Thông thường, khi đánh giá một nhà lãnh đạo, người ta thường dựa vào những việc đã làm được và những việc chưa làm được, đo sự yêu mến của dân chúng.... Nhưng với đương kim Tổng thống Nga Dmitry Medvedev, ngoài tất cả những điều trên, ông còn bị đè nặng bởi một tiêu chuẩn khác: vượt qua được cái bóng khổng lồ của người tiền nhiệm Putin? Đây có lẽ mới là thách thức lớn nhất của Medvedev sau 365 ngày ở điện Kremlin.

Ảnh: Itar Tass

Hầu hết báo chí phương Tây và Nga đều nhận định 1 năm cầm quyền của Tổng thống Dmitry Medvedev trong một phép so sánh với phong cách Putin. Cũng bởi ông là người đã được Putin chọn làm người kế thừa mình và Putin lại trở thành thủ tướng của ông nên các nhà bình luận cho rằng Putin sẽ có ảnh hưởng lớn trong mọi quyết định của ông. Thậm chí, rất nhiều báo đã cho rằng ông Medvedev chỉ nắm quyền tượng trưng, còn người đứng "giật dây" đằng sau mọi vấn đề vẫn là đương kim Thủ tướng Putin. Điều này là không công bằng với một nhà lãnh đạo đã qua bầu chọn và đang chèo lái một đất nước rộng lớn và khá phức tạp như nước Nga.

Không dễ gì để Medvedev có thể làm được những gì mình muốn trong một năm qua. Nước Nga đang trải qua một thời kỳ khó khăn nghiêm trọng về kinh tế: tỷ lệ thất nghiệp lên đến 10%, tỷ lệ lạm phát là 15%, thị trường chứng khoán Nga gần như sụp đổ, đồng ruple mất giá thảm hại và giá dầu lửa, nguồn thu chính của Nga, thì giảm tới 300%. Khó có thể nói tình trạng tồi tệ này là do ông Medvedev bởi cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu đang lan rộng và ngày một xấu đi, và sự may mắn song hành cùng tổng thống Putin như là giá dầu tăng cao kỷ lục đã kết thúc ngay khi ông Medvedev lên nắm quyền. Không những thế, trong thời gian ông Medvedev ở điện Kremlin, nước Nga còn đương đầu với 2 cuộc chiến, đó là cuộc chiến súng đạn với Gruzia ở Nam Ossetia và cuộc chiến khí đốt với Ukraine. 

Tất cả những khó khăn này đã khiến ông Medvedev không thể thực thi được kế hoạch cải tổ nước Nga mà nhờ nó ông đã thắng cử. Song xét trên nhiều khía cạnh, ông đã thay đổi được khá nhiều hình ảnh của nước Nga trong thế kỷ mới. Đó chính là một nước Nga cởi mở hơn và tự do hơn. 

Ông đã khôn khéo dành nhiều cuộc trả lời phỏng vấn cho tờ báo Novaya Gazeta, một tờ báo được coi trọng nhưng lại chuyên chỉ trích chính phủ. Ông còn mời tới Kremlin chủ tịch của Uỷ ban Mẹ của những người lính, một nhà hoạt động vì nhân quyền, chúc mừng bà nhân ngày sinh nhật và gọi những vị khách này là những đồng nghiệp "đáng kính trọng". Dưới thời ông, cựu luật sư của công ty dầu lửa Yukos của Khodorkovsky đã được thả ra khỏi tù trong khi điện Kremlin trước đó đã từ chối giảm án cho bà này dù bà đang mang bầu.

Ảnh: nation.co.ke

Vị tổng thống thực dụng này cũng đã hướng sự chú ý vào cải cách tư pháp và bộ máy hành chính vốn cồng kềnh và kém hiệu quả ở Nga. Đặc biệt, ông đã cố gắng giải quyết một trong những vấn đề đau đầu nhất tại đất nước này là nạn tham nhũng. Một trong những bước tiến đầu tiên chính là những quan chức cấp cao (trong đó có cả tổng thống) phải công khai tài sản và thu nhập của bản thân, của vợ/chồng và con cái họ. 

Trên sân khấu chính trị quốc tế, nhiều kế hoạch ông đưa ra như kế hoạch an ninh mới cho châu Âu và kế hoạch cải tổ hệ thống tài chính quốc tế đã bị coi là "mơ mộng" nhưng cái mà ông đã làm được lớn nhất sau chiến thắng ở cuộc chiến tại Nam Ossetia chính là xác lập lại một vị trí mới cho nước Nga trong thời kỳ mới. Sau khi Liên Xô sụp đổ, trong suốt một thời kỳ dài chìm ngập trong khó khăn kinh tế, nước Nga đã phải lặng lẽ chứng kiến phương Tây tìm cách lấn lướt ở Đông Âu, can thiệp vào sự bất ổn ở khu vực láng giềng thân cận của Nga và làm hao mòn vị trí đối trọng mà Liên Xô từng có trong một thế giới có xu hướng đơn cực hóa. 

Trận chiến Nam Ossetia đã cho thấy sự trở lại mạnh mẽ của một nước Nga có sức mạnh về quân sự và khẳng định rằng Nga đang dần lấy lại vị thế của mình và không còn dễ bị bắt nạt như trước. Bằng chứng là Nga sẵn sàng cắt nguồn cung cấp khí đốt cho Ukraine đúng dịp năm mới và hào phóng cấp cho Kyrgyzstan 2 tỷ USD sau khi nước này hứa đóng cửa một căn cứ quân sự của Mỹ trên lãnh thổ của mình. 

Mọi nhận xét về sự ảnh hưởng của Putin với Medvedev chỉ là ước đoán bởi không ai chui được vào điện Kremlin để nắm rõ nội tình nhưng những việc mà nước Nga làm được dưới thời Medvedev là có thật. Trong khi đó, tỷ lệ hài lòng của dân chúng Nga đối với việc làm của Medvedev là khá cao, 67%, theo một cuộc thăm dò của trung tâm Levada. Dù còn rất nhiều việc chưa làm được và còn phải làm nhưng ông Medvedev hoàn toàn tự tin để tiếp tục nhiệm kỳ tổng thống của mình mà không sợ bị lẫn vào bóng của bất cứ một ai khác.

• Hạnh Khuê