Chiến dịch quân sự của Israel tại Gaza đã gây ra một cuộc khủng hoảng nhân đạo nghiêm trọng và phá hủy nặng nề cơ sở hạ tầng. Với thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza, người Palestine và cộng đồng quốc tế đang tập trung vào hoạt động tái thiết vùng lãnh thổ này song nhiệm vụ không hề dễ dàng.

Cảnh đổ nát ở Gaza (AP)

Chia rẽ trong khối Ảrập

Tại một hội nghị thượng đỉnh kinh tế của các nước Ảrập gần đây, các lãnh đạo đã đồng tâm kêu gọi tiếp tục ủng hộ về tài chính và kỹ thuật để tái thiết Gaza. Thế nhưng tuyên bố cuối cùng lại không đề cập tới một quỹ của khối này trị giá 1 tỷ USD dành cho tiến trình tái thiết. Việc này đã khiến Ảrập Xê-út thất vọng, quốc gia duy nhất đóng góp 1 tỷ USD cho quỹ.

Các nước Ảrập bị chia rẽ sâu sắc về cách giải quyết cuộc khủng hoảng Gaza. Một số nước kêu gọi có những hành động cứng rắn trong khi các nước khác lại muốn cách tiếp cận mềm mỏng hơn. Với một thế giới Ảrập không có cùng tiếng nói, sẽ có ít hành động cụ thể để trợ giúp việc tái thiết Gaza.

Trong một phiên họp kín bên lề hội nghị thượng đỉnh trên, Ngoại trưởng Hoshyar Zebari của Iraq đã than vãn rằng các ngoại trưởng Ảrập đáng tiếc là không thể có một tiếng nói chung do "lập trường không thỏa hiệp của một số nước".

Các nhà phân tích cho rằng ngay cả khi cộng đồng quốc tế sẵn sàng giúp đỡ, vấn đề tế nhị là ai sẽ là người nhận sự viện trợ này?

Mâu thuẫn sâu sắc trong nội bộ Palestine

Về nguyên tắc, chính quyền Palestine do phong trào Fatah của Tổng thống Abbas chi phối, là chính phủ được thế giới công nhận ở Palestine và nên là bên nhận viện trợ. Tuy nhiên, có những lo ngại sâu sắc rằng chính phủ của ông Abbas, chỉ kiểm soát bờ Tây và có mâu thuẫn sâu sắc với Hamas - nhóm Hồi giáo kiểm soát Gaza, hầu như không thể đảm bảo được viện trợ sẽ được chi ngay lập tức cho việc tái thiết Gaza.

Chính quyền Palestine cũng bị chỉ trích vì phản ứng yếu đuối trước chiến dịch tấn công quân sự của Israel, khiến người Palestine và thế giới Ảrập thất vọng. 

Trong khi đó, Hamas đã thể hiện quyết tâm mạnh mẽ chi phối tiến trình tái thiết Gaza.

Fatahy Hamad, một nghị sĩ Hamas, đã kêu gọi các tổ chức phi chính phủ không giao viện trợ nhân đạo cho Chính quyền Palestine. "Có hai giọng nói đối địch ở Palestine và tôi nghĩ chỉ khi Fatah chọn con đường thánh chiến và phản kháng, chúng tôi mới có thể hòa giải", Hamad nói.

Hamas cũng đề nghị giao tổng cộng 36,5 triệu USD tiền cứu trợ cho các nạn nhân của chiến dịch quân sự Israel - một động thái nhằm giành sự ủng hộ của dân chúng Gaza. Tuy nhiên, dường như cộng đồng quốc tế chắc sẽ không thể hợp tác với Hamas - nhóm bị Mỹ cũng như Israel coi là khủng bố.
  
Lo ngại của Israel

Việc xử lý viện trợ quốc tế và tái thiết Gaza cũng đang đặt ra một thách thức lớn với Israel. Nhà nước Do Thái đang tìm mọi cách ngăn chặn luồn tiền viện trợ đổ vào Gaza và thắt chặt phong tỏa vùng lãnh thổ này để ngăn chặn mọi khả năng Hamas tham gia vào tiến trình tái thiết.

Trong cuộc gặp với Tổng thư ký LHQ Ban Ki-moon ở Gaza hồi đầu tuần, Thủ tướng Olmert của Israel nói rằng nên gạt Hamas ra rìa trong tiến trình tái thiết. Các nỗ lực tái thiết phải do LHQ điều phối cùng với các tổ chức quốc tế, với sự hợp tác của Ai Cập, Chính quyền Palestine và các quốc gia thực dụng.
  
Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng Israel cũng không tin tưởng hoàn toàn vào chính phủ của ông Abbas. Chính phủ Israel đã từ chối yêu cầu của ông Abbas về việc chuyển tiền cho các nhân viên của Chính quyền Palestine tại Gaza ngay khi ngừng bắn, lo ngại rằng viện trợ tái thiết có thể rơi vào tay Hamas.
  
Israel cũng lo ngại về những vật liệu xây dựng như xi măng và sắt thép vì chúng có thể được Hamas sử dụng cho mục đích quân sự. Trong khi đó, nhiều người lo ngại về sự mong manh của thỏa thuận ngừng bắn tạm thời giữa Hamas và Israel, không biết thỏa thuận này có thể kéo dài bao lâu khi mà Gaza đang rất cần tiền để tái thiết.

• Minh Sơn (theo THX)