Tối nay (25/11 - giờ VN) tức thứ Năm của tuần lễ thứ 4 trong tháng 11, người dân Mỹ sẽ bắt đầu kỷ niệm ngày Lễ Tạ ơn (Thanksgiving) theo truyền thống.  Nhắc đến ngày này, người Mỹ nói riêng và dân Bắc Mỹ nói chung không thể không nghĩ đến Gà tây và Bánh bí đỏ - hai món truyền thống trên bàn tiệc tối mỗi gia đình.

Những giả thiết xung quanh Lễ tạ ơn tại Bắc Mỹ

Biểu diễn nghệ thuật nhân ngày Tạ ơn tại New York.

Lễ Tạ ơn liên quan mật thiết với những lễ hội ngày mùa từ lâu là truyền thống tại nhiều nước châu Âu. Lễ kỷ niệm đầu tiên ở Bắc Mỹ do đoàn thám hiểm Frobisher đến từ châu Âu tổ chức tại Newfoundland năm 1578. Song một sự kiện khác cũng được nhiều người coi là nguồn gốc của lễ Tạ ơn xảy ra ngày 4/12/1619 khi 38 người khai hoang từ Berkeley Parish, Anh tới Virginia và tạ ơn Chúa đã cho họ sự an toàn.

Đa số đều cho rằng lễ Tạ ơn đầu tiên diễn ra vào một ngày không xác định, khoảng mùa thu năm 1621 khi một đoàn di dân theo Thanh giáo đến từ Anh tổ chức một buổi tiệc kéo dài 3 ngày để mừng vụ mùa bội thu sau mùa đông ảm đạm đầu tiên của họ tại Bắc Mỹ.

Nguồn gốc....

Chuyện kể rằng những người hành hương theo Thanh giáo rời Anh trên chuyến tàu Mayflower. Trước tiên họ rời Anh sang Hà Lan để tránh bị đàn áp tôn giáo. Ở đây họ được thoải mái với tín ngưỡng của họ, nhưng dần dần không hòa hợp với cách sống của người Hà Lan có khuynh hướng không tin vào thượng đế. Để tìm một đời sống khá hơn, những giáo dân này thương lượng với một công ty chứng khoán Anh tài trợ cho họ di cư sang Mỹ.

Ngày 11/12/1620, đoàn người hành hương tới Plymouth Rock, Massachusetts. Mùa đông đầu tiên vô cùng khắc nghiệt. Ngay từ cuối thu họ đã mất đi 46 người trong số 102 người khởi hành trên tầu Mayflower. Nhưng mùa gặt của năm 1621 lại là một mùa tốt đẹp. Những người còn sống sót quyết định làm tiệc ăn mừng có sự tham gia của 91 thổ dân da đỏ - những người đã giúp họ sống sót trong năm đầu. Đoàn di dân tin rằng họ không thể tồn tại được nếu không có người da đỏ giúp đỡ. Buổi tiệc được tiến hành theo phong tục cổ truyền mừng mùa màng của Anh chứ không đơn thuần chỉ là “tạ ơn” và kéo dài suốt 3 ngày.

Đoàn diễu hành mừng lễ Tạ ơn.

Lúc đó, người đứng đầu cai quản vùng đất này - Thống đốc William Bradford đã cử 4 người vào rừng để săn chim, gà và ngỗng cho buổi tiệc. Không biết rõ gà rừng có phải là một phần chính cho bữa tiệc hay không nhưng chắc chắn là họ dùng thịt của một loài lông vũ. Danh từ “turkey” từ đó được những người di dân dùng cho những giống chim rừng.

Thêm một món mới mẻ sau này là bánh bí đỏ (pumpkin) được bầy trên những bàn ăn của ngày lễ Tạ ơn. Nhưng ở bữa tiệc đầu tiên, do không có bột mì cho nên bánh mì và các thứ bánh ngọt khác làm từ bột không được bày biện trên bàn. Thay vì vậy, họ ăn bí đỏ luộc, và làm bánh chiên bằng bột ngô. Lúc đó trên bàn cũng không có sữa, nước táo, khoai tây hay bơ như sau này, vì họ chưa nuôi được bò để có sữa. Nhưng bữa tiệc cũng thêm phần thịnh soạn vì có thêm cá, trái dâu, rau cải soong, tôm hùm, thịt chim rừng, trái cây khô và trái mận tươi.

