Bộ trưởng Ngoại giao Iraq nói rằng Thổ Nhĩ Kỳ đã điều động 140.000 binh sĩ tới vùng biên giới với Iraq, lo ngại sắp xảy ra một cuộc xâm lược nhằm vào hang ổ của quân nổi dậy người Kurd. Tuy nhiên, quân đội Thổ Nhĩ Kỳ sẵn sàng tiến sâu vào Iraq tới mức nào, họ sẽ ở lại bao lâu và Washington cũng như NATO sẽ phản ứng ra sao?

Bộ trưởng Ngoại giao Iraq Zebari

Các lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ đang cân nhắc tất cả những câu hỏi trên. Một chiến dịch quân sự có thể làm người ta nghi ngờ về việc liệu có phải chính phủ nước này và phe đối lập đang sử dụng vấn đề Iraq để giành sự ủng hộ của những người theo chủ nghĩa dân tộc trong các cuộc bầu cử sắp tới hay không.

Hôm 9/7, Thủ tướng  Recep Tayyip Erdogan nói rằng Thổ Nhĩ Kỳ sẽ tiến hành mọi biện pháp cần thiết nếu Mỹ không thực hiện cam kết giúp chống lại các phần tử nổi dậy người Kurd. Tuy nhiên, dường như ông chưa sẵn sàng ra lệnh cho một cuộc xâm lược trước các cuộc bầu cử.

’’Chúng tôi rất thất vọng trước việc Mỹ vẫn im lặng trong khi Thổ Nhĩ Kỳ ra sức chống khủng bố. Mỹ đã hứa hẹn và cần phải giữ lời hứa. Nếu không, chúng tôi có thể tự giải quyết vấn đề của chúng tôi. Chúng tôi hy vọng sẽ không có bất kỳ hành động bất thường nào trước các cuộc bầu cử’’, ông Erdogan nói.

Mục tiêu tấn công quân sự vào Iraq là để săn tìm những phần tử nổi dậy đặc biệt thuộc Đảng Những công nhân người Kurd hay PKK. Những phần tử này đang nghỉ ngơi, huấn luyện và tái tích trữ vũ khí, lương thực tại những căn cứ xa xôi ở khu vực người Kurd, miền Bắc Iraq, trước khi vượt đèo sang Thổ Nhĩ Kỳ để tấn công các mục tiêu tại đó. Trong những tháng gần đây, những phần tử này đã tăng cường tấn công và Thổ Nhĩ Kỳ thấy rằng cần phải làm một điều gì đó.

Tuyên bố của Bộ trưởng Ngoại giao Iraq Hoshyar Zebari, một người Kurd từ miền Bắc Iraq, rằng Thổ Nhĩ Kỳ đã tập trung 140.000 quân trên biên giới giữa hai nước đã làm tình hình ở hai bên biên giới trở nên căng thẳng. Thổ Nhĩ Kỳ chưa có bình luận gì và chính quyền Bush nói rằng ảnh vệ tinh cho thấy không có sự tập trung quân lớn tới vậy.

Mặc dù các tư lệnh quân đội Thổ Nhĩ Kỳ nói rằng cần phải xâm lược, song thật khó để biết họ đã chuẩn bị tới đâu bởi nhiều khu vực dọc biên giới với Iraq đã được tuyên bố là ’’những vùng an ninh’’, nơi dân thường không được lai vãng. Gần đây, có thông báo về việc Thổ Nhĩ Kỳ thỉnh thoảng nã pháo vào các vị trí của quân nổi dậy bên trong Iraq và lính biệt kích đến hẹn lại tiến hành những cuộc truy bắt quân nổi dậy xuyên biên giới.

Một chiến binh PKK tham dự khóa huấn luyện tại Học viện Mahsun Korkmaz, miền Bắc Iraq

Thổ Nhĩ Kỳ đã tiến hành một loạt chiến dịch lớn xuyên biên giới vào những năm 1990, với sự tham gia của hàng nghìn binh sĩ và máy bay chiến đấu. Họ tấn công nơi ẩn náu của quân nổi dậy tại các vùng núi. Quân nổi dậy tiếp tục tái hợp sau khi phần lớn quân đội Thổ Nhĩ Kỳ rút đi, mặc dù một số đơn vị vẫn ở lại để giám sát các hoạt động của quân nổi dậy.

Lần này, quân đội Thổ Nhĩ Kỳ có thể phải đối đầu với người Kurd đang được tự trị kể từ khi chế độ Saddam Hussein sụp đổ năm 2003. Một số binh sĩ Mỹ cũng có mặt tại khu vực này và máy bay Mỹ thường bay sát biên giới Iraq-Thổ Nhĩ Kỳ.

Soner Cagaptay, Giám đốc Chương trình nghiên cứu Thổ Nhĩ Kỳ tại Viện chính sách cận đông Washington, cho rằng mục đích của Thổ Nhĩ Kỳ chắc chắn là thu hút sự quan tâm nhiều hơn của Mỹ tới vấn đề này. Tuy nhiên, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ hành động nếu quân nổi dậy người Kurd tiếp tục tấn công. Nước này có một số lực lượng ở Iraq, hoạt động trong khu vực cách biên giới chung 16-25km. Cagaptay nói rằng giám sát khu vực này là ’’cách duy nhất để Thổ Nhĩ Kỳ kiểm soát được biên giới’’.

Lính biệt kích Thổ Nhĩ Kỳ

Tuyên bố của Bộ trưởng Ngoại giao Iraq rằng quân đội Thổ Nhĩ Kỳ đang đóng ở biên giới là dấu hiệu cho thấy ông lo ngại về nguy cơ xâm lược và đang cố thu hút sự quan tâm của quốc tế. Mục đích là nhằm loại bỏ khả năng Thổ Nhĩ Kỳ có thể tiến hành các chiến dịch quân sự mà không được giám sát.

Ngoài nguy cơ căng thẳng với Mỹ, một lo ngại khác đối với Thổ Nhĩ Kỳ là tác động của chiến dịch quân sự tới nỗ lực gia nhập Liên minh châu Âu.

Sinan Ogan, Giám đốc Trung tâm phân tích chiến lược và các quan hệ quốc tế Thổ Nhĩ Kỳ, nói rằng một lựa chọn là tiến hành một chiến dịch oanh kích hạn chế. Biện pháp này sẽ giúp chính phủ xoa dịu áp lực trong nước. Nếu bộ binh tiến vào Iraq, họ sẽ ở đó ít nhất 6 tháng. ’’Một chiến dịch quân sự trước các cuộc bầu cử sẽ mang lại cho chính phủ cầm quyền nhiều phiếu bầu hơn, do vậy có thể họ sẵn sàng cho phép một chiến dịch như thế’’, ông nói.

• Minh Sơn (Theo AP)