- Buổi hòa nhạc "Hòa giải và yêu thương" là một cơ hội tốt để chúng ta đem đến cho công chúng những giá trị thẩm mĩ, cái đẹp của âm nhạc, đồng thời gợi mở cảm xúc, tư duy, sự độ lượng và lòng nhân ái ở con người, mang đến sự thức tỉnh, và để chúng ta xích lại gần nhau hơn - Giám đốc Dàn nhạc giao hưởng Việt Nam (DNGHVN) Ngô Hoàng Quân.

Hòa giải và yêu thương là một cuộc vận động lớn do báo VietNamNet và một số nhân sĩ, trí thức phát động. Xin ông cho biết chương trình sẽ được dàn dựng và biểu diễn như thế nào để đúng với tên gọi buổi hòa nhạc “Hòa giải và Yêu thương”?

Ông Ngô Hoàng Quân

- Âm nhạc có một vai trò và giá trị nghệ thuật rất đặc biệt, như là một ngôn ngữ chung cho tất cả các dân tộc và các thế hệ bởi nó mang tính toàn cầu. Khả năng biểu cảm của âm nhạc là vô hạn. DNGHVN coi việc được tham gia vào hoạt động khởi đầu cuộc vận động về một Ngày hòa giải và Yêu thương là công việc rất có ý nghĩa nên đã đầu tư cho việc luyện tập rất nghiêm túc, trang trọng.

Đây là một cơ hội tốt để chúng ta đem đến cho công chúng những giá trị thẩm mĩ, cái đẹp của âm nhạc, đồng thời gợi mở cảm xúc, tư duy, sự độ lượng và lòng nhân ái ở con người, mang đến sự thức tỉnh, và để chúng ta xích lại gần nhau hơn.

Vì sao 3 tác phẩm: Gioacchino Rossini: La gazza ladra Gabriel Faure: Pelleas and Melisande Suite và Antonin Dvorak: Symphony No.9 lại được chọn cho chương trình hòa nhạc “Hòa giải và Yêu thương”?

- Đây là một chương trình mang tính chuyên môn rất cao và đó là những tác phẩm đỉnh cao của nhạc giao hưởng với 3 tên tuổi lớn: Rossini, Faure và Dvorak, vốn được coi như là những di sản văn hóa của nhân loại. 3 tác phẩm này không cụ thể vào nội dung nào, nhưng lại bao trùm lên những mối quan hệ cơ bản giữa thiên nhiên và con người, giữa con người với con người. Đặc biệt nó mang tính nhân văn, nhân ái trong sự biểu cảm bởi giàu tính giai điệu khi mô tả về thiên nhiên.

Tiết mục chính trong chương trình là Bản giao hưởng số 9 của Dvorak “From the new world”, một tác phẩm này rất giàu tính giai điệu, lột tả tình yêu quê hương, thiên nhiên, con người. Với nội dung trừu tượng và khả năng biểu cảm, chắc chắn khán giả sẽ cảm nhận được sự lớn lao, da diết khi nghe bản giao hưởng này. Hai tác phẩm kia gọn, nhỏ hơn, dễ hiểu để người nghe cảm nhận được sự nhân ái, trìu mến, đẹp đẽ và gợi mở cho người nghe những cảm xúc tự nhiên. Tóm lại, những tác phẩm này rất phù hợp với nội dung “hòa giải và yêu thương” như tên của chương trình hòa nhạc.

Ông có thể cho biết các tác phẩm này đã được các nghệ sĩ Việt Nam luyện tập trong bao nhiêu lâu?

- Với một Nhà hát chuyên nghiệp như DNGHVN thì việc tập tác phẩm rất quan trọng, nó có thể là 3 ngày và cũng có thể tới 3 năm. Tuy nhiên, lịch làm việc với nhạc trưởng Charles Ansbacher lần này theo tôi là thời gian vừa đủ để chúng ta có một buổi biểu diễn thành công.

Nhạc trưởng Charles Ansbacher là một người nổi tiếng không chỉ vì tài năng của ông mà còn vì những hoạt động mà ông hướng tới. Ông mang âm nhạc của mình đến những điểm nóng của hành tinh với mục đích để âm nhạc xoa dịu đi những nỗi đau và hóa giải hận thù. Đây có phải là lý do chúng ta mời Charles Ansbacher sẽ chỉ huy buổi hòa nhạc này?

Nhạc trưởng Charles Ansbacher

- Tôi không dám đánh giá về vai trò và tài năng của nhạc trưởng, nhưng tôi coi đây là một cơ hội rất tốt, vì DNGHVN cũng đã từng làm việc với nhiều nhạc trưởng tên tuổi nước ngoài, và đây là một trong những nhạc trưởng đầu tiên người Mỹ mà chúng tôi được cộng tác. Mỗi sự hợp tác đều đem lại một phong cách mới và cảm xúc mới. Chúng tôi tin rằng, với tài năng của nhạc trưởng Charles Ansbacher, các nghệ sĩ của chúng ta sẽ có cơ hội thể hiện mình trước những tác phẩm rất khó này.

