Chiến dịch vận động tranh cử tổng thống Mỹ đang nóng lên. Mặc dù tổng tuyển cử mãi đến tháng 11/2008 mới bắt đầu nhưng vào ngày mai (3/1), các cử tri Iowa thuộc cả hai đảng chính trị lớn nhất nước Mỹ sẽ là những người đầu tiên đi bỏ phiếu quyết định ứng cử viên nào sẽ đại diện các đảng Dân chủ và Cộng hòa tham gia cuộc đua cuối cùng vào Nhà Trắng.

Ứng cử viên nào sẽ giành chiến thắng ở Iowa? (Ảnh Spiegel)

Iowa Caucus

Trời có thể mưa tuyết vào ngày 3/1, một ngày thứ năm. Truyền hình hôm đó cũng sẽ phát sóng một trận bóng đá. Cả hai điều này có thể làm giảm tỉ lệ cử tri đi bỏ phiếu ở Iowa. Người ta dự đoán, tại bang này, mỗi đảng sẽ không giành được nhiều hơn 100.000 phiếu và chỉ khoảng 3.000 - 4.000 phiếu sẽ quyết định Hillary Clinton hay Barack Obama, hai ứng cử viên hàng đầu của đảng Dân chủ, sẽ thắng trong vòng bỏ phiếu sơ bộ đầu tiên trên toàn quốc.

Theo thông lệ, giành chiến thắng ở Iowa là bước tăng cường thanh thế đáng kể cho một ứng cử viên. Ngược lại, các ứng cử viên không giành được vị trí thứ hai hay thứ ba trong bang thường sẽ lụn bại.

Phiên bản Iowa của các cuộc bỏ phiếu chọn lựa ứng cử viên cho mỗi đảng trước bầu cử được gọi là Iowa Caucus (Cuộc họp kín Iowa). Nghĩa đen của "caucus" là "cuộc gặp của các cử tri". Thay vì bỏ phiếu trực tiếp cho một ứng cử viên tổng thống, các cử tri tại 1.748 hạt bầu cử của Iowa sẽ lựa chọn các đại biểu toàn bang. Những người này sẽ nhóm họp nhiều lần, sau đó chọn các đại biểu bang tham dự Hội nghị quốc gia của các đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa vào mùa hè. Khi đó, đại biểu từ tất cả 50 bang sẽ đề cử ứng viên tổng thống đại diện mỗi đảng. Điều này có nghĩa ứng cử viên giành chiến thắng ở Iowa không nhất thiết là người giành được nhiều phiếu của cử tri nhất.

Các vấn đề nóng trong chiến dịch vận động tranh cử không phải là Iraq hay Iran mà là khủng hoảng kinh tế, sự lớn mạnh không ngừng của Trung Quốc, bảo hiểm y tế và an ninh nội địa. Các đối thủ Dân chủ đang cạnh tranh về những phẩm chất như tính cách và tài năng lãnh đạo, trong khi các ứng viên Cộng hòa đã đẩy cuộc chiến của họ tới một mức độ cá nhân hơn.

Sự yếu kém của phe Cộng hòa

Không có ai đảm bảo là các ứng cử viên Dân chủ sẽ vẫn dẫn đầu khi cuộc tổng tuyển cử chính thức khởi động trong không đầy một năm nữa. Tuy nhiên, hiện tại dường như họ đang giành ưu thế. Điều này có thể một phần vì Tổng thống đương nhiệm George W. Bush không còn được yêu thích và một phần vì các cử tri Mỹ đang đối mặt với một tập hợp yếu kém bất thường gồm những ứng viên cho sự đề cử của đảng Cộng hòa.

Các ứng cử viên Cộng hòa chuẩn bị tham gia một cuộc tranh luận ở Johnston, Iowa hôm 12/12.(Ảnh Reuters)

Cựu Thị trưởng New York, Rudolph Giuliani, người nổi lên từ sau thảm họa khủng bố 11/9, khắc họa bản thân như một lãnh đạo cứng rắn và có đạo đức. Tuy nhiên, các con ruột và những người vợ cũ của Giuliani lại miêu tả ông theo cách hoàn toàn khác. Và một trong những người thân cận ông nhất là một cảnh sát trưởng tham nhũng. Theo các cuộc thăm dò dư luận, Giuliani liên tục mất điểm tại những nơi mà cử tri thực sự được tiếp xúc với cá nhân ông.

Trong khi đó, Fred Thompson, một trong những niềm hy vọng chói sáng đối với nhiều thành viên đảng Cộng hòa, thượng nghị sĩ và cựu diễn viên trong loạt phim truyền hình ăn khách "Law & Order" (Luật pháp và trật tự), người đàn ông được quảng bá như một Ronald Reagan mới, ngồi bơ phờ trong một góc của Pháo đài Dodge, chờ đợi được giới thiệu như "vị tổng thống tiếp theo". Tất cả 50 người tới và lắng nghe Thompson diễn thuyết. Tuy nhiên, khi đứng trên bục sân khấu nhỏ trong lần xuất hiện vận động tranh cử này, giọng nói Thompson không gây hứng thú. Ông không nhìn vào ai và ông vẫn nhắc tới nước Nga như "LB Xô viết" và nói "Giải Nobel hòa bình" khi muốn hàm chỉ Giải Nobel Y học.

Ít nhất thì Thompson cũng có khiếu hài hước. Khi được hỏi ông coi cái gì là tài sản quý giá nhất của mình, Thompson đáp "người vợ trẻ mà tôi lấy được" (vợ của Thompson kém ông 24 tuổi). Và ông làm điều gì để giải trí? "Tham gia các sự kiện trong chiến dịch vận động tranh cử".

Có thể do sự yếu kém của các đối thủ trong đảng mà Mike Huckabee hiện đang dẫn đầu trong tất cả các cuộc thăm dò dư luận dành cho cử tri Cộng hòa tại Iowa. Cựu Thống đốc bang Arkansas từng là nhà truyền giáo. Huckabee là một diễn giả giỏi và các cử tri tin ông khi ông nói ông tin vào Chúa. Tuy nhiên, Huckabee đang trở thành mục tiêu bị săm soi. Các đối thủ đã bắt đầu đào bới quá khứ của ông, một quá khứ bao gồm cả sự đóng góp của ngành công nghiệp thuốc lá cho chiến dịch vận động tranh cử và câu chuyện về một kẻ phạm tội hiếp dâm được phóng thích trong thời gian ông còn làm thống đốc và sau đó tiếp tục phạm tội giết người.

(còn tiếp)

• Thanh Bình (Theo Spiegel)