Hillary Mann Leverett, cựu quan chức Hội đồng An ninh quốc gia Iran, nhận định Mỹ và Iran hoàn toàn có thể đối thoại trực tiếp với nhau, nhưng để làm được điều đó, trước tiên Washington phải xóa bỏ cái nhìn không tốt về nước Cộng hòa Hồi giáo này. 

Tổng thống Obama khẳng định luôn muốn tìm cơ hội đối thoại trực tiếp với Iran. (Ảnh: Corbis)

Những lời lẽ mong muốn cải thiện quan hệ giữa Mỹ và thế giới Hồi giáo trong phát biểu nhậm chức của Barack Obama đã mang đến hy vọng về một giai đoạn phát triển mới trong quan hệ ngoại giao giữa Mỹ và Iran.

Tuy nhiên, để làm được điều đó, trước tiên Obama phải quyết tâm thay đổi quan điểm của Mỹ đối với Iran. Bởi lẽ những đánh giá đó đã góp phần tạo ra khoảng cách giữa hai nước trong hơn 60 năm qua.

Hillary Mann Leverett cho rằng, Iran luôn xác định các chính sách ngoại giao phù hợp lợi ích của quốc gia, không lệ thuộc vào các nước khác. Iran muốn là một quốc gia độc lập, không để bất cứ ai can thiệp vào công việc nội bộ... Đó hoàn toàn là những đòi hỏi chính đáng và hợp pháp. 

Theo cựu quan chức này, việc Mỹ và phương Tây không thích những sách lược của Iran, không có nghĩa là Tehran đã sai lầm. Thực tế, nhiều chính khách nước ngoài sau khi tiếp xúc đã thừa nhận, các nhà ngoại giao Iran có khả năng đàm phán hiệu quả, biết nhượng bộ đúng lúc.

Hillary Mann Leverett nêu rõ, nếu Mỹ muốn cải thiện quan hệ với Iran, thì trước tiên phải công nhận Iran là một quốc gia có chủ quyền với những chính sách, chiến lược riêng. Tuy nhiên, thực hiện điều này không dễ, khi mà nhiều người Mỹ vẫn tin là Iran đang sản xuất vũ khí hạt nhân và trong tương lai Tehran sẽ dùng loại vũ khí này để “xóa Israel khỏi bản đồ”. 

Iran đã bị tấn công bằng vũ khí hóa học trong suốt cuộc chiến với Iraq những năm 1980 nhưng không hề được quốc tế bảo vệ, Hillary Mann Leverett cho hay. Người Iran đã rút ra hai bài học từ kinh nghiệm thực tế này: Không thể phụ thuộc vào cộng đồng quốc tế để bảo vệ chủ quyền và phải có nhiều chiến thuật, vũ khí phòng thủ mạnh hơn. 

Từ lâu Mỹ luôn cho rằng, Iran có quan hệ với một loạt các nhóm khủng bố như Hezbollah, Hamas và thậm chí là al-Qaeda. Các quan chức Mỹ và phương Tây đã cố đưa ra hàng loạt chứng cứ để bảo vệ quan điểm này. Nhưng thực tế, Tehran đã bắt giữ hàng trăm gián điệp của al-Qaeda.

Theo Hillary Mann Leverett, chính quyền Obama sẽ phải vạch ra chiến lược rõ ràng để sửa đổi và bù đắp những thiệt hại mà người tiền nhiệm Bush đã gây ra. Iran sẽ chỉ xem xét lại những mối quan hệ hay chính sách, nếu nhận được sự khích lệ một cách tích cực và đúng đắn, nhưng liệu Washington có sẵn sàng đáp ứng điều đó hay không?

• Nhật Anh (Theo Newsweek)