Ông Benjamin Netanyahu theo đường lối cứng rắn của Israel hôm 19/2 đã giành được sự ủng hộ của chính trị gia chống Ảrập Lieberman, gần như đảm bảo rằng ông sẽ một lần nữa trở thành Thủ tướng.
Cựu Thủ tướng Netanyahu (AP)
Câu hỏi lớn là liệu ông Netanyahu có thể xây dựng được một liên minh vững chắc và tránh được xung đột với chính quyền của Tổng thống Mỹ Obama cũng như các nước khác trên thế giới hay không.
Triển vọng về một liên minh như vậy có vẻ không tốt do đối thủ hàng đầu của ông là Ngoại trưởng Tzipi Livni, người theo đường lối trung dung, ám chỉ rằng bà sẽ gia nhập lực lượng với phe đối lập. Trong trường hợp đó, ông Netanyahu có lẽ sẽ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc thành lập một liên minh với các đảng tôn giáo và dân tộc chủ nghĩa. Những đảng này phản đối mọi thỏa thuận hòa bình với người Palestine và các láng giềng Ảrập khác của Israel.
"Hôm nay, người ta đã đặt nền móng cho một chính phủ cánh hữu quá khích, dưới sự lãnh đạo của ông Netanyahu. Đó không phải là cách của chúng ta và chẳng có gì cho chúng ta trong một chính phủ như vậy... Chúng ta phải là hy vọng và trở thành phe đối lập", bà Livni phát biểu trước 80.000 thành viên của đảng Kadima do bà làm Chủ tịch.
Nếu bà Livni không tham gia chính phủ của ông Netanyahu, việc này chắc chắn sẽ ảnh hưởng tới uy tín của ông với Mỹ và châu Âu. Hơn nữa, chiếc ghế Thủ tướng của ông sẽ không vững trong một liên minh hẹp của những người cánh hữu. Các đồng minh theo đường lối cứng rắn này đe dọa lật đổ chính phủ của ông nếu có bất kỳ nhượng bộ nào về hòa bình.
Bà Livni muốn đàm phán hòa bình với Palestine - một lập trường được chính quyền Obama ủng hộ. Trong khi đó, đồng minh Lieberman của ông Netanyahu đã khiến người Israel gốc Ảrập tức giận khi kêu gọi 1 triệu người Ảrập ở Israel thề trung thành với nhà nước Do Thái nếu không sẽ mất quyền công dân.
Tổng thống Shimon Peres dự định gặp riêng ông Netanyahu và bà Livni vào hôm nay và chắc chắc sẽ lựa chọn một trong hai chính trị gia này làm Thủ tướng. Nếu ông chọn Netanyahu, và dường như chắc là vậy, ông Netanyahu sẽ có 6 tuần để thành lập liên minh.
Đài phát thanh quân đội Israel đưa tin hôm 19/2 rằng nếu được ông Peres chọn, ông Netanyahu ngay lập tức sẽ mời bà Livni và lãnh đạo Công đảng Ehut Barak gia nhập chính phủ liên minh do đảng Likud của ông đứng đầu. Một lý do là chính phủ cánh hữu có thể không ổn định do chương trình nghị sự thế tục của ông Lieberman mâu thuẫn với các đảng tôn giáo.
Cựu Thủ tướng Barak đã nói rằng ông sẽ đưa Công đảng về phe đối lập. Bà Livni cũng đã tuyên bố sẽ không gia nhập liên minh với Netanyahu trừ khi bà có thể trở thành một đối tác ngang bằng, có lẽ là thông qua thỏa thuận "luân phiên" cầm quyền. Theo thỏa thuận đó, bà và ông Netanyahu mỗi người sẽ làm Thủ tướng hai năm.
Đảng Yisrael Beiteinu (Israel là ngôi nhà của chúng ta) của ông Lieberman về thứ ba trong cuộc tổng tuyển cử 10/2 vừa qua, sau Kadima và đảng Likud của Netanyahu. Lập trường của ông với người Ảrập đã khiến ông bị cáo buộc phân biệt chủng tộc và nhiều người coi ông là cực hữu. Tuy nhiên, ông phản đối tôn giáo kiểm soát các khía cạnh của đời sống - một trong những lập trường giúp ông có cùng tiếng nói với những người ôn hòa.
Khi tuyên bố ủng hộ Netanyahu, ông Liberman nói rằng ông muốn một chính phủ thống nhất dân tộc trong đó có bà Livni, hơn là một liên minh hẹp của những người cánh hữu. "Chúng ta cần một chính phủ rộng với ba đảng lớn là Likud, Kadima và Yisrael Beiteinu. Ông Netanyahu sẽ đứng đầu chính phủ song đó sẽ là một chính phủ của Netanyahu và Livni".
Cả ông Netanyahu và Lieberman đã loại trừ khả năng về chức Thủ tướng luân phiên.
Với một chính phủ cánh hữu, ông Netanyahu dễ dàng bị lật đổ đặc biệt là nếu ông chấp nhận bất kỳ chính sách hòa giải nào với Palestine. "Nếu Netanyahu muốn hòa bình và đoàn kết trong liên minh của ông, điều đó sẽ có nghĩa là đối mặt với sự cô lập của thế giới. Nếu ông ấy muốn tranh sự cô lập và lên án của quốc tế, ông ấy sẽ đối mặt với những rạn nứt và bất đồng trong liên minh", nhà khoa học chính trị Menachem Hofnung nhận định.
Tại Washington, cựu Đại sứ Mỹ Martin Indyk nói rằng ông Netanyahu sẽ theo đuổi "hòa bình về kinh tế" với Palestine, xóa bỏ các rào cản đối với dòng người và hàng hóa song muốn tránh những nhượng bộ về lãnh thổ ở bờ Tây. Ông sẽ tìm cách làm chệch áp lực từ Obama bằng cách cố kiến tạo hòa bình với Syria, đề xuất từ bỏ việc chiếm đóng cao nguyên Golan miễn là an ninh ở mặt đó của Israel được đảm bảo.
Tuy nhiên, lãnh đạo Likud này nói rằng sẽ cho phép mở rộng các khu định cư Do Thái hiện nay ở bờ Tây. Phát biểu tại một hội nghị an ninh gần đây, ông tuyên bố mọi lãnh thổ mà Israel đã trao cho Palestine theo thỏa thuận hòa bình sẽ bị những kẻ cực đoạn chiếm đoạt. Theo ông, nên dồn sức vào việc xây dựng nền kinh tế Palestine chứ không phải thành lập một nhà nước độc lập - quan điểm mâu thuẫn với Palestine và Obama.
Kadima đã giành được 28 ghế tại Quốc hội trong khi Likud giành được 27 ghế. Tuy nhiên, Likud có vị thế tốt hơn trong việc thành lập một liên minh do được sự ủng hộ của Lieberman.
-
Minh Sơn (theo AP, IHT)
