- Hiệu quả của CNH, HĐH đã mang lại cho nhiều địa phương sự phát triển kinh tế. Tuy nhiên, mặt trái của nó là những ảnh hưởng đến môi trường sống của người dân xung quanh. Không ngạc nhiên khi ở địa phương nào cũng những nhà máy, KCN đang tồn tại nhức nhối trong dân cư. Tuyến bài "Cuộc sống dưới những ống khói" phần nào vẽ nên bức tranh đa chiều về tình trạng một bộ phận người dân đang ngày ngày phải sống chung với ô nhiễm, như một sự cam chịu...

Bài 1: Vừa dạy vừa lo học sinh ngất“Chúng tôi chán không muốn phản ảnh nữa! Mùi khói thép từ các nhà máy xung quanh khiến gần một trăm học sinh và giáo viên ngất lên ngất xuống mà có thấy xử lý đâu. Thanh tra hết đoàn này đến đoàn khác về nhưng đâu có giải quyết được gì! Các nhà máy vẫn ngang nhiên xả khói thải…” - ông Nguyễn Xuân Đào, Bí thư chi bộ tổ 1 (phường Quán Toan, quận Hồng Bàng, Hải Phòng) không giấu nổi bức xúc khi nói về cảnh hàng nghìn hộ dân xung quanh khu công nghiệp thép đang phải sống trong ô nhiễm.

Học sinh, giáo viên liên tục ngất vì khói độc
Có mặt tại Trường THCS Quán Toan vào những ngày đầu năm 2010, chúng tôi cảm nhận được sự lo lắng đang bao trùm lên từng nét mặt và lời nói của các thầy cô giáo và rất đông học sinh khi hàng ngày vẫn đang phải hứng chịu mùi khói thép.

Một không gian nghi ngút khói bốc ra từ các nhà máy thép phía sau trường đang lan tỏa và bốc mùi nồng nặc rất khó chịu. Thấy chúng tôi giơ tay bịt mũi khó chịu, cô Đào Thị Hải - Hiệu trưởng nhà trường nói: “Khói như thế này là "lý tưởng" lắm rồi đấy! Nhiều hôm khí thải sặc sụa, chúng tôi không sao chịu nổi”.

Ngày 28/11/2009, đang trong giờ học, do ngửi phải mùi khói thép, 46 học sinh và 1 cô giáo đã có cảm giác buồn nôn, chóng mặt. Một số học sinh ngất lịm phải đưa đi điều trị tại Phòng khám đa khoa Quán Toan.

Gần đây nhất, ngày 19/12/2009, đang giữa giờ học thì 5 học sinh bỗng có cảm giác khó thở, buồn nôn rồi ngất lâm sàng. Các em đã được các thầy cô giáo trong trường đưa đi điều trị gấp.

Gặp em Hoàng Khánh Duy - học sinh lớp 6A, từng bị ngất ngày 19/12/2009, được em cho biết: “Hôm đó em đang học thì tự nhiên thấy buồn nôn, chảy nước mắt và khó thở rồi em ngất đi không biết gì nữa. Bây giờ cũng thế cứ khi nào khói của nhà máy thép thải ra có mùi là em lại khó chịu và rất mệt, nhất là vào buổi sáng sớm”.

Cũng như các học sinh, nhiều cô giáo đứng lớp ở Trường THCS Quán Toan cũng không thoát khỏi cảnh… đột nhiên bị ngất. Cô Nguyễn Thị Thu Hường, giáo viên dạy nhạc từng ngất tại lớp học ngày 28/11/2009 bức xúc: “Khói từ các nhà máy thép cháy khét như mùi cháy dây điện, tôi không thể chịu nổi. Nhất là vào những ngày mưa, khói tích tụ xuống đất rồi bốc hơi khiến tôi đau váng hết cả đầu, chẳng làm được việc gì”.

Đóng cửa cũng không “thoát”

Cùng chung cảnh khốn khổ vì khói thép, hàng nghìn hộ dân các tổ 1, 2 và 3... phường Quán Toan cũng đang hết sức bức xúc trước cảnh phải sống chung với khói thải từ các nhà máy thép xung quanh.

Chị Nguyễn Thị Kim Huế ở số nhà 85 tổ 1, phường Quán Toan cho biết: Từ ngày có tình trạng học sinh ngất hàng loạt, để tránh cơ quan thanh tra, ban ngày các nhà máy thép hoạt động cầm chừng, nhưng cứ tối đến là tăng công suất. Khói bốc nghi ngút kèm theo mùi khét lẹt khiến gia đình chị không chịu nổi, phải đóng kín cửa tránh khói.

Dù thế nhưng cứ mỗi sáng thức dậy, chị Huế và các thành viên trong gia đình chị vẫn có cảm giác tức ngực, khó thở.

Với gia đình chị Nguyễn Thị Viên ở số nhà 81 tổ 1 Quán Toan, thời gian gần đây vợ chồng chị hết sức lo lắng vì đứa con gái hơn 1 tuổi thường xuyên đau ốm. Nguyên nhân theo chị Viên là vì ảnh hưởng mùi khói thải từ các nhà máy cán thép gần nhà.

Để tránh con khỏi ốm, mấy tháng gần đây không còn cách nào khác - cứ thời gian nào các nhà máy xả khói thải nhiều là vợ chồng chị Viên lại đưa con về quê ở tận Đông Hưng, Thái Bình để "lánh nạn".

Chán cảnh thường xuyên phải đi đi về về, chị Viên bức xúc: “Người lớn còn không chịu được mùi khói thép ô nhiễm huống gì trẻ con. Cứ phải sống trong môi trường ô nhiễm thế này thì không chỉ riêng thế hệ chúng tôi mà các thế hệ sau của hàng nghìn hộ dân xung quanh những nhà máy thép không thể sống khỏe mạnh được!”.

Theo bà Hoàng Ngọc Minh - cán bộ y tế của Trung tâm Y tế dự phòng phường Quán Toan thì đa số người dân của phường mắc các bệnh về đường hô hấp, khi đi khám đều cho biết có cảm giác buồn nôn vì không chịu được mùi khói thép. Thậm chí, có người còn "đánh hơi" phân biệt được mùi khói thải của từng nhà máy thép thải ra.

Tuy nhiên, khi trao đổi với báo chí, bà Minh cẩn trọng cho hay, đấy chỉ là phản ảnh của dân, chứ có thật những vấn đề người dân gặp phải gần đây là do ảnh hưởng khí thải của các nhà máy thép hay không thì phải đợi các cơ quan thanh tra môi trường kết luận.

Chưa tìm ra thủ phạm!

Ngay sau sự cố lần thứ ba khiến 9 học sinh phải nhập viện, UBND Thành phố Hải Phòng đã có công văn số 7547/UBND-MT ngày 14/12 chỉ đạo các cơ sở sản xuất thép tạm dừng hoạt động các lò nấu thép cho đến khi được cơ quan có thẩm quyền xác nhận đủ điều kiện hoạt động theo quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường.

Tuy nhiên, vào những ngày đầu tháng 1/2010, khi có mặt tại phường Quán Toan, chúng tôi vẫn thấy ống khói từ các nhà máy thép nhả khói với thứ mùi khó chịu như người dân nói.

Về vấn đề này, trao đổi với PV VietNamNet, ông Đào Việt Hưng - Chủ tịch UBND phường Quán Toan cho biết: "Chức năng của phường cũng chỉ dừng ở mức độ ghi nhận ý kiến phản ảnh của dân rồi báo lên các cơ quan chức năng có thẩm quyền, chứ không thể can thiệp sâu được vào hoạt động của các nhà máy thép, nên không biết rõ lúc nào các nhà máy nấu thép, lúc nào không".

Còn ông Nguyễn Văn Thế - Chánh Văn phòng Sở TN&MT Hải Phòng cho hay: "Trong số 7 nhà máy thép ở khu vực Quán Toan này, tất cả đều có bộ phận cán và luyện thép, mà Công ty CP thép Việt - Nhật là gần trường THCS Quán Toan nhất. Thậm chí, theo ông Thế - có trường hợp Sở TN&MT vào kiểm tra, chủ doanh nghiệp cãi không nấu thép, nhưng ra lò thì phát hiện lò nấu thép đang nóng nguyên".

Trên thực tế, ngay sau khi sự cố 73 học sinh và giáo viên bị ngất phải nghỉ học đưa vào bệnh viện chữa trị, Thành phố Hải Phòng cũng đã lập đoàn kiểm tra liên ngành do Sở TN-MT chủ trì để xác minh, tìm hiểu nguyên nhân. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa thấy có kết quả cụ thể của đoàn kiểm tra.

Trao đổi với VietNamNet, ông Bùi Cách Tuyến - Tổng Cục trưởng Tổng cục Môi trường (Bộ TN&MT) cho biết: Tổng cục cũng đã nhiều lần xuống khu vực Quán Toan kiểm tra, nhưng do UBND TP Hải Phòng đã có quyết định lập một đoàn kiểm tra liên ngành nên Tổng cục chưa thể can thiệp sâu được, vì theo nguyên tắc 2 đoàn kiểm tra không thể cùng làm việc một lúc.

Tuy nhiên, cũng theo ông Tuyến, đúng quy định ngày 15/1 đoàn kiểm tra sẽ chấm dứt nhiệm vụ và báo cáo kết quả lên UBND TP Hải Phòng. Từ báo cáo này, nếu thấy không đáp ứng được tình hình, UBND TP Hải Phòng có trách nhiệm làm văn bản gửi Bộ TN-MT yêu cầu cần hay không cần giúp đỡ điều gì... Nhưng, đến ngày 20/1/2009, ông Tuyến cho biết vẫn chưa nhận được báo cáo gì từ phía Hải Phòng.

• Vũ Điệp