- Trao đổi với báo giới bên hành lang QH sáng nay, Phó Thủ tướng Nguyễn Sinh Hùng cho hay, Chính phủ sẽ xây dựng một chiến lược nợ mới trên cơ sở tính toán khả năng thanh toán và điều kiện phát triển trong bối cảnh Việt Nam đã thuộc nhóm các nước thu nhập trung bình.

>> Nghị trường và dấu ấn đại biểu

Nợ quốc gia đang là vấn đề lo ngại lớn, Chính phủ đánh giá vấn đề này như thế nào?

- Chuyện nợ quốc gia ở các nước phát triển đang diễn biến xấu.

Tất cả trái phiếu phát hành ra đều được các tổ chức tài chính trung gian mua vào nên tỷ lệ nợ không chỉ ảnh hưởng tới kinh tế nước đó mà còn ảnh hưởng tới thị trường tài chính tiền tệ, sản xuất kinh doanh thế giới.

Phó Thủ tướng Nguyễn Sinh Hùng: Tỷ lệ dư nợ mới có thể không còn ở mức dưới 50% GDP. Ảnh: Thế Dũng

Từ lâu chúng ta đã đưa ra một hệ số an toàn phù hợp với điều kiện sức khỏe từng nước.

Chẳng hạn ở các nước hệ số an toàn có thể trên 100% GDP, xấp xỉ 100% GDP hoặc dưới 100% GDP nhưng nước ta thì khoảng 50% GDP.

Khả năng trả nợ của chúng ta thế nào?

- Chúng ta cũng đã đề phòng rồi. Trong tính toán cơ cấu nợ quốc gia thì nợ ODA là chính và cả nợ dài hạn. Về nợ ODA thì thời gian vay là 30 - 40 năm, cho nên thời gian trả nợ rất lâu. Khi mình phát triển rồi thì mình có khả năng trả nợ.

Về bảo lãnh doanh nghiệp, cũng chỉ chọn những DN có khả năng trả được nợ. Tuy là nợ doanh nghiệp nhưng Chính phủ đứng ra bảo đảm nên cũng có trách nhiệm của quốc gia.

Sau thời điểm mình xử lý xong nợ của thời kỳ cũ, thời bao cấp, mình trở lại một nước sòng phẳng về nợ nần.

Số tiền vay vài chục năm lại đây hầu hết đều là ODA, mức giữ là khoảng dưới 50% thì chúng ta tính được. Nếu 20, 30 năm, thậm chí những khoản mới vay 40 năm tới thì đều tính được.

Sắp tới, chúng ta chuyển từ một nước kém phát triển sang nước bắt đầu phát triển ở mức trung bình thấp nên có thể bắt đầu vay một số khoản cho hạ tầng, giáo dục đào tạo, các vùng nghèo…

Những khoản đầu tư này chưa đem lại ICOR ngay được như điện lên tận miền núi hoặc làm cơ sở hạ tầng khác cho đồng bào vùng sâu, vùng xa hoặc là đầu tư giảm nghèo, cải tạo đồng ruộng, quy hoạch phát triển nông thôn mới thì ICOR thấp.

Năm nay, Chính phủ sẽ phải tính toán để xây dựng một chiến lược nợ mới, để xem rằng trong giai đoạn khi nước ta đã lên mức thu nhập trung bình thì tỷ lệ nợ an toàn bao nhiêu là hợp lý.

Câu hỏi này phụ thuộc vào việc đất nước ta trong 10 năm, 20 năm tới phát triển với tốc độ nào, có bền vững không.

Cho nên lo lắng nợ quốc gia không chỉ là vấn đề của các quốc gia mà nó đã trở thành vấn đề toàn cầu. Nước ta không thể không quan tâm tới.

Quốc hội lo ngại về tỷ lệ dư nợ Chính phủ đang tăng dần. Nguồn số liệu: Ủy ban Tài chính - Ngân sách Quốc hội.

Ông vừa nói chúng ta sẽ xây dựng một tỷ lệ dự nợ mới, vậy bao nhiêu là hợp lý?

- Cái đó đang tính. Trong giai đoạn nền kinh tế của mình thấp thì mình tính khoảng 50% GDP. Thời gian tới phụ thuộc vào khả năng phát triển của mình trong trung hạn, dài hạn.

Phát triển là làm ra nhiều của cải, tức là nhiều thu, khả năng trả nợ lớn hơn thì mình có thể vay cao hơn. Còn cao hơn bao nhiều thì phải tính. Rồi cơ cấu vay, Chính phủ bao nhiêu, doanh nghiệp bao nhiêu.

Thứ ba, thời hạn vay dài hay ngắn… Đó là những kỹ thuật rất chi tiết, nếu mình không lên một bài toán chiến lược tổng thể, tầm nhìn dài thì đến một lúc nào đó, ngày trả nợ mình không trả được sẽ rất nguy ngập, như Hy Lạp.

Cách đây 5 - 7 năm, Argentina lâm vào khủng hoảng nợ quốc gia mà nguyên nhân chính là họ bảo lãnh cho doanh nghiệp vay quá nhiều, sau đó chuyển từ nợ doanh nghiệp sang nợ Chính phủ. Chính phủ trở thành con nợ vô cùng to lớn thì nguy hiểm.

Chúng ta đang có kế hoạch xây dựng nhiều dự án lớn như nhà máy điện hạt nhân, đường sắt cao tốc, quy hoạch Thủ đô... đều tốn rất nhiều tiền. Vậy sẽ giải quyết thế nào?

- Tất cả đều nằm trong tổng số. Chúng ta vay nợ, một là vay ODA, trong đó có khoản tài trợ không hoàn lại chẳng hạn tài trợ kỹ thuật hoặc có khoản có lãi thấp, thực ra là người ta chỉ tính chi phí thôi.

ODA chủ yếu là từ các tổ chức tài chính quốc tế: WB, IMF. Chúng ta là cổ đông trong đó. Chúng ta nằm trong những nước mà người ta ưu tiên hơn nên phải tranh thủ nguồn đó.

Còn các khoản vay khác sẽ chuyển dần sang khoản đầu tư. Khi cổ phần hóa doanh nghiệp hay ngân hàng, chúng ta vẫn để nhà đầu tư nước ngoài vào mua cổ phần. Chứ đi vay để đầu tư 100% cũng không có lợi. Cho nên cơ cấu của đầu tư trong tương lai phải thay đổi.

Các khoản nợ dài, nợ ODA, nợ kỹ thuật, tài trợ kỹ thuật rồi nợ mang tính chất tín dụng thường là những khoản có lãi thì phải để cho doanh nghiệp. Anh nào trả được, tùy sức trả mà tính toán.

Nhưng theo ông, các chương trình, dự án lớn chúng ta sắp làm liệu có làm tăng tỷ lệ dư nợ quốc gia?

- Mình cứ phải lựa sức mà bước.

• Lê Nhung ghi