngạch xuất khẩu những kim loại này tới 72% trong nửa cuối năm nay được xem là quyết định gây tác động rất lớn với các cường quốc xung quanh cuộc tranh giành nguồn tài nguyên hiếm có.

Ngoại trưởng Nhật Seiji Maehara cho hay, các thủ tục thông quan cho xuất khẩu đất hiếm từ Trung Quốc sang Nhật vẫn còn chút khó khăn.

Tuy nhiên, theo lời phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Nhật Bản Satoru Satoh, ông Dương Kiết Trì đáp lời việc Trung Quốc giảm lượng sản xuất đất hiếm vì lí do môi trường, chứ không phải là hành động trả đũa Nhật. “Đây không phải là đòn đưa ra để mặc cả các vấn đề khác trong quan hệ song phương”.

Trước đó, dư luận cho rằng việc Trung Quốc áp dụng hạn chế xuất khẩu đất hiếm sang Nhật là để đáp trả hành động của Nhật đối với thuyền trưởng tàu cá Trung Quốc hồi tháng 9.

Tại thời điểm này, các công ty Nhật cũng đã có các cuộc tiếp xúc với đối tác khác, trong đó có Việt Nam để tìm kiếm khả năng khai thác, nhập khẩu đất hiếm, giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc.

Về vấn đề tỷ giá, Nhật Bản tin rằng Trung Quốc cần duy trì tỷ giá đồng nhân dân tệ ở mức hợp lý hơn. Ông Shikata cho biết phía Nhật sẽ tiếp tục đưa vấn đề này ra tại cuộc gặp G20 tháng sau tại Hàn Quốc.

Diễn ra trong “không khí tích cực, điềm tĩnh và cách thức hướng tới tương lai”, như lời Ngoại trưởng Nhật, Seiji Maehara trao đổi với báo giới, cuộc gặp đã kéo dài tới 1 tiếng 20 phút thay vì 30 phút như dự kiến.

• P.Loan - X.Linh