Sang năm tiếp theo, 1662, Lễ Tạ ơn không được tổ chức. Nhưng vào năm 1623 sau nhiều lần hạn hán những người di dân của các thuộc địa cùng nhau tụ tập lại cầu nguyện cho mưa xuống. Sau khi mưa liên tiếp trút xuống mấy ngày, Thống Đốc Bradford tuyên bố một ngày Tạ ơn nữa, và họ lại mời những người bạn da đỏ.

Hình mô phỏng nhân vật hoạt hình xuất hiện trên đường phố New York.

Trong thời kỳ diễn ra cuộc chiến tranh giành độc lập của Mỹ, Hội đồng các thuộc địa đã định ra thêm một vài ngày Tạ ơn trong năm (trừ năm 1777).

George Washington với tư cách là chỉ huy lực lượng giải phóng đã tuyên bố ngày Tạ ơn trong tháng 12/1777 là ngày lễ mừng chiến thắng lính Anh tại Saratoga. Hội đồng thuộc địa công bố ngày lễ Tạ ơn vào tháng 12 từ năm 1777 đến 1783 (trừ năm 1782).

Sau khi trở thành Tổng thống, George Washington đã tuyên bố ngày lễ Tạ ơn quốc gia năm 1789 và 1795 dù gặp phải vài sự phản đối. Tổng thống John Adams tuyên bố ngày Tạ ơn vào năm 1798 và 1799. Tổng thống Madison cũng dành ra một ngày gọi là để Tạ ơn vào cuối cuộc chiến năm 1812.

Sau đó, nhờ Sarah Josepha Hale, chủ bút của một tờ báo cố gắng thuyết phục mọi người công nhận lễ Tạ ơn bằng những bài viết của bà trên tờ Boston Ladies’ Magazine và Godey’s Lady’s Book kèm theo thư từ cho các thống đốc và các tổng thống, cuối cùng vào năm 1863, Tổng thống Lincoln tuyên bố ngày Thứ Năm cuối cùng của tháng 11 là ngày lễ Tạ ơn và là ngày nghỉ hàng năm. Các đời Tổng thống kế tiếp cũng làm theo tiền lệ này.

Người New York háo hức đón xem những hình ảnh vui mắt nhân ngày Tạ ơn

Năm 1939, Tổng thống Franklin Delano Roosevelt tuyên bố lễ Tạ ơn sẽ diễn ra vào ngày thứ Năm của tuần lễ thứ 3 trong tháng 11, tạo điều kiện giúp giới kinh doanh thuận lợi trong việc bán hàng trước lễ Giáng sinh. Song tuyên bố của ông Roosevelt không có hiệu lực vì bị nhiều bang phản đối.

Đến năm 1941, Quốc hội Mỹ đã đạt được sự đồng thuận và định ra ngày thứ Năm của tuần lễ thứ 4 trong tháng 11 sẽ là ngày Tạ ơn trên toàn quốc. Ngày 26/11/1941, Tổng thống Roosevelt chính thức ký thông qua đạo luật này.

Lễ Tạ ơn tại Canada

Lễ Tạ ơn đầu tiên tại Canada là bữa tiệc do Martin Frobisher tổ chức tại Newfoundland năm 1578. Cũng có khả năng là do người Mỹ di cư tới Canada sau khi Mỹ giành độc lập mang theo truyền thống lễ Tạ ơn.

Lễ Tạ ơn chính thức đầu tiên của Canada diễn ra vào ngày 5/4/1872 để cảm tạ Chúa giúp Hoàng tử xứ Wales thoát khỏi bệnh hiểm nghèo. Song ngày lễ này không được chính thức công nhận cho tới năm 1879, khi Nghị viện Canada công bố lễ Tạ ơn là ngày nghỉ hàng năm trên toàn quốc. Sau đó, ngày này được thay đổi vài lần và cuối cùng vào năm 1957 được xác định là ngày thứ 2 của tuần thứ 2 trong tháng 11.

