Phong cảnh đẹp tuyệt vời, tự nhiên phong phú, vùng mỏ than của thung lũng Upper Hunter tại New South Wales góp phần giải thích vì sao Australia thường được gọi là mỏ than của thế giới.

Những mỏ than lộ thiên khoét sâu vào lòng đất mênh mông đến nỗi khiến các xe tải vận chuyển than đá kích cỡ bằng cả một ngôi nhà đi trên trục đường nối giống như thứ đồ chơi nhỏ bé.

Một mỏ than ở thung lũng Hunter. Ảnh: abc

Xe lửa chở hàng sau đó đưa than xuống thung lũng, tới Newcastle, cơ sở xuất khẩu than lớn nhất thế giới. Tại lối ra vào cảng, những chiếc tàu chuyên chở khổng lồ xếp hàng nhiều tuần, chờ đợi vận chuyển than tới các nước như Nhật Bản, Trung Quốc và Hàn Quốc.

34 mỏ than ở thung lũng Hunter không chỉ mang lại lợi nhuận hấp dẫn cho các công ty khai thác mỏ, mà còn tạo ra công ăn việc làm với mức lương kha khá cho cộng đồng cư dân địa phương có sinh kế phụ thuộc vào nguồn tài nguyên.

Sau đó là số tiền thuê mỏ khổng lồ trị giá hơn 1 tỉ USD mà New South Wales có thể đàng hoàng đưa vào kho bạc của bang.

Nhưng, sự thịnh vượng luôn có cái giá của nó: ảnh hưởng sức khoẻ tới cộng đồng địa phương, đặc biệt là trẻ em do chất lượng không khí tồi tàn ở trong thung lũng. Người dân ở đây sợ rằng, một khu vực giàu có cũng đồng nghĩa với một vùng ốm yếu.

Ám ảnh hen suyễn

Lên thung lũng Upper Hunter vào một ngày thu muộn với bầu trời xanh trong lại càng dễ nhận thấy từng đám mây khói bụi cuồn cuộn bốc lên từ khu mỏ.

Chỉ sau vài giờ có mặt ở đây, người ta thậm chí sẽ nếm được cả “vị kim loại” và khuôn mặt được bao phủ một lớp bụi xám. Nếu chỉ ít giờ đứng sát mỏ lộ thiên, sẽ thấy mắt nhức nhối. Ô nhiễm bị cho là nguyên nhân chính gây ra mọi vấn đề.

Năm trước, hơn 100 tấn kim loại độc hại, bao gồm thạch tín, chì và coban thải vào không khí từ các khu mỏ và nhà máy điện tại thung lũng này.

Với những người dân sống ở đây, nó đã gây ra vấn đề lớn về sức khoẻ. Nói đúng hơn, theo họ là một cuộc khủng hoảng sức khoẻ cộng đồng.

Trong tháng này, chính quyền của New South Wales đã đưa ra một báo cáo về tình trạng sức khỏe trẻ em. Báo cáo cho thấy gần 40% trẻ trong độ tuổi 9-15 ở thung lũng Hunter Valley và khu vực New England mắc bệnh hen suyễn. Con số này cao hơn nhiều so với mức trung bình của toàn bang là 12%.

Báo cáo không chỉ rõ sự liên quan trực tiếp giữa hoạt động khai thác mỏ và tỉ lệ mắc hen suyễn cao hơn nhiều mức trung bình, nhưng người dân địa phương thì không ngừng đưa ra những kết luận của riêng họ. Nhiều năm nay, họ than phiền các mỏ lộ thiên đặc biệt ảnh hưởng tới sức khỏe.

Trải nghiệm thực tế

Hãy nghe câu chuyện của Courtney Gee, một nữ sinh sống ở nông trang gần một mỏ lộ thiên trong thung lũng.

