- Từng chất vấn nhiều thành viên Chính phủ ở các kỳ họp QH khóa 11 và 12 - tại Hội trường cũng như bằng văn bản - Phó Trưởng đoàn ĐBQH Thanh Hóa Lê Văn Cuông thẳng thắn: "Rất ít bộ trưởng trả lời sắc sảo, trả lời trọn vẹn được câu hỏi của đại biểu và được cử tri đồng tình".

Không hài lòng với đa số câu trả lời 

Thưa ông, cá nhân ông có hài lòng với các câu trả lời của các thành viên Chính phủ mà ông từng chất vấn không?

ĐBQH Lê Văn Cuông: "Đại đa số câu trả lời của các bộ trưởng không nêu rõ trách nhiệm thuộc về ai". Ảnh: VA

Nhưng khi tôi cung cấp 2 địa chỉ ở Gia Lai và Thanh Hóa, thì bộ trưởng chỉ đạo giải quyết cũng rất quan liêu, chỉ đề nghị các địa phương đó gửi báo cáo trả lời cho tôi mà không cử người xuống gặp các đối tượng tố cáo, cũng không xem xét cụ thể và kiến nghị với địa phương giải quyết cụ thể, thành ra cử tri gửi đơn cho tôi, tôi gửi cho Bộ trưởng nhưng bây giờ vẫn chưa đến đâu cả.

Đấy là việc giải quyết vấn đề. Còn cách thức, phong thái trả lời chất vấn của các vị bộ trưởng thì sao, thưa ông?

Tôi thấy rất ít bộ trưởng trả lời sắc sảo, trả lời trọn vẹn được câu hỏi của đại biểu và được cử tri đồng tình. Trước đây có Bộ trưởng TNMT Mai Ái Trực, Bộ trưởng Thương mại Trương Đình Tuyển trả lời có thể nói là được dư luận đồng tình. Còn lại, đa số các vị thành viên Chính phủ trả lời lòng vòng, chung chung chứ chưa đi vào vấn đề cụ thể. 

Thực ra khi chất vấn, đại biểu QH như ông mong chờ điều gì nhất ở câu trả lời?

Thực ra chúng tôi chất vấn là để cung cấp cho các thành viên Chính phủ biết trong quá trình điều hành, quản lý của họ còn vấn đề gì, xem các vị thể hiện có nắm bắt được không và  thái độ tiếp nhận vấn đề... Các bộ trưởng phải nêu được nguyên nhân để xảy ra vấn đề tồn tại đó và trách nhiệm thuộc về ai để xem xét, xử lý hoặc có biện pháp khắc phục của cá nhân, đơn vị đó. Chúng tôi muốn biết quan điểm xử lý những yếu kém, tồn tại đó của các bộ trưởng sắp tới như thế nào.

Hỏi thêm cũng chẳng giải quyết vấn đề gì

Khi một bộ trưởng trả lời vòng vo né tránh, thì đại biểu có cần thời gian để bộ trưởng trả lời đến cùng không?

Bộ trưởng Y tế Nguyễn Quốc Triệu trả lời chất vấn của QH tháng 11/2007. Ảnh: VNN

Hơn nữa, qua lần trả lời thứ nhất và thứ hai của các vị bộ trưởng cũng tạm thấy chỉ biết được như thế, hỏi thêm cũng chẳng giải quyết được vấn đề gì, vì "vốn liếng" và khả năng trả lời của bộ trưởng đã thế rồi, lần thứ ba chắc cũng không hơn gì.  Đây là hạn chế trong hoạt động chất vấn.

Thưa ông, có những vấn đề mà ông và các đại biểu khác chất vấn trước Quốc hội, cơ quan quyền lực cao nhất rồi nhưng nó vẫn tiếp diễn như nạn chạy chức chạy quyền chẳng hạn. Vậy bản thân ông có bao giờ nghĩ mình chất vấn ở đây làm gì? Có bao giờ ông cảm thấy buồn vì điều này không?

Tôi thấy việc mình làm là đúng, là trúng, không phải chỉ chờ đến chất vấn đâu mà còn bằng cách phát biểu khi xây dựng luật, ví dụ về nạn chạy chức, khi góp ý cho dự án Luật Cán bộ, công chức, vừa rồi tôi có đề xuất thêm 2 điều về nguyên tắc và phương thức bổ nhiệm. Rồi thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội tôi cũng nêu vấn đề này và quyết tâm đeo bám vấn đề này đến cùng. 

Tôi không buồn mà cũng không nhụt chí dù mình cũng chỉ là một cánh én, không làm nổi mùa xuân. Vấn đề tôi chất vấn là vấn đề trọng đại của đất nước, nhưng cũng tế nhị, phức tạp, liên quan đến quyền lực, lợi ích của nhiều cá nhân, tổ chức có thẩm quyền cho nên không thể một sớm một chiều có thể thay đổi được.

Nhưng đây cũng là vấn đề phản ánh mang tính chất thực tế, cũng là ý nguyện của dân, đề nghị các cấp có thẩm quyền xem xét, giải quyết thì tình hình mới có thể tốt đẹp được, chứ nếu như không đại biểu nào nêu vấn đề đó ra mà chỉ râm ran, xì xào trong xã hội hoặc là cứ để nó tự nhiên phát triển, tồn tại và ngày càng nguy hiểm, phức tạp hơn thì sẽ là hậu họa của đất nước. 

Bộ trưởng không nên nhận lỗi "bừa" cho qua chuyện

Để hoạt động chất vấn thành thực chất và hiệu quả thì QH phải làm gì?

Tôi nghĩ và cũng đã kiến nghị trong thảo luận ở tổ là bất kỳ cuộc chất vấn nào hay giám sát tối cao nào tại kỳ họp QH đều phải ra nghị quyết chứ không thể như lâu nay là chất vấn "tràng giang đại hải", thế này thế kia nhưng chẳng đi đến đâu, chẳng quy trách nhiệm cho ai thực hiện hay không thực hiện lời hứa. Chất vấn thành ra cũng chỉ là cuộc tranh luận trên diễn đàn để bộ trưởng và đại biểu hiểu biết với nhau, cử tri theo dõi cũng chỉ biết như thế thôi chứ nó đem lại chuyển biến, kết quả gì, hiệu quả gì thì cũng chưa rõ, chưa được đề cập. 

Cá nhân ông đánh giá cao phẩm chất gì của một vị bộ trưởng khi trả lời chất vấn? Ông ấy cần trả lời như thế nào mới đúng vai trò của một bộ trưởng?

Tôi cho rằng mỗi người đều có cá tính, trình độ nhận thức, phẩm chất khác nhau chứ không ai giống ai. Nhưng đã là người lãnh đạo tầm cỡ quốc gia thì phải có một phẩm chất và năng lực nổi trội rõ rệt. Phẩm chất của người VN phải trung thực, khiêm tốn, phải có chí tiến thủ, học hỏi. Có người lợi khẩu nhưng thật ra tâm không trong sáng thì khẩu khí của ông ấy cũng chỉ đánh lừa được dư luận vài lần, "cái kim trong bọc lâu ngày cũng lòi ra" mà.

Nhưng trên diễn đàn QH, trước hàng triệu cử tri theo dõi, người ta muốn một vị bộ trưởng lên trả lời chất vấn phải chững chạc, đàng hoàng. Không những nắm chắc vấn đề, nói khúc chiết, mạch lạc, mà còn trả lời trung thực, nêu trách nhiệm đúng chứ không phải nhận bừa, nhận cho qua chuyện.

• Vân Anh