Là một người hoạt động trong lĩnh vực âm nhạc, ông nghĩ thế nào về vai trò của âm nhạc với những đặc thù và thế mạnh của thanh âm, giai điệu, mang đến những cảm xúc thanh bình, tinh thần lạc quan cùng sự yêu thương cho người khác và cũng là để đón nhận yêu thương?

- Câu hỏi của anh làm tôi nhớ đến một câu nói của nhạc sĩ thiên tài Xô viêt Dmitri Shostakovich: “Những gì không thể diễn tả bằng lời thì sẽ được diễn tả bằng âm nhạc”, ở đây được ngầm hiểu là nhạc giao hưởng. Câu nói cô đọng và đầy tính triết lý như vậy đã nói lên rất đầy đủ vai trò và thiên chức của âm nhạc. Âm nhạc có yếu tố đặc biệt là diễn tả cảm xúc qua âm thanh và tài năng của nghệ sĩ là điều tiết âm thanh ấy ở trình độ cao, gợi mở cho người nghe đến ngưỡng của cảm xúc, thức tỉnh và dẫn dắt họ tới những cảm xúc vô bờ bến...

Tôi có may mắn được nghe những dàn nhạc nổi tiếng thế giới biểu diễn và tôi nhận ra khả năng biểu cảm của con người VN rất đặc biệt, có thể do thiên nhiên, lịch sử, cách tư duy, tố chất cảm thụ âm nhạc của người VN. Và chúng ta có quyền tự hào về những tố chất đó.

Ông có thể mạnh dạn đưa ra một so sánh về vị trí hiện nay của DNGHVN với các nước trong khu vực?

- Tôi nghĩ là chúng ta có quyền tự hào. Trước hết DNGHVN là một dàn nhạc thuần Việt. Trong chặng đường 50 năm của mình thì giao hưởng VN đã mất đến 2/3 thời gian vào chiến tranh và thời kỳ khó khăn về kinh tế, nó chỉ thực sự phát triển từ những năm 90 của thập kỷ trước và chúng ta đã có những bước tiến rất dài.

Dàn nhạc giao hưởng Việt Nam

 Dàn nhạc giao hưởng Singapore chẳng hạn, họ có những tiêu chuẩn rất cao, nhưng nghệ sĩ chủ yếu là người ngoại quốc. Thái Lan, Malaysia cũng vậy. Lịch biểu diễn của họ lại không thường xuyên. Vì vậy có thể tự hào nói rằng, với đầy những khó khăn như vậy, nhưng chúng ta đang có một DNGH nếu không phải nhất thì cũng phải là thứ nhì khu vực Đông Nam Á.

Với tư cách giám đốc DNGHVN, theo ông nhạc giao hưởng sẽ có lối đi vào lòng người như thế nào, vì nói gì thì nói, với nhiều người Việt Nam thì đây vẫn là “nhạc hàn lâm” và còn khó tiếp cận?

- Chính cách quan niệm đây là “nhạc hàn lâm” mà nhạc giao hưởng bị coi là cao siêu, là bác học… đã tạo nên những rào cản khiến thính giả cảm thấy xa vời với môn nghệ thuật này. Tôi cho rằng nên hiểu nhạc giao hưởng bằng một khái niệm đơn giản, đừng nói đến chữ kinh điển, bác học mà chỉ nên coi là một nghệ thuật âm thanh, hoặc âm thanh được tạo ra bởi một trình độ nghệ thuật cao, khi ấy người nghe sẽ cảm thấy gần gũi hơn.

Người nghe bình thường cũng không nhất thiết phải biết tác phẩm này của ai, nguồn gốc thế nào, làm thế nào để chơi được một hòa âm, một tổng thể âm thanh như thế. Hãy nghe và cảm nhận âm thanh cuối cùng vang đến tai mình, để cho cái đẹp trong tác phẩm âm nhạc được cảm nhận bằng rất nhiều cách khác nhau. Khi người nghe đã thấy hay rồi và nếu muốn tìm hiểu kỹ hơn thì chúng ta giúp họ đi xa hơn trong việc thưởng thức.

Quay trở lại buổi hòa nhạc “Hòa giải và Yêu thương” sẽ diễn ra trong 2 ngày 22 và 23/4 tới, DNGHVN đã chuẩn bị thế nào cho đêm diễn này?

- Cho đến giờ phút này chúng tôi đã sẵn sàng. Hơn 80 diễn viên và nghệ sĩ với đầy đủ thiết bị và những vấn đề bếp núc đã lo xong, chỉ chờ vào cuộc. Có thể nói các diễn viên đang rất háo hức và mong đợi buổi biểu diễn bắt đầu. Đặc biệt là với một chương trình có rất nhiều ý nghĩa như thế này, các nghệ sĩ DNGHVN rất muốn đóng góp một phần nhỏ bé vào cuộc vận động lớn Ngày hòa giải và yêu thương do báo VietNamNet phát động..

Cảm ơn ông và chúc DNGHVN có buổi biểu diễn thành công!

• Hữu Việt (thực hiện)