Em bị mắc chứng hen suyễn và phải dùng rất nhiều loại thuốc, gồm cả Ventolin và Seretide, để thở dễ dàng hơn. Mỗi khi bị căn bệnh này tấn công, em cảm giác hơi thở mình giống như đi qua một cọng rơm bé nhỏ.

Tại ngôi nhà nơi em trở về sau những giờ học, em vội vã, ho hắng và lao đến tủ thuốc trong bếp. Tình trạng sức khoẻ của em trở nên khá hơn mỗi khi em rời thung lũng đi nghỉ ở nơi khác. Tuy nhiên, em trở nên yếu hơn nhiều vào năm ngoái và phải nghỉ học trong ba tháng.

Gần đây, một đám mây màu cam bốc lên từ khu mỏ và trôi dạt về nơi có nông trang. Em lập tức bị đau đầu, chảy nước mắt, nước mũi. Mẹ em, bà Di Gee, mô tả tình trạng sức khỏe của con gái: "Đôi khi tôi tự hỏi con tôi thức dậy thế nào, tự hỏi liệu có thể có thêm nhiều người ra đi vì hen suyễn hay không. Tôi rất thương con, chia sẻ cùng con vì những gì con đã trải qua. Giờ đây, chúng tôi phải làm gì đó”.

Xung đột lợi ích

Peter Kennedy là một thợ mỏ cống hiến cả cuộc đời cho công việc khai thác và làm việc cho một trong những công ty mỏ lớn nhất ở thung lũng. Ông không muốn nói rõ tên công ty vì sợ bị kỷ luật hoặc sa thải.

Giờ đây, chính ông đang đấu tranh chống lại việc mở rộng các khu mỏ, vì ảnh hưởng tới chất lượng không khí trong thung lũng.

"Những gì chúng tôi chứng kiến là tỉ lệ hen suyễn, viêm phổi, viêm phế quản gia tăng không ngừng ở thế hệ con cháu chúng tôi”, ông nói. "Chúng tôi ngày càng có nhiều bằng chứng chứng tỏ vấn đề sức khoẻ cộng đồng đang ngày một tồi tệ, nguy hiểm”.

Hội đồng Khoáng sản New South Wales cho biết, các công ty khai thác mỏ đã cố gắng giảm thiểu khói bụi, rằng họ không ngừng theo dõi thực tế, đồng thời đánh giá, khả năng ảnh hưởng tới sức khoẻ là rất nghiêm trọng.

Hội đồng nhấn mạnh, công nghiệp khai khoáng có những quy định chặt chẽ và rất khó để xác định ảnh hưởng của một ngành công nghiệp tới chất lượng không khí.

Chính quyền New South Wales gần đây đã tuyên bố sẽ giám sát, kiểm tra ô nhiễm không khí chặt chẽ hơn. Họ đã thiết lập thêm nhiều thiết bị kiểm tra chất lượng không khí trong khu vực.

Tuần trước, chính quyền bang đã hủy kế hoạch phát triển một mỏ lộ thiên gần thị trấn Scone. Kế hoạch này bị các chủ đất địa phương, đặc biệt là những người hoạt động trong công nghiệp chăn nuôi ngựa giống thuần chủng phản đối mạnh mẽ.

Những nhà hoạt động môi trường như Peter Kennedy tin rằng, dù sao thì vẫn luôn tồn tại một sự xung đột rõ ràng trong lợi ích. Bởi New South Wales không thể giám sát chặt chẽ ngành công nghiệp khai thác khoáng sản như họ cần phải làm bởi sự phụ thuộc nguồn tiền thuê mỏ.

Những nhà hoạt động môi trường mong muốn có một tổ chức độc lập thực hiện việc giám sát chất lượng không khí.

Một ngày ở thung lũng Hunter, người ta được chứng kiến khoảnh khắc hoàng hôn tuyệt đẹp. Nhưng, mặt trời đã biến mất sau những dãy núi khi đám mây bụi khổng lồ dâng cao trong không khí từ một mỏ khai thác.

• Thái An (Theo BBC)