Đài truyền hình trung ương Trung Quốc (CCTV) hôm qua (19/9) đưa tin, Trung Quốc đã ngừng trao đổi cấp cao với Nhật Bản xung quanh việc Tokyo quyết định gia hạn giam giữ thuyền trưởng tàu cá Trung Quốc sau vụ va chạm gần quần đảo tranh chấp.

CCTV cho biết, việc Nhật Bản đưa ra quyết định từ chối thả thuyền trưởng tàu cá “đã gây tổn hại nghiêm trọng đến trao đổi song phương Trung - Nhật”. CCTV nhấn mạnh, Bắc Kinh đã ngừng trao đổi cấp bộ và cấp tỉnh, ngừng đàm phán về vấn đề hàng không và hoãn cuộc họp để thảo luận về than đá với Tokyo.

Tàu cá Trung Quốc va chạm với hai tàu tuần tra Nhật Bản, gây căng thẳng trong quan hệ hai nước. Ảnh: AP

Bất đồng giữa Tokyo và Bắc Kinh xảy ra sau khi Nhật Bản đã bắt giữ một thuyền trưởng Trung Quốc do tàu của người này đã va chạm với hai tàu tuần tra của lực lượng phòng vệ bờ biển Nhật Bản ngày 7/9 ở gần quần đảo tranh chấp giữa hai bên thuộc biển Hoa Đông. Theo giới phân tích, việc bắt và sau đó là giam giữ thuyền trưởng đã làm bùng lên ngọn lửa chống Nhật Bản tại Trung Quốc.

Số du khách Trung Quốc thăm Nhật Bản đã giảm mạnh vì vụ tranh cãi trên, CCTV cho biết. Vào hôm thứ sáu, một công ty thực phẩm có trụ sở ở Bắc Kinh đã tuyên bố sẽ ngừng kế hoạch du lịch tổ chức cho 10.000 người tới Nhật Bản, kế hoạch này trước đó được xem là hình thức thưởng cho nhân viên, gia đình và đối tác kinh doanh.

"Tất cả sai lầm cho một tình huống như vậy đều thuộc về Nhật Bản. Phía Nhật nên lập tức và vô điều kiện thả tự do cho thuyền trưởng Trung Quốc hoặc đối mặt với mọi hậu quả”, CCTV nói. Trung Quốc đã nhiều lần lặp lại kêu gọi này.

Tuyên bố ngừng trao đổi cấp cao với Nhật được Bắc Kinh đưa ra ngay sau khi một tòa án Nhật Bản thông qua việc tiếp tục giam giữ thuyền trưởng Zhan Qixiong 10 ngày nữa. "Việc kéo dài thời gian giam giữ là để phục vụ cho công tác thẩm vấn. Zhan sẽ bị giữ tới ngày 29/9”, một quan chức tại Văn phòng ủy viên Công tố Naha tại Okinawa, phía nam Nhật Bản nói.

Theo luật pháp Nhật, bên khởi tố có thể giam giữ một nghi phạm trong vòng 20 ngày trong khi chờ quyết định đưa ra cáo buộc chính thức về hành vi phạm tội. 10 ngày giam giữ đầu tiên đã kết thúc hôm qua.

Một ngày trước đó, các cuộc biểu tình phản đối Nhật Bản đã diễn ra khắp Trung Quốc. Tân Ngoại trưởng Nhật Seiji Maehara nói phải cảm ơn nỗ lực của Trung Quốc trong việc kiềm chế người phản đối khiến các cuộc “biểu tình rời rạc”.

Maehara được cho là sẽ có quan điểm cứng rắn trong quan hệ với Trung Quốc, một lần nữa thúc giục Bắc Kinh bình tĩnh giải quyết bất đồng. Hôm qua, ông tiếp tục tuyên bố rằng, trường hợp trên sẽ được giải quyết theo luật pháp Nhật Bản.

Maehara cũng khẳng định quan điểm của chính phủ Nhật là, không nên có tranh chấp chủ quyền về quần đảo bởi đây là “một phần trọn vẹn của lãnh thổ Nhật”. "Vấn đề tranh chấp lãnh thổ không tồn tại trong khu vực này”, Maehara phát biểu trong buổi trò chuyện chính trị trên đài truyền hình NHK.

Tuy nhiên, Trung Quốc xem việc bắt giữ và khả năng truy tố thuyền trưởng theo luật pháp Nhật Bản là hành động khiêu khích và thách thức với tuyên bố chủ quyền của họ về quần đảo.

Tuần trước, Nhật đã nỗ lực xoa dịu căng thẳng bằng việc thả tự do cho 14 thủy thủ trên tàu cá cũng như cho phép tàu trở về. Quần đảo không có người ở gọi là Senkaku theo tiếng Nhật hay Điếu Ngư theo tiếng Trung Quốc nằm trong khu vực giàu nguồn cá cũng như có nhiều trầm tích năng lượng, cũng là tâm điểm thường xảy ra căng thẳng trong khu vực.

Đầu tuần trước, Mỹ đã thúc giục Trung Quốc và Nhật Bản mở cuộc đàm phán về bất đồng ngoại giao sau vụ va chạm tàu, đồng thời tái xác nhận tầm quan trọng của liên minh Mỹ - Nhật. "Trong trường hợp này, chúng tôi hy vọng có thể giải quyết hòa bình thông qua đối thoại giữa Trung Quốc và Nhật Bản", phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Philip Crowley cho biết. Crowley còn nhấn mạnh "liên minh Mỹ - Nhật là nền tảng của an ninh và ổn định châu Á".

• Thái An (Theo AP, Reuters)