Bữa tối mừng lễ Tạ ơn

Bàn ăn ngày Tạ ơn.

Món chủ đạo trong bữa Tạ ơn tại Mỹ và Canada là thịt gà tây nướng. Vì gà tây là món ăn phổ biến nhất trong bữa tối mừng Lễ Tạ ơn, nên đôi khi ngày Tạ ơn còn được gọi là Ngày Gà Tây. Tổ chức USDA từng thống kê năm 2003 có 269 triệu con gà tây được nuôi và khoảng 1/6 trong số này dành phục vụ lễ Tạ ơn.

Cùng với gà tây, một số thực phẩm khác cũng xuất hiện trên bàn tiệc như: nước sốt chanh, nước sốt thịt, khoai tây nghiền, khoai lang ướp đường, đậu xanh. Các món tráng miệng cũng được bổ sung trên bàn ăn, bao gồm một số loại bánh nướng nhất là bánh bí ngô, bánh nướng nhân dâu tây, bánh nhân hồ đào.

Những hoạt động trong ngày Tạ ơn

Lễ Tạ ơn là một dịp để những người trong gia đình và bạn bè gặp gỡ, cùng chia sẻ niềm vui. Ở Mỹ, đây là một ngày lễ quan trọng của gia đình và mọi người có thể đi từ đông sang tây để gặp gỡ các thành viên trong gia đình. Kỳ nghỉ Tạ ơn thường rơi vào "4 ngày" cuối tuần. Dịp này phần lớn được tổ chức ở phạm vi gia đình, không giống như ngày 4/7 hay lễ Noel, tổ chức rầm rộ với sự tham gia của công chúng.

Ở Canada, lễ Tạ ơn diễn ra trong 3 ngày cuối tuần và không được coi trọng như ở Mỹ. Vào dịp này, các gia đình Canada khó có thể tụ họp với nhau, thay vì thế họ coi ngày Noel là dịp để thành viên trong gia đình đoàn tụ. Thêm vào đó, lễ Tạ ơn tại Canada lại rơi vào ngày thứ 2, nên người Canada có thể ăn bữa tối Tạ ơn vào bất kỳ ngày nào trong số 3 ngày cuối tuần trước đó. Điều này có nghĩa, họ sẽ ăn tối cùng một nhóm họ hàng trong 1 ngày và một bữa khác với nhóm khác vào ngày hôm sau.

Bóng hình ngôi sao in dòng chữ của tập đoàn siêu thị Macy's.

Một hoạt động không thể thiếu vào dịp Tạ ơn là mua sắm. Bắt đầu từ những năm 1930, mùa mua sắm nhân dịp Giáng sinh bắt đầu khi lễ Tạ ơn kết thúc. Tại thành phố New York, cuộc diễu hành nhân ngày Tạ ơn của Tập đoàn Macy's được tổ chức hàng năm tại khu trung tâm Manhattan. Cuộc tuần hành được tổ chức theo các chủ đề đặc biệt nào đó, hoặc mô phỏng các cảnh trong những vở kịch trên sân khấu Broadway kèm theo những chùm bóng lớn vẽ nhiều nhân vật hoạt hình hoặc diễn viên truyền hình nổi tiếng. Diễu hành nhân dịp Tạ ơn cũng diễn ra ở một số thành phố khác như Plymouth, Houston, Philadelphia và Detroit.

Dù ngày mua sắm lớn thứ hai trong năm tại Mỹ là ngày Thứ Sáu đen tối sau lễ Tạ ơn, hầu hết các cửa hàng đã bắt đầu dự trữ hàng ngày sau lễ Halloween, đôi khi từ trước nữa.

Một hoạt động chính khác trong dịp lễ Tạ ơn tại Mỹ là đá bóng. Theo truyền thống, hai đội chuyên nghiệp sẽ giao đấu vào ngày Tạ ơn, song đến gần đây, các trận bóng được tổ chức vào ngày trong tuần, không phải vào chủ nhật.

• Tân Huyền - (Tổng hợp)