Một ngày chưa từng có trong lịch sử chính trị Anh quốc. Người ta vẫn không hề chắc chắn hay hình dung ra nổi chính phủ tiếp theo như thế nào.

Lần đầu tiên từ năm 1974, Quốc hội Anh lâm vào tình thế “treo” quyền lực khi cuộc tổng tuyển cử diễn ra tuần trước không có đảng nào đủ mạnh, đủ ghế, đủ phiếu bầu để thành lập chính phủ mới.

Hai đảng chính là đảng Bảo thủ và Công đảng đang ra sức ‘tranh thủ” một đảng thứ ba - đảng Dân chủ Tự do để thành lập chính phủ liên minh.

Thủ tướng Anh Gordon Brown tuyên bố sẽ từ chức lãnh đạo Công đảng. Ảnh: THX

Bình minh ngày thứ Hai, rất nhiều người (không chỉ có đảng Bảo thủ) tin tưởng rằng, họ có sự ủng hộ từ đảng Dân chủ Tự do và có thể tuyên bố kế hoạch thành lập chính phủ mới trước khi một ngày trôi qua.

Nhưng vào lúc 5h chiều (giờ địa phương), mọi thứ đều bị đổ xuống sông xuống biển. Thủ tướng Gordon Brown tuyên bố từ chức.

Giống như người đàn bà đẹp trong buổi dạ hội, đảng Dân chủ Tự do - giành 57 trong 650 ghế quốc hội ở cuộc tuyển cử - quay ngoắt từ người này tới người khác để tìm kiếm điều gì đó tốt hơn.

Lãnh đạo đảng Dân chủ Tự do Nick Clegg đã bắt đầu một cuộc ngã giá đầy kịch tính từ Công đảng (giành được 259 ghế) và đảng Bảo thủ (305 ghế). Ông được chứng kiến việc Công đảng đem chính đầu của Brown ra mặc cả, còn phe Bảo thủ thì hào phóng với những đề xuất mà trước đây họ tuyên bố là không thể.

Những cuộc thương lượng giữa đảng Bảo thủ và Dân chủ Tự do diễn ra trong suốt cuối tuần, và đội ngũ đàm phán của hai đảng đã hài lòng với tiến trình của nó. Thậm chí, họ còn bóng gió đã tiến sát tới một thỏa thuận.

Clegg và thủ lĩnh đảng Bảo thủ David Cameron có hai cuộc gặp mặt đối mặt. Nhưng dù sao, đảng Dân chủ Tự do vẫn giữ sự cởi mở với Công đảng cầm quyền và Clegg gặp Brown khá kín đáo.

Vào giữa trưa, hai đội đàm phán có báo cáo lại với các lãnh đạo và đảng của họ, nó diễn ra sau khi các nghị sĩ thành viên đảng Dân chủ Tự do họp lại. Thông điệp từ cuộc họp trở nên rõ ràng hơn rằng, đảng này không có hứng thú với đề xuất của Bảo thủ và họ muốn nghe tiếng nói của Công đảng.

Một nhà thương lượng của đảng Dân chủ Tự do, David Laws, nói với báo chí sau cuộc gặp rằng, đảng của ông “sẽ tiếp tục lắng nghe từ Công đảng” và họ muốn “có sự sáng tỏ hơn trên vài điểm quan trọng” từ phía Bảo thủ.

"Mặc dù chúng tôi rất, rất ý thức được việc cần thiết đạt được quyết định nhanh chóng, nhưng chúng tôi muốn chắc chắn rằng, chúng tôi tiếp cận vấn đề theo cách đúng đắn. Cuộc thảo luận phụ thuộc vào không chỉ đảng Dân chủ Tự do, mà còn vào đề xuất và thảo luận tiếp diễn với đảng Bảo thủ cũng như từ đại diện Công đảng”, Laws nhấn mạnh.

Chưa đầy hai giờ đồng hồ sau cuộc gặp, ông Brown đã dỡ bỏ một chướng ngại vật trên con đường hình thành liên minh hai đảng bằng tuyên bố từ chức, và cùng lúc đó, ông tuyên bố rằng, những cuộc đàm phán chính thức về một liên minh vẫn tiếp tục.

Clegg hoan nghênh quyết định từ chức này khi khẳng định: "Gordon Brown đã có một tuyên bố quan trọng hôm nay”.

"Về cá nhân, tôi nghĩ đây là điều cực kỳ khó khăn với ông ấy, nhưng tôi cho là ông đã đặt nó trong lợi ích quốc gia. Tuyên bố của ông có thể là một nhân tố quan trọng trong việc chuyển giao quyền lực một cách suôn sẻ, hướng tới một chính phủ ổn định mà người dân xứng đáng được hưởng”, ông Clegg cho biết.

Đêm muộn ngày biến động, đảng Bảo thủ nhanh chóng nắm bắt tình hình với lời hứa tổ chức trưng cầu dân ý trong vấn đề cải tổ bầu cử - tâm điểm khát vọng của đảng Dân chủ Tự do và một liên minh chính được thiết kế để lôi cuốn Dân chủ Tự do trở lại trong khi đảng này mới chỉ bước vào vòng thương lượng chính thức đầu tiên về một chính phủ liên minh với Công đảng.

Các cuộc trò chuyện giữa Công đảng và Dân chủ Tự do tiếp tục diễn ra trong đêm. Bộ trưởng trong nội các của Công đảng, người một thời là cố vấn kinh tế thân cận nhất của Gordon Brown ở Bộ Tài chính cũng là người được đánh giá có thể kế nhiệm ông Gordon Brown vị trí lãnh đạo Công đảng - Ed Balls - tuyên bố, các cuộc thương lượng “tích cực và xây dựng”.

Hôm nay (theo giờ địa phương) lại có thể là một ngày biến động nữa. Thị trường tài chính có thể phản ứng xấu với bất ổn chính trị, còn tất cả các chính đảng Anh hơn bao giờ hết đã ý thức được tính cần thiết trong nỗ lực nhanh chóng thành lập một liên minh.

• Thái An (Theo Xinhua)