Tháng Giêng năm 2008, một số nhóm hoạt động vì cộng đồng ở Yemen đã gửi thư cho văn phòng của Ngân hàng Thế giới (WB) để xin một phiên bản của thỏa thuận cho vay bằng tiếng Ả rập.
Chủ tịch Ngân hàng Thế giới (WB) Robert Zoellick. Ảnh Getty Images.
Theo các nhóm này thì đó là một yêu cầu chính đáng, bởi họ muốn có thể đọc hiểu dễ dàng hơn, xem kỹ hơn liệu gói cho vay mới đó có gì khác hơn so với những gói cho vay trước đó hay không. Theo họ, khi mà các khoản vay đều có những điểm giống nhau cơ bản thì để hiểu rõ những khác nhau tiểu tiết, họ cần đọc bằng tiếng của mình.
Và nhóm này đã sững sờ khi nhận được phúc đáp của WB: “Giống như mọi dự án khác, các điều khoản cho vay lần này chỉ có một phiên bản duy nhất bằng tiếng Anh vì đó là ngôn ngữ chính thức trong giao tiếp giữa WB với chính phủ Yemen”.
Vị trưởng đại diện của WB tại Yemen cũng không quên cảm ơn các nhóm trên đã quan tâm, đồng thời khuyên họ nên tự dịch hoặc thuê dịch.
Tự dịch hoặc thuê dịch không phải là điều dễ dàng ở một đất nước mà tỷ lệ biết chữ chỉ là 57% và rất hiếm người nói tiếng Anh. Và tiền thuê dịch một tài liệu tiếng Anh dạng một bản hợp đồng ở đây nằm vào khoảng từ 1.800 – 2.000 USD. Trong khi đó GDP bình quân đầu người của Yemen là 930 USD/người/năm.
Vậy nên 10 ngày sau đó, 25 tổ chức địa phương đã gửi thư yêu cầu WB phải xem lại chính sách dịch của họ. Đến nay những lá thư yêu cầu này vẫn chưa nhận được kết quả như ý.
Theo các nhóm này, việc không chú trọng tới dịch thuật hoàn toàn không phải là vấn đề nhỏ chỉ đơn thuần trong phạm vi chuyên môn.
Theo họ, nó thể hiện quan điểm của WB rằng họ chỉ chú trọng tới những tầng lớp cao trong xã hội hơn là những người nghèo và học vấn thấp. Họ cũng cho rằng đó là nguyên nhân chính khiến các dự án của WB đến nay vẫn thường mang lại hiệu quả thấp.
Và với lập luận đó, họ cho rằng các mục tiêu mang tính xã hội của WB là ít hiệu quả, bởi qua việc không chú trọng việc dịch sang tiếng bản ngữ, WB thể hiện sự thiếu quan tâm tới đối tượng rộng lớn nhất trong mỗi xã hội ở đất nước này - những người nghèo và học vấn thấp.
Quan điểm trên của các nhóm hoạt động vì cộng đồng ở Yemen cũng được nhiều nước khác chia sẻ. Họ cho rằng WB đã dựng rào cản không đáng có đối với việc tiếp cận nguồn vốn vay cũng như với các nguồn thông tin chính thức từ WB.
Nhiều tổ chức thậm chí chỉ trích WB về việc cố tình giữ kín nhiều thông tin đáng ra phải công khai cho công chúng tại các nước vay tiền được biết. Điều này khiến các đối tượng liên quan khó theo dõi và kiểm soát quá trình thực hiện thỏa thuận cho vay giữa WB với đất nước họ.
Từ đó, các chỉ trích tăng dần lên và đã có chỉ trích cho rằng WB ngày càng thiếu minh bạch trong hoạt động.
Ngày càng nhiều người hy vọng WB hiểu rõ điều này trên con đường thực hiện sứ mệnh hỗ trợ các quốc gia khó khăn và giúp đỡ những con người nghèo khổ nhất trong xã hội – sứ mệnh rất quan trọng của định chế tài chính này.
Nếu không thì WB sẽ phải đối diện với những nghi ngờ rằng, tổ chức này đang hoạt động với những phương thức hao hao như kiểu thực dân hơn là vì tiến bộ xã hội.
- Nhật Vy (Theo Foreign Policy)
