Theo cáo trạng số 251/KSĐT-KT của VKSND TP.HCM, vào khoảng 12 giờ ngày 12/12/2001, em Nguyễn Thị Ngọc Phúc, ngụ tại địa chỉ 911/32/23 Lạc Long Quân (TP.HCM) đi học về thì phát hiện mẹ mình là bà H.Y.K.A nằm sấp dưới nền nhà, đầu và mặt có nhiều vết máu. Phúc tri hô và quần chúng đến nơi phát hiện bà A đã chết nên báo công an phường 11, quận Tân Bình.

Khám nghiệm hiện trường, CQĐT Công an TP.HCM xác định bà A chết tại phòng ngủ, đồ đạc bị xáo trộn, 2 cánh cửa hộc tủ bị bung, tài sản bị mất (theo trình bày của chồng bà A) khoảng 60-80 triệu đồng; 4-5 lượng vàng SJC.

Nhận định đây là vụ án giết người cướp của, cơ quan CQĐT đã tiến hành giám định dấu vân tay còn lưu lại trong phòng bà A. Ngày 2/012002, Tổ giám định kỹ thuật hình sự Công an TP.HCM kết luận: “Dấu vân tay phát hiện bên hộc tủ bằng gỗ trong phòng ngủ của nạn nhân tại hiện trường với dấu tay ngón nhẫn phải trên bản mẫu so sánh mang tên Trương Bá Nhàn (SN 1962) là do ngón tay út của một người in ra”.

Dựa vào kết luận này, ngày 03/1/2001 CQĐT Công an TP.HCM tiến hành bắt giữ ông Nhàn và thu giữ tại nơi ông cư trú 62 triệu đồng và 5 lượng vàng SJC.

Theo nhận định của CQĐT, từ mối quan hệ bà con bạn dì với chồng bà A, ông Nhàn đã 2 lần đến nhà bà A chơi; còn theo lời khai của ông Nhàn thì có lần vào phòng khiêng tủ giùm bà A. Thẩm vấn ông Nhàn về dấu vân tay trên hộc tủ đựng tiền, ông Nhàn ấp úng không giải thích được?

Tuy chứng cứ chưa thực sự rõ ràng, CQĐT Công an TP.HCM vẫn đưa ra kết luận “Trương Bá Nhàn đã thực hiện hành vi giết người, cướp của”. Căn cứ kết quả điều tra, VKSND TP.HCM tiến hành truy tố Nhàn theo khoản 1 Điều 93 về tội giết người (mức án từ 12 đến 20 năm, tù trung thân hoặc tử hình); Điều 133 về tội cướp tài sản (mức phạt tù từ 7 đến 15 năm).

Tuy nhiên, sau đó chứng cứ buộc tội ngày càng yếu khi CQĐT phải hoàn trả lại số tiền thu giữ tại nhà của ông Trương Bá Nhàn do không đủ cơ sở chứng minh đây là số tiền cướp của bà A - thực tế là của bà H.T.X mẹ vợ ông Nhàn.

Tiếp đó, ngày 9/9/2005 CQĐT đã thay đổi biện pháp ngăn cho ông Nhàn được tại ngoại điều tra sau… 1.346 ngày tạm giam. Ngày 8/6/2006, CQĐT Công an TP.HCM quyết định đình chỉ điều tra bị can đối với Trương Bá Nhàn với lý do “đã hết hạn điều tra, chưa đủ chứng cứ chứng minh hành vi phạm tội của bị can”.

Ngay sau khi được thả tự do, ông Nhàn đã gửi đơn yêu cầu bồi thường oan sai do cơ quan tiến hành tố tụng gây ra theo Nghị quyết 388. Mức bồi thường – theo cách tính của ông Nhàn lên đến 786 triệu đồng, trong đó 68 triệu đồng thiệt hại về tinh thần, 5 triệu đồng chữa bệnh và 684 triệu đồng thu nhập thực tế bị mất.

Ông Nhàn còn đề nghị VKSND TP.HCM xin lỗi công khai nơi cư trú và cải chính trên 2 tờ báo Trung ương và địa phương.

• Thái Thiện