Mỹ hôm 31/8 đã bác bỏ việc tái thương thuyết với chính phủ mới, thiên tả của Nhật về thỏa thuận liên quan tới căn cứ của Mỹ tại nước này. Trước đó, đảng Dân chủ mới thắng cử ở Nhật tuyên bố sẽ có cái nhìn mới về sự hiện diện của quân Mỹ tại nước này.

Lính Mỹ tại một căn cứ trên đảo Okinawa (Ảnh Reuters)

Thủ tướng vừa được bầu của Nhật là Yukio Hatoyama từng kêu gọi Mỹ di chuyển căn cứ Futenma, một nơi được coi là điểm nhức nhối vì nó nằm trong khu đô thị đông đúc ở phía nam đảo Okinawa.

Tuy nhiên, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Ian Kelly cho hay, Mỹ sẽ không tái cân nhắc một thỏa thuận đã hoàn tất vài tháng trước với đảng bảo thủ cầm quyền LDP, vốn gồm cả việc chuyển quân Mỹ ở Nhật tới Guam.

Sau các cuộc đàm phán kỹ càng, chính quyền của cựu Tổng thống Mỹ Bush nhất trí phá bỏ căn cứ Futenma và chuyển nó tới một khu vực yên tĩnh ở Okinawa.

Một số nhà hoạt động ở Okinawa, những người từng được ông Hatoyama - đảng Dân chủ hậu thuẫn, muốn Mỹ rút hoàn toàn các căn cứ khỏi Okinawa.

Trong cương lĩnh tranh cử, đảng Dân chủ tuyên bố họ sẽ đi theo hướng xem xét lại sự tái tổ chức của quân Mỹ ở Nhật và vai trò của các căn cứ Mỹ tại nước này.

Okinawa, một chuỗi hòn đảo nhỏ cận nhiệt đới nằm gần Eo Đài Loan, là nơi trú ngụ của hơn một nửa trong tổng số 47.000 quân Mỹ trên toàn nước Nhật.

Mỹ đã đồng ý chuyển 8.000 lính thủy đánh bộ khỏi Okinawa, cùng với 9.000 người phụ thuộc tới Guam vào năm 2014. Trong kế hoạch di chuyển này, Nhật sẽ gánh vác khoản chi phí là 2,8 tỷ USD. 

Bruce Klingner, chuyên gia châu Á của Quỹ Heritage, một tổ chức cố vấn theo đường lối bảo thủ ở Washington nói, Mỹ nên "trông chờ và chấp nhận sự thay đổi thái độ ở một mức độ nào đó từ chính phủ mới của Nhật. Cách áp chế quá mức của Mỹ có thể chọc tức hoặc thậm chí là làm cho một đối tác quan trọng của nước này xa lánh họ".

Tuy nhiên, ông Klingner nhấn mạnh, đảng Dân chủ của ông Hatoyama sẽ bị chia rẽ sâu sắc. Đảng Dân chủ thành lập cách đây cả thập niên, với thành viên là những người theo chủ nghĩa xã hội và một số cựu thành viên của đảng Dân chủ Tự do (LDP).

• Hoài Linh (Theo AFP)