- Người dân sẽ từ bỏ cách nghĩ rằng, chỉ công chứng Nhà nước mới đảm bảo giao dịch chắc chắn để tìm đến phòng công chứng nào phục vụ tốt hơn; dù chỉ ký quỹ 100 triệu đồng, công chứng tư vẫn đảm bảo trách nhiệm. Ông Phan Văn Cheo, Trưởng phòng Công chứng số 1, TP.HCM, trao đổi với VietNamNet.

Cần có mạng lưới thông tin chung

Ông Phan Văn Cheo - Trưởng phòng Công chứng số 1, TP.HCM. (Ảnh: TT)

- Công chứng tư được đánh giá là "mảnh đất màu mỡ", nhưng tại sao các văn phòng công chứng tư ở TP.HCM từng bước hoạt động có phần e dè, thưa ông?

- Không hề có chuyện e dè. Đã có 8 phòng công chứng tư được cấp phép, nay mai sẽ đi vào hoạt động. Hiện đã có văn phòng công chứng tư đầu tiên ở Gò Vấp. Các văn phòng công chứng tư còn lại chưa đi vào hoạt động có thể do muốn chuẩn bị kỹ càng hơn. Mặt khác, thời điểm hiện nay, nhu cầu giao dịch cũng không phải bức xúc. Các phòng công chứng Nhà nước hiện nay cũng chỉ giải quyết 50% giao dịch so với năm ngoái, do khả năng vay vốn ngân hàng giảm, số lượng giao dịch bất động sản giảm...

Tuy số lượng giao dịch giảm trong thời điểm này, nhưng việc ra đời những văn phòng công chứng tư nhân là tất yếu, cho thấy chuyển biến tốt của loại hình dịch vụ này. Văn phòng công chứng tư ra đời cũng nằm trong xu hướng chung: nhiều lĩnh vực đang được xã hội hoá, và người dân sẽ được hưởng lợi ích.

- Là người có kinh nghiệm lâu năm trong lĩnh vực công chứng, xin ông cho biết những tồn tại công chứng công gặp phải mà công chứng tư có thể rút kinh nghiệm để cạnh tranh?

- Những tồn tại mà công chứng công từng gặp phải thì trong tương lai công chứng tư cũng sẽ gặp mà chưa khắc phục được. Đấy là do nhiều quy định trong các văn bản pháp luật vênh nhau. Điều này chỉ có thể khắc phục khi công chứng viên là người dày dạn kinh nghiệm, hiểu biết, nhanh nhạy.

Một khó khăn hiện nay mà các công chứng viên vẫn gặp là chưa có hệ thống dữ liệu. Ví dụ, khách hàng công chứng tình trạng đất đai, nhà cửa nhưng chúng tôi không có hệ thống dữ liệu thông tin nào để đối chiếu xem từng khu đất, căn nhà bị thế chấp hay chưa. Ngoại trừ những căn nhà bị niêm phong, ngăn chặn được Sở Tư pháp cảnh báo rất tốt.

Các văn phòng công chứng tư có điều kiện thuận lợi có thể xin tổ chức mạng lưới thông tin chung. Ở Pháp, từ lâu người ta có trung tâm thông tin công chứng với mục đích thông tin tới các phòng công chứng các văn bản pháp luật, tư vấn văn bản pháp luật và cung cấp những thông tin về những giao dịch đã được thực hiện. Điều này góp phần làm hoạt động công chứng an toàn hơn, hạn chế được đáng kể những hồ sơ làm giả, vì không có kẽ hở thông tin. 

Ký quỹ 100 triệu đồng: Vẫn đảm bảo trách nhiệm

- Liệu các văn phòng công chứng có cạnh tranh lại được với "anh Nhà nước", khi người dân vẫn quen nghĩ cứ "Nhà nước" thì mới đảm bảo giao dịch chắc chắn?

Công chứng tư là cơ hội nâng cao chất lượng phục vụ người dân. (Ảnh: TT)

Các văn phòng công chứng tư ra đời là chủ trương đúng. Không sớm thì muộn, công chứng tư sẽ xuất hiện. Đây là một chính sách xã hội hóa mà người dân được hưởng lợi. Khi đặt công - tư cạnh nhau để so sánh, sẽ nhìn ra được ngay thế cạnh tranh, bên nào tốt hơn. Nhờ thế, chất lượng dịch vụ được nâng cao, "khách hàng là thượng đế", khách hàng sẽ được tạo điều kiện thuận lợi hơn. Họ có quyền lựa chọn cho mình dịch vụ tốt nhất theo ý muốn chứ không bị buộc chấp nhận và phải than phiền về dịch vụ không ưng ý như thời gian qua.

Và đương nhiên, khi có sự so sánh rõ ràng này, không ai lại khư khư giữ thói quen nghĩ cứ phải dịch vụ Nhà nước mới đảm bảo chất lượng.

Việc xuất hiện thế cạnh tranh này sẽ có kết quả tất yếu: nơi nào phục vụ tốt hơn thì khách hàng sẽ tìm đến. Trong tương lai, nếu không làm được việc đưa lại lợi ích tốt đẹp cho khách hàng, những văn phòng công chứng tư nhân cũng như phòng công chứng Nhà nước bằng tự loại bỏ mình.

- Nhiều người e ngại rằng, chỉ với quy định ký quỹ 100 triệu đồng thì có thể mở văn phòng công chứng. Vậy những giao dịch có giá trị lớn, có thể xảy ra thiệt hại tới hàng tỷ đồng thì trách nhiệm văn phòng công chứng sẽ đến đâu?

- Nếu quy định số tiền lớn hơn thì có khi các đơn vị tư nhân lại không có khả năng mở văn phòng công chứng. Tôi cho rằng ký quỹ 100 triệu đồng hay 200 triệu đồng không phải là vấn đề. Vấn đề là tạo niềm tin bằng chính thái độ lịch thiệp, trình độ, khả năng nhanh nhạy, chính xác của các công chứng viên, nhân viên.

Khi khách hàng có niềm tin thì ngay cả phòng công chứng không có tài sản đáng giá họ vẫn tìm đến.

Trong trường hợp xấu xảy ra, khi thiệt hại của khách hàng vượt mức ký quỹ văn phòng công chứng, thì có luật pháp giải quyết. Điều này đòi hỏi kinh nghiệm và trình độ công chứng viên. Tuy nhiều năm nay chưa có vụ kiện cáo nào vì thiệt hại do công chứng sai, nhưng các văn phòng công chứng tư mới ra đời nên chăng học tập các nước châu Âu, có kinh nghiệm trước chúng ta rất lâu: làm bảo hiểm công chứng. Bảo hiểm công chứng tránh được rủi ro cho cả khách hàng lẫn các văn phòng công chứng, công chứng viên. 

•  Vinh Giang