Chúng ta và Trung Quốc đã có những hoạt động hợp tác nào tương tự ở trong Vịnh Bắc Bộ?

Giữa chúng ta và Trung Quốc đã có đường dây nóng. Cũng đã có một số trường hợp như bị nạn thì thông báo.

Trong cơn bão Chanchu hay các cơn lớn thì hai bên có gọi điện trao đổi với nhau, nhất là giúp những nạn nhân trên biển, giúp đỡ để cứu hộ.

Kinh nghiệm hợp tác ở đây có giúp ích gì cho những nơi khác tranh chấp khác trong Biển Đông, nhất là ở hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa mà vừa qua nổi lên nhiều vấn đề căng thẳng?

Trước hết là tạo sự tin cậy và giao lưu giữa hai hải quân để sau đó tạo cơ sở cho chính phủ. Cấp cơ sở, quản lý trực tiếp kiến nghị lên sẽ tạo cơ sở điều kiện cho chính phủ dễ quyết sách hơn.

Ví dụ như tàu cá Trung Quốc vi phạm thì chúng tôi chủ yếu xua đuổi ra khỏi phạm vi 12 hải lý ở Trường Sa và ở đặc quyền kinh tế chứ không bắt, không phạt.

Chúng tôi cũng muốn là hải quân Trung Quốc có ý kiến để cũng áp dụng tương tự, tức là không bắt, không phạt, không bắn vì ngư dân là những người rất khó khăn trên biển.

Trong trường hợp cứu nạn, cứu hộ hay bão thì ngư dân phải được vào các đảo. Hải quân Việt Nam đã cho phép tàu cá Trung Quốc vào khi cứu nạn.

Có nhiều lần tàu cá Trung Quốc gặp nạn trong vùng mép biển xanh, bộ đội hải quân chúng ta đã buộc dây thừng vào người, ôm phao ra cứu từng ngư dân Trung Quốc.

Có thể tổ chức các hoạt động tuần tra chung ở vùng biển còn tranh chấp?

Vấn đề này liên quan tới chủ quyền. Ở vùng biển nào phân định rồi thì tổ chức tuần tra chung được vì đã đưa tàu quân sự ra là liên quan tới chủ quyền.

Ảnh: Cao Nhật

Từng bước chuyển biến

Vừa qua Trung Quốc có đưa tàu Ngư chính ra tuần tra trên Biển Đông, điều đó có tác động thế nào đến ta?

Trước đây họ chỉ đi một quý một lần và chủ yếu bảo vệ ngư dân của họ xâm phạm vùng biển của Malaysia và Indonesia phía nam quần đảo Trường Sa. Ở Trường Sa họ không bắt phạt, trừ Hoàng Sa. Hiện ta đang đấu tranh quyết liệt về vấn đề này.

Ta ứng xử với ngư dân Trung Quốc song thời gian qua phía Trung Quốc bắt giữ rất nhiều ngư dân của ta, đòi tiền chuộc... như vậy có đi có lại không?

Tôi thấy đang từng bước có chuyển biến. Họ có một số lần đã tự động ra cứu nạn và chuyển người cho hải quân VN nhận về. Trước đây mới chỉ điện thoại trao đổi nhưng nay họ tự động làm, tức là đã có chuyển biến. Cái này nó cũng cần có thời gian.

Năm nào Trung Quốc cũng đưa ra lệnh cấm đánh bắt cá thì hải quân có khuyên gì với ngư dân ta thời điểm này?

Hiện ta phản đối quyết liệt cái đó. Trung Quốc không được phép cấm đánh bắt cá trong vùng biển không phải của mình. Tuyên bố như thế là sai và ta tiếp tục phản đối quyết liệt.

Ngư dân vẫn tiếp tục đánh bắt cá bình thường, trừ các đảo mà họ đóng quân thì ngư dân không nên vào trong 12 hải lý, còn trường hợp bão gió thì vào lánh nạn bình thường.

Là Tư lệnh hải quân, ông có lời gì với bà con đang lo lắng khi ra khơi đánh cá?

Bà con hoàn toàn không nên lo lắng. Các tàu hải quân đi vòng quanh Biển Đông, có tàu nào gặp nạn là cấp cứu hết.

Chúng ta khuyến khích bà còn đi đánh bắt ở các vùng biển để khẳng định chủ quyền nhưng cũng khuyến cáo bà con với những vùng tranh chấp không nên vào quá 12 hải lý, trừ trường hợp khẩn cấp, bão tố, tai nạn.

Hơn nữa, bà con cũng phải chấp hành đánh cá đúng quy định quốc tế như không đánh bắt cá bé, không dùng thuốc nổ...

Hiện nay hải quân đang làm rất quyết liệt trong vùng biển 200 hải lý. Trước hết là làm "sạch" vùng biển 200 hải lý, tàu nước ngoài vào là đuổi ra.

Trong vùng biển 200 hải lý thì đánh cá chỉ có ngư dân của ta, không bị tranh giành. Lực lượng hải quân sẽ cố gắng hết sức mình để bảo vệ ngư dân.

• Cao Nhật ghi