- Hai sự kiện được dư luận thế giới đặc biệt quan tâm trong thời gian gần đây đó là việc trao giải thưởng Nobel Hòa bình cho Tổng thổng Mỹ Barrack Obama và hội thảo về Biến đổi khí hậu COP15 đang diễn ra tại thành phố Copenhagen, thủ đô Đan Mạch.

Thoạt tưởng hai sự kiện này độc lập với nhau, nhưng liệu những thoả thuận đạt được tại hội nghị với nhân tố quan trọng là cam kết mạnh mẽ của Chính quyền Mỹ có phải là kết quả của việc Ủy ban Giải thưởng Nobel đã trao giải Nobel Hòa bình cho Obama?

Tổng thống Obama tại Hội nghị về biến đổi khí hậu tại Copenhagen. (Ảnh: Reuters)

Từ giải thưởng gây tranh cãi

Còn nhớ vào ngày 9/10/2009 khi Ủy ban Giải thưởng Nobel công bố Tổng thống Mỹ Barrack Obama đã vượt qua 205 ứng cử viên khác để chính thức giành được giải thưởng Nobel hòa bình đã có rất nhiều tranh cãi về quyết định trao giải thưởng này.  

Báo điện tử Dân trí cho hay “lựa chọn khá bất ngờ từ ủy ban gồm 5 thành viên đã “gây kinh ngạc” cho giới quan sát giải Nobel, bởi ông Obama chỉ mới nhậm chức và gửi hồ sơ chưa đầy hai tuần trước hạn đề cử giải” và “cái tên Obama mặc dù đã được đồn đoán từ trước ngày công bố nhưng nhiều người theo dõi Nobel tin rằng vẫn còn quá sớm để trao giải cho Tổng thống Obama”; 

Ngay trong lòng nước Mỹ, Ông John McCain, cựu ứng cử viên tổng thống Ðảng Cộng hòa, đối thủ trực tiếp của ông Obama cũng đã không ngần ngại khi chỉ trích việc trao giải Nobel Hòa bình cho Obama rằng “Tổng thống Obama đã làm được gì cho nước Mỹ, chắc chắn ông sẽ không nhận được giải thưởng về việc tạo thêm công ăn việc làm cho người Mỹ hay giải quyết vấn đề ngân sách quốc gia”.

Kể cả Tổng thống Obama cũng đã thừa nhận trong buổi lễ nhận giải thưởng rằng còn nhiều tranh cãi và cũng có nhiều người khác xứng đáng nhận giải thưởng hơn ông; ông nói “Sẽ là tắc trách nếu tôi không thừa nhận rằng có khá nhiều tranh cãi quanh việc các bạn đã đưa ra một quyết định rất hào phóng cho tôi. Một phần là bởi tôi mới đang bắt đầu, chứ không phải ở cuối, sự cống hiến của mình trên trường quốc tế”.

Ngược lại, hội đồng trao giải thưởng lại khẳng định việc trao giải Nobel Hòa bình cho ông Obama là xác đáng bởi "những nỗ lực phi thường của ông nhằm củng cố ngoại giao quốc tế và hợp tác giữa các dân tộc". Trong buổi phỏng vấn của đài truyền hình BBC với cựu Phó Tổng thống Mỹ, ông Al Gore, ngay sau khi Tổng thống Obama nhận giải thưởng, ông Gore cũng nhấn mạnh rằng “Barrack xứng đáng nhận được giải thưởng bởi những đóng góp quan trọng của ông cho hòa bình thế giới trong thời gian qua”.  

Vậy, liệu Ủy ban Giải thưởng Nobel Hòa bình có quá vội vàng trong trao giải cho ông Obama?  

Đến nhân tố Mỹ trong thúc đẩy thỏa thuận Copenhagen 

Từ nhiều thập kỷ nay, Mỹ vẫn luôn là quốc gia giữ vai trò chủ chốt trong việc thúc đẩy các thỏa thuận Quốc tế, trong đó cả các vấn đề về biến đổi khí hậu. Sự quay lưng của Mỹ đã khiến Nghị định thư Kyoto không thể đi đến đích dù đã có cam kết của các quốc gia khác. Vì thế, nếu không có vai trò tích cực của Mỹ trong lần này thì hội nghị Copenhagen sẽ rất khó để đạt được những thỏa thuận thật cụ thể.

Trước chuyến viếng thăm Trung Quốc vào tháng 11 năm nay Tổng thống Mỹ Barack Obama  cho biết Mỹ sẽ chỉ dừng lại ở một giải pháp tạm thời tại Copenhagen trước khi đi đến một cam kết chính thức vào năm 2010. Đặc biệt trong những ngày gần đây các quốc gia Châu Phi tuyên bố tẩy chay hội nghị COP15 đã làm triển vọng cho một cam kết chung tại Copenhagen lần này trở nên mờ mịt.

Tuy nhiên, ánh sáng cuối đường hầm đã lóe lên khi khi có các động thái từ Mỹ.

Ngày 25/11 Chính quyền Tổng thống Obama đã thông báo mức cắt giảm 17% khí thải CO2 đến năm 2020 trong mục tiêu dài hơi cắt giảm tới 83% tới 2050 mà không cần sự phê duyệt của Quốc hội Mỹ. Ngay sau đó Trung Quốc cũng đã đưa ra một cam kết mạnh mẽ về cắt giảm lượng khí thải CO2 từ 40-45% vào năm 2020 so với mức của năm 2005.

Khi mà cuộc đàm phán tại Copenhagen rơi vào thế bế tắc vì sự tẩy chay của các nước Châu Phi, một lần nữa Mỹ lại tung ra một “cái phao” bởi Ngoại trưởng Mỹ Hilarry Clinton tuyên bố nước này sẽ đứng ra quyên góp số tiền lên tới 100 tỷ đô la hàng năm cho đến năm 2020 để giúp các nước nghèo đối phó với biến đổi khí hậu. Tuyên bố này ngay lập tức nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ của các quốc gia châu Phi và các vòng đàm phán lại tiếp tục được thực hiện.

Nhưng rút cục hội nghị Copenhagen đã đi đến một thoả thuận dù nó không mang tính ràng buộc. Liệu có phải chiến thuật của Ủy ban Giải thưởng Nobel đã cứu vớt thế giới trước một thảm họa đang có thực mang tên “biến đổi khí hậu”. Liệu những tranh luận về trao giải thưởng cho ông Obama có biến mất?  

• Phạm Quang Tú - Viện Tư vấn Phát triển