- “Xã hội quá rộng lớn trong khi mình chỉ là một hạt nhân rất nhỏ bé. Với vấn đề tham nhũng, mình không kỳ vọng có thể thay đổi được cả xã hội nhưng bản thân mình sẽ thay đổi trước” – đó là quả quyết của một bạn trẻ khi đã hiểu và "nhận diện" được tham nhũng.

TIN LIÊN QUAN
Khi teen "nhường" cuộc chiến chống tham nhũng cho... lãnh đạo! Giới trẻ "tự thú" chuyện hối lộ, tham nhũng "vặt"

Từ hiểu đến hành động

Có một trò chơi tập thể diễn cảnh “một ngôi làng bị kẻ lạ mặt (gọi là mafia) tấn công và lần lượt giết hại các thần dân trong làng” được các bạn trẻ khá yêu thích. Cách chơi như sau: Mọi người đóng vai dân làng, cùng bầu ra một trưởng làng.

Khi quản trò nói “Tối đến, mọi người dân trong làng đều tắt đèn đi ngủ…” thì mọi người cùng cúi đầu xuống và nhắm mắt. Trong lúc đó, quản trò bí mật phân ra một người làm mafia, người này sẽ tỉnh dậy và giết một thần dân trong làng – không được phép giết trưởng làng (giết bằng cách chỉ vào người đó – chỉ có quản trò và tên mafia biết người bị hại là ai), rồi lại gục xuống ngủ tiếp.

Sau đó, quản trò hô “Trời sáng, người dân trong làng hãy tỉnh dậy” và thông báo cho mọi người biết đêm qua đã có người chết. Mọi người trong làng sẽ cùng họp và quyết định xem ai có thể là mafia và giết người đó, quyết định do trưởng làng đưa ra. Trò chơi kết thúc khi trong làng chỉ còn trưởng làng và mafia.

Sở dĩ mọi người trong làng đều bị giết hại, chỉ còn sót lại trưởng làng và mafia vì các thần dân không gắn bó, không hiểu lẫn nhau nên khó đồng lòng. Người trưởng làng nhiều khi là đồng bọn của tên mafia. Trò chơi vui tưởng chừng như chỉ để giải trí nhưng lại cho ta bài học quý giá về phòng chống tham nhũng.

Kẻ tham nhũng ngụy trang rất tài tình nên khó phát hiện. Những người quen biết thì thường bao che cho nhau. Nếu không có con mắt tinh tường, không có sự liên kết của cộng đồng thì cuộc chiến chống tham nhũng sẽ thất bại. Vì vậy việc nhận diện được biểu hiện tham nhũng là vô cùng cần thiết.

“Chỉ khi nào chúng ta nhận thức đúng về tham nhũng thì chúng ta mới tìm ra được liều thuốc đúng để chữa căn bệnh này” – chị Đỗ Vân Nguyệt, Giám đốc Trung tâm Sống và Học tập vì Môi trường và Cộng đồng (Live&Learn), người vừa thực hiện khá thành công dự án “Xã hội minh bạch và bền vững nằm trong tay thế hệ trẻ” (một trong những dự án đầu tiên ở Việt Nam thành lập với mục đích tăng cường sự tham gia của giới trẻ vào phòng chống tham nhũng, xây dựng một xã hội minh bạch) khẳng định.

Theo chị Nguyệt, việc cung cấp cho các bạn trẻ những tài liệu, kỹ năng tiếp cận giúp các bạn nhận thức đúng về tham nhũng là cách hiệu quả nhất để thu hút sự tham gia của các em. Khi nhận thức thay đổi thì hành động cũng sẽ thay đổi. Điều này đã được kiểm nghiệm qua dự án “xã hội minh bạch và bền vững nằm trong tay thế hệ trẻ” của chị.

“Trước khi tham gia diễn đàn, nhiều bạn trẻ nghi ngờ, thậm chí cảm thấy chủ đề này xa vời. Nhưng khi hiểu vấn đề rồi thì các bạn nhiệt tình tham gia và chia sẻ. Có nhiều ý kiến trao đổi rất hay và sâu sắc. Nhiều bạn trẻ mong muốn được tham gia nhiều hơn các buổi thảo luận, diễn đàn, hội thảo về chủ đề minh bạch”, chị Nguyệt cho biết thêm.

Ngày mai bắt đầu từ hôm nay

Khi đã hiểu và nhận diện được tham nhũng, nhiều bạn trẻ tỏ thái độ sẵn sàng nói không với tham nhũng.

“Trước đây có nhiều biểu hiện tham nhũng mà mình không biết. Bây giờ nhận diện được tham nhũng, biết được hậu quả và nguyên nhân của nó rồi thì mình không làm nữa hoặc khuyên người khác không làm. Ví dụ như khi lên xe bus mình thẳng thắn lên tiếng đòi nhân viên đưa vé khi họ cố tình quên” - Kiều Thị Yến (Khoa báo chí và truyền thông, ĐH Khoa học xã hội và nhân văn, ĐH Quốc gia Hà Nội) chia sẻ.

Những công dân biết suy nghĩ và có trách nhiệm là nhân tố thay đổi được thế giới

Yến còn tin rằng, hành động của mình sẽ góp phần tạo nên sự thay đổi trong xã hội: “Những người muốn cải thiện điểm số thì "đi tiền" thầy cô. Mình không đi có nghĩa là mình nhận điểm đúng thực lực. Nếu học chăm, nắm chắc kiến thức, mình vẫn có thể có điểm cao mà không cần đi thầy”.

“Mình thay đổi, bố mẹ mình thay đổi, lớp mình thay đổi, khi nhiều người tham gia thì sẽ trở thành phong trào. Thật khó có thể thay đổi được trong vòng một năm, nhưng dần dần ý thức của mọi người sẽ thay đổi, cả xã hội cũng sẽ thay đổi”, Yến khẳng định.

Cũng cũng quan điểm với Yến, Đỗ Thu Phương (Khoa Tài chính ngân hàng, ĐH Kinh tế Quốc dân Hà Nội) cũng bày tỏ quyết tâm: “Mình và các bạn sẽ lên kế hoạch tổ chức một diễn đàn bàn luận về tham nhũng ở trường mình. Mình hy vọng những bạn tham gia cũng sẽ giống như mình: hiểu hơn về tham nhũng và trở thành những tác nhân giúp cho gia đình, bạn bè, người thân của họ cũng có nhận thức đúng đắn hơn về vấn đề này”.

Nhà nhân chủng học người Mỹ, Margaret Mead có một câu nói rất nổi tiếng: “Đừng bao giờ nghi ngờ rằng một nhóm nhỏ những công dân biết suy nghĩ và có trách nhiệm có thể thay đổi được thế giới hay không. Thực ra, đó chính là cách duy nhất làm thay đổi thế giới” Câu nói này đúng trong mọi trường hợp.

Chỉ cần những hành động nhỏ như Kiều Thị Yến “thẳng thắn lên tiếng đòi nhân viên đứa vé khi họ cố tình quên” hay học hành chăm chỉ để không phải đi thầy cô là các bạn trẻ đã chung tay vào cuộc chiến chống tham nhũng.

• La Hoàn