(VietNamNet) - Thoát thai từ tầng lớp bình dân, qua bao nhiêu năm tháng, đầu trọc vẫn phát triển, đó là vấn nạn hay phong trào?

Đầu trọc xuất phát từ những người lao động nghèo nước Anh. Rất lâu sau đó và trải qua nhiều sự "gán nghĩa" quy định bởi lịch sử - văn hóa - chính trị, một nhánh của nó mới trở thành cái vẫn bị gọi là "nạn đầu trọc" bây giờ.

New York một buổi tối ẩm ướt và nực nội của mùa hè tháng 8 năm 1994. Thành phố đang ồn ào bởi âm thanh của Rolling Stones phát ra từ sân vận động Giants đúng nghĩa khổng lồ, những con khủng long đang gào thét và nhiều thế hệ đang gào thét theo.

Ở khuất một góc nào đó gần New York, một đám thanh niên đầu nhẵn thín đang ngồi ngáp ruồi. Họ chẳng có vé xem ca nhạc, với lại bọn họ cũng đã có một ban nhạc hẳn hoi, có điều chưa bao giờ có thính giả. Buồn chán, họ lôi đàn và trống ra khua, khua chán họ vào một tửu quán nốc những cốc bia rẻ tiền. Ở trong đó cũng có những đầu trọc mọi quốc tịch đang ngáp ruồi, đến từ tứ xứ và có cùng chung nỗi buồn chán số phận.

Và thế là như mọi khi, gần 600 đầu quả chanh (trọc) lại quấy phá ầm ĩ, nhạc mở to hết cỡ, cái thứ nhạc Gào rú như điên dại, như mũi kim chích vào cục mủ đang tấy đau lâu ngày. 3h sáng, hơn 100 thanh niên bị bắt vì tội quấy rối, đánh nhau và kết vào tội kỳ thị chủng tộc.

Có phe phát xít và phe chống phát xít. Và phe nào cũng ... trọc đầu.

Trên là một câu chuyện thường thấy về đám đầu trọc. New York chỉ là một địa điểm bởi hình ảnh ấy gặp rất nhiều nơi trên thế giới với chỉ một thủ phạm duy nhất: đầu trọc.

Đầu trọc lúc mới sinh ra vốn không có tội. Nó là hình ảnh đặc trưng của những người đánh cá, của tầng lớp nghèo khổ sống bằng nghề chài lưới, gặp rất nhiều ở Anh. Theo năm tháng nó trở thành mái đầu quen thuộc của dân anh chị, hoặc giả nhẹ hơn, giang hồ vặt. Đầu trọc để dễ đánh nhau, đầu trọc để phân biệt mình với chúng (chúng ở đây là loại người còn lại, trừ những người bị... hói bẩm sinh), để trở thành một đẳng cấp, một thứ phù hiệu lấp lánh chứng nhận đã được trui rèn qua trường lớp Nổi loạn.

Lại theo thời gian, đầu trọc được gắn vào trong nó rất nhiều tư tưởng triết học. Cái tư tưởng này lấy từ đất nước Jamaica xa xôi, từ cuộc sống nghèo khổ của thế hệ lớn lên sau thế chiến thứ hai, bởi những tác phẩm của Richard Allen sặc mùi bạo lực và tính dục và quá nhiều thứ bên lề nếu phân tích thêm sẽ lại càng mơ hồ.

Nhưng có một thứ dễ thấy nhất, đó là âm nhạc. Âm nhạc thời kỳ 60, 70 thế kỷ trước vốn sặc mùi hippi với tóc dài, quần áo sơ giản để chứng minh một thế hệ lười lớn. Đầu trọc hồi sinh là để phản kháng lại hình ảnh này.

Đầu trọc, hình xăm và xe Scooter.

Mạnh mẽ và rắn rỏi, tóc dài không phù hợp với lối sống công nghiệp khi con người như những robot thu nhỏ, thế hệ của cái automatic không có chỗ cho tóc dài nữa. Điều này gây ra rắc rối lớn tuy nhiên từ đó đến nay cả hai vẫn chung sống song hành, không đụng chạm. Đầu trọc dù nửa cuối 70 có biến hòa thành đầu bàn chải hay đầu Hỏa tinh cho hợp Punk thì dường như tinh thần vẫn không hề thay đổi, có chăng ngày một mạnh mẹ và dữ dội hơn cho dù sự dữ dội này có nhà lịch sử cho rằng "thể hiện một sự bế tắc không lối thoát".

Một loạt các ban nhạc ra đời thời kỳ này cổ súy cho phong trào đầu trọc và không quên gắn thêm vào nó một tinh thần mới: tính dân tộc. Tính dân tộc ở đây hiểu theo nghĩa không chấp nhận những thứ văn hóa ngoại lai và kể cả những con người ngoại lai dù mình chẳng phải là thượng đẳng. Vì ai mà mình thất nghiệp, vì ai mà mình ra nông nổi này nếu như chúng (nhập cư) không đến và ở lại.

Ở Anh, phong trào này mạnh nhất. Phong trào đầu trọc thứ hai xuất hiện ở Anh vào cuối thập niên 70, đi theo cuộc khủng hoảng kinh tế vốn đã kéo theo tình trạng thất nghiệp hàng loạt ở xứ sở sương mù. Những kẻ theo chủ nghĩa phát xít bắt đầu tìm cách gây ảnh hưởng tới phong trào đầu trọc, gắn chặt tư tưởng của chúng vào đây với lý lẽ rằng những người nước ngoài đã giành công ăn việc làm của dân bản xứ. Thế là khẩu hiệu "Giữ màu da trắng cho nước Anh" nhanh chóng trở thành tiêu chí của các nhóm đầu trọc.

Nước Mỹ ngoài vấn đề kỳ thị chủng tộc thì dường như đầu trọc chưa phải là vấn đề lớn. Vì lúc này cái tinh thần khủng khiếp ấy đang lan sang Đông âu và hóa thành những cơn bão (chưa đủ dữ dội) gây phiền hà nhiều hang cùng ngõ hẻm.

Những biệt đội, lữ đoàn đầu trọc ra đời, anti (chống lại) lại mọi thứ du nhập vào lối sống văn hóa bản địa và sẵn sàng dìm chết bất cứ ai manh nha hay vô tình đi vào cơn cuồng bão. Có người cho rằng chủ nghĩa phát xít trỗi dậy, có người lại cho rằng đó chỉ là do những thay đổi của khí hậu xã hội.

Đầu trọc đã được gọi là một thứ tiểu văn hóa (subculture)

Cái nào cũng đúng, có phe phát xít và có cả phe không ưa phát xít và phe nào cũng trọc đầu. "Nước Nga là của người Nga", cho đến giờ đó vẫn là khẩu hiệu của đầu trọc Nga. Trọc không còn là mốt thời thượng mà trở thành một thứ tiểu văn hóa (subculture) bắt đầu ăn sâu bám rễ.

Tin mới nhất, một thanh niên trọc đầu vừa giết chết một cô bé người Latin ở Mỹ cách đây gần một tuần. Lí do khá đơn giản, cô ấy không chịu hôn anh ta. Trong trường hợp này có lẽ xã hội hơi nặng tay, bởi mái đầu trọc làm gì nên tội?

Quan điểm mỹ học hay quan điểm xã hội học về mái đầu không tóc còn dài. Có chăng là nó gắn liền với một lối sống, một tinh thần bên trong. Gọi là vấn nạn e hơi bất công, gọi là phong trào e đã lỗi thời. Quan trọng là cái gì bên trong nó, còn chuyện không tóc thì chỉ là... chuyện vặt.

• Minh Cường