Mỹ cực lực lên án kế hoạch mở rộng chương trình hạt nhân của Iran mà phương Tây lo ngại nhằm chế tạo vũ khí nguyên tử. "Tuyên bố hôm 8/4 phản ánh việc giới cầm quyền Iran tiếp tục vi phạm các lệnh cấm quốc tế và từ chối giải quyết những lo ngại của thế giới", Gregory Schulte, đại diện Mỹ tại Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) có trụ sở tại Vienna, cho biết.

Vị trí các cơ sở hạt nhân của Iran (Ảnh AFP)

Ngoại trưởng Pháp Bernard Kouchner nhận định nỗ lực mới của Iran là "nguy hiểm". Ông Kouchner kêu gọi các cường quốc siết chặt những biện pháp trừng phạt của Liên hợp quốc đối với Iran nếu nước này tiếp tục phớt lờ yêu cầu ngưng làm giàu uranium của cộng đồng quốc tế.

Tuy nhiên, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov phát biểu trên đài phát thanh Ekho Moskvy rằng Iran cần nhận được "các đề xuất tích cực mới" để đổi lấy việc chấm dứt hoạt động hạt nhân gây nhiều tranh cãi. Ông Lavrov không nói rõ các đề xuất này có thể bao gồm những gì.

Kể từ năm 2006, Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc đã áp dụng 3 đợt cấm vận đối với Iran do Tehran nhất quyết khước từ yêu cầu ngưng làm giàu uranium. Tháng trước, Mỹ, Anh, Nga, Pháp, Đức và Trung Quốc đã ra tuyên bố chung khẳng định họ sẵn sàng mở rộng hơn nữa gói sáng kiến trao đổi dành cho Iran nếu Tehran chấp nhận chấm dứt hoạt động hạt nhân có thể tạo ra nguyên liệu để chế tạo vũ khí nguyên tử.

Trong chuyến thăm tổ hợp hạt nhân Natanz ở miền Trung Iran, Tổng thống Ahmadinejad khẳng định nhà chức trách nước này đã bắt đầu lắp đặt thêm 6.000 máy li tâm IR-2 mới tại cơ sở này. Các chuyên gia phương Tây xác nhận Iran hiện có 3.000 máy li tâm cũ thuộc thế hệ P-1 đang hoạt động ở Natanz nhưng tỏ ra nghi ngờ về tuyên bố mới của người đứng đầu chính phủ Tehran với lí do Iran thường hay nói quá tiềm lực thực sự của họ.

David Albright, một cựu thanh sát viên vũ khí quốc tế và là Chủ tịch Viện Khoa học và an ninh quốc tế - một tổ chức độc lập có trụ sở ở Washington và chuyên giám sát các hoạt động phát triển hạt nhân, nhận định 3.000 máy li tâm cũ ở Natanz hiện hoạt động không tốt. Việc lắp đặt thêm các máy thế hệ mới có thể nhằm phục vụ mưu đồ chính trị nhiều hơn là sự tiến bộ kĩ thuật.

Tuy nhiên, ông Albright nhấn mạnh thêm rằng nếu Iran có thể thực hiện được nhiệm vụ khó khăn là cho vận hành cả 9.000 máy li tâm một cách suôn sẻ, không bị ngắt quãng định kỳ thì về mặt lý thuyết nước này sẽ mở rộng được khả năng sản xuất ra lượng nhiên liệu hạt nhân đủ để chế tạo từ một đến ba quả bom nguyên tử hoặc từng ấy vũ khí nguyên tử mỗi năm.

Một nhà ngoại giao phương Tây mới đây tiết lộ 5 thành viên thường trực HĐBA và Đức dự kiến sẽ nhóm họp tại Thượng Hải vào ngày 16/4 tới để thảo luận về việc có nên mở rộng các đề xuất trao đổi từ năm 2006 nhằm thuyết phục Tehran ngưng làm giàu uranium hay không. 

Hôm 8/4, Trung Quốc cũng cho biết sẽ tổ chức một cuộc gặp của các quan chức tới từ 5 thành viên của Hội đồng Bảo an LHQ, cùng với Đức và EU, để thảo luận cách thức tái khởi động các cuộc đàm phán với Iran về chương trình hạt nhân của nước này.

• Thanh Bình (Tổng hợp)