Ngày 30/7, quốc gia đang ngập trong khó khăn lạm phát ở châu Phi, Zimbabwe, đã có quyết định đổi tiền đầy kinh ngạc: Cứ mỗi tờ 10 tỷ đôla từ nay trở thành tờ 1 đôla.

Tờ 10 triệu đôla của Zimbabwe (Ảnh: Corbis)

Việc bỏ bớt 10 số 0 trên tờ 10 tỷ như trên đã được Ngân hàng TW Zimbabwe thông báo chính thức ngày 30/7 và sẽ có hiệu lực ngay từ thứ 6 tuần này, ngày 1/8.

Tổng thống Robert Mugabe cho hay sẽ ra lệnh giới nghiêm nếu xảy ra bạo loạn vì việc đổi tiền này.   

Việc đổi tiền lần này diễn ra chỉ ít ngày sau khi Zimbabwe phát hành tờ tiền mệnh giá 100 tỉ đôla.

Hôm 19/7, Ngân hàng TW nước này thông báo phát hành tờ tiền giấy mệnh giá 100 tỉ đôla để đối phó với tình trạng khan hiếm tiền mặt và lạm phát không thể kiểm soát nổi.

Đồng tiền mới của Zimbabwe vừa được đưa vào lưu thông ngày 21/7.

Từ đầu năm tới nay, Zimbabwe đã phải liên tiếp phát hành đồng tiền mới, với mệnh giá ngày một cao. Tháng 1, tờ 10 triệu đôla được phát hành, sau đó là tờ 50 triệu đôla vào tháng 4.

Chỉ 1 tháng sau, tờ tiền mệnh giá 100 triệu và 250 triệu đôla được đưa vào lưu hành. Và những đồng tiền này nhanh chóng bị... mất giá, và bị thay thế bằng các tờ mệnh giá 5 tỉ, 25 tỉ, 50 tỉ đôla. 

Lạm phát vài triệu %

Zimbabwe đang lún sâu vào lạm phát phi mã, tăng từ 165.000% hồi tháng 2 lên 2,2 triệu % vào tháng 6. Nhưng các nhà phân tích cho rằng, con số này được đánh giá thấp hơn nhiều lần so với thực tế (khoảng 10 triệu - 15 triệu %).   

Con số nói trên vừa được Ngân hàng TW của quốc gia châu Phi này công bố cách đây không lâu. Cũng theo Ngân hàng này, chỉ riêng trong vòng 1 năm trở lại đây, giá cả nhiều mặt hàng cơ bản được bán trên thị trường chợ đen của Zimbabwe đã tăng giá tới 70 triệu %.

Một cái kem có giá... 200.000 đôla Zimbabwe (Ảnh: Corbis)

Cụ thể, giá xà phòng giặt trên thị trường chợ đen đã tăng 70 triệu %, giá dầu ăn tăng 60 triệu % và giá đường tăng 36 triệu %. Những con số này đều cao hơn rất nhiều so với tỷ lệ lạm phát chính thức 2,2 triệu % theo tính toán của Văn phòng Thống kê TW đối với các loại hàng hóa cơ bản được điều tiết giá cả và mức độ tăng giá được phê chuẩn bởi Ủy ban Giá cả và Thu nhập Quốc gia.  

Báo cáo trên cho hay, theo giá cố định của Chính phủ, một túi đường nặng 4 pound (2 kg) có giá là 20 tỷ đôla Zimbabwe (tương đương 1USD theo tỷ giá chính thức). Cũng túi đường đó, trên thị trường tự do, lại có giá là 90 tỷ đôla Zimbabwe, vì 1USD trên thị trường chợ đen ở Zimbabwe có giá bằng 4,5USD trên thị trường ngân hàng.

Tỷ lệ lạm phát chính thức tại Zimbabwe cao hơn bất kỳ nước nào hiện nay.  

Tình trạng thiếu hụt mỗi lúc thêm trầm trọng các loại hàng hóa cơ bản, cùng với tình trạng bất ổn về kinh tế và chính trị xung quanh cuộc bầu cử toàn quốc diễn ra ngày 29/3 và cuộc tuyển cử Tổng thống lần hai gây tranh cãi hôm 26/7 vừa qua đã khiến lạm phát tại Zimbabwe tăng vọt trong những tháng gần đây.   

Ngân hàng TW Zimbabwe cho rằng, tình trạng lạm phát trên thị trường chợ đen cao như vậy là do sự thiếu hụt ngoại tệ mạnh để đưa tỷ giá trên thị trường chợ đen xuống mức ít nhất là 90 tỷ đôla Zimbabwe đổi được 1USD. Trong khi đó, tỷ giá hối đoái chính thức hiện ở mức 20 tỷ đôla Zimbabwe đổi được 1USD.   

Tổng thống đương nhiệm

Robert Gabriel Mugabe, KCB (sinh ngày 21/2/1924) hiện là Tổng thống Zimbabwe. Ông đã giữ chức người đứng đầu Chính phủ kể từ năm 1980, và giữ chức Thủ tướng từ 1980-1987 và chức Chủ tịch hành pháp thứ nhất từ 1987. 

Tổng thống Zimbabwe, Robert Mugabe (Ảnh: Corbis)

Ông trở nên nổi tiếng trong thập niên 1960 khi làm lãnh đạo của Liên minh Quốc gia châu Phi Zimbabwe (ZANU) trong cuộc chiến tranh du kích chống lại cộng đồng thiểu số da trắng cầm quyền ở Rhodesia (1964–1979).

Nổi tiếng từ cuộc chiến, ông được người dân châu Phi xem là anh hùng đấu tranh cho độc lập cũng như là một lãnh đạo có học vấn cao.

Sau một cuộc can thiệp tốn kém vào cuộc chiến tranh Congo lần thứ 2 và việc tước đoạt hàng loạt đất đai canh tác thuộc sở hữu người da trắng, dư luận phương Tây đã chuyển sang phản đối Mugabe một cách quyết liệt và nhiều chính sách phong tỏa kinh tế, giảm viện trợ đã bị các nước phương Tây áp đặt lên quốc gia này.

Nền kinh tế Zimbabwe đã tuột dốc nhanh chóng, dẫn đến thiếu hụt lương thực và xăng dầu, lạm phát phi mã, di cư hàng loạt. Trong thời gian gần đây, các chính sách của ông bị lên án ở cả phương Tây và trong nước.

Kinh tế là mối quan tâm chủ yếu trong vòng bầu cử Tổng thống lần đầu ở Zimbabwe ngày 29/3, khi lãnh đạo phe đối lập Morgan Tsvangirai đánh bại nhà lãnh đạo lâu năm Robert Mugabe và hai ứng cử viên khác, nhưng lại không giành được tối thiểu 50% số phiếu cần thiết để tránh một vòng bầu cử thứ hai.

Sau đó, ông Tsvangirai rút khỏi vòng bầu cử tiếp theo này vì đã xảy ra một chiến dịch bạo lực nhằm vào những người ủng hộ ông.

Ông Mugabe đi tiếp vào cuộc bầu cử tổ chức ngày 27/6. Lần tuyển cử này bị rất nhiều người cho là giả mạo. Tên của ông Tsvangirai vẫn được ghi trên thùng phiếu, nhưng ông Mugabe được tuyên bố là giành chiến thắng áp đảo.

• Nhật Vy (Tổng